Suchergebnisse

Literaturverz. S. [453] - 467

U praksi se sreće više pristupa kada je u pitanju razmatranje dostignutog nivoa izgrađenosti razvoja neke naučne discipline. Kod jednih pristupa analiziraju se spoljni (eksterni) pokazatelji koji upućuju na razvijenost naučne discipline, odnosno istraživačke mreže, a kod drugih pristupa ulazi se u analizu strukture nauke, tj. elemenata njene konstitucije. Dostignuti stepen razvoja sistema odbrane i njegovog (eksternog i internog) okruženja, opšta saznanja o razvoju i sistemskom tretiranju nauke i aktuelan društveni trenutak zahtevaju da se sagledaju interni i eksterni pokazatelji izgrađenosti logistike odbrane kao nauke (nauke odbrane). Opšta saznanja o nastajanju, razvoju i međuzavisnosti nauka, interni i eksterni pokazatelji dostignutog stanja razvoja logistike odbrane pokazuju da je treba razvijati u mrežnom okruženju, kao multidicipinarnu nauku, uz tesnu saradnju sa ostalim posebnim disciplinama logistike, ali u okviru nauka odbrane, kako bi što više doprinela unapređenju odbrane kao važne državne funkcije i većem približavanju učenja naučnih disciplina koje se bave tehničkim sistemima i tehnologijama i tzv. ortodoksnih vojnih naučnih disciplina. ; In practice, there are several approaches in discussing the achieved level of development of a scientific discipline. One group of them concentrates on external indicators of the development of a scientific discipline, i.e. its research network, while the other group analyzes the science structure, i.e. its elements. The achieved level of the development of the defense system and its (external and internal) environment, general knowledge on the development and the systematic treatment of science as well as the present situation in the society require an insight into the internal and external indicators of the development of defense logistics as a scientific discipline (Defense Science). General knowledge on the creation, development and interdependence of sciences as well as internal and external indicators of the achieved development level of Defense Logistics show that it should be developed in the network environment as a multidisciplinary science, in close cooperation with other special disciplines of logistics, within defense science. It could thus contribute to the improvement of the defense as an important public function as well as to closer contacts of the scientific disciplines dealing with technical systems and technologies with the so-called. orthodox military disciplines.

Zbog velikih organizacionih promena koje su se u toku poslednje decenije dogodile u državi i aktuelnog društvenog trenutka, neophodno je da se društvo adekvatno određi prema odbrani kao važnoj državnoj funkciji, nivou njenog izučavanja i naučnog istraživanja i logističkoj održivosti. Uloga i značaj logističke podrške odbrane, obim i kvalitet resursa koje angažuje, potrebe u praksi, zahtevi vremena i savremene tendencije čine neophodnom potrebu da se ona tretira na višem nivou promišljanja u edukaciji, istraživanju i operativnoj praksi. Prilikom razmatranja izgrađenosti jedne nauke i rada na njenom razvoju neprekidno treba pratiti i objektivno analizirati razvoj i uticaj dominantnih oblika društvene svesti: religije, filozofije i posebnih nauka (prirodnih i društvenih), i sagledavati njene osnovne konstituense razvoja. Takođe, treba razumeti suštinu odnosa između nauke i filozofije, nauke i politike, i nauke i umetnosti. Brojni autori (pod uticajem metodološkog esencijalizma) smatraju da svaka nauka na osnovnom, najnižem stepenu razvoja (ako se izuzmu filozofske pretpostavke koje se podrazumevaju) mora da ima četiri osnovna konstituensa: predmet, teoriju, jezik i metodu. Na osnovu njihove razvijenosti, ti autori sude o stepenu naučne izgrađenosti (razvoj) konkretne nauke, odnosno naučne discipline. ; Major organizational changes occurring during the last decade in the state and the current social moment require an adequate social determination of the defense as an important state function, having in mind its qualitative level of study, scientific research and logistical sustainability. The role and importance of the logistic support of defense, range and quality of resources that it engages, the practical needs, time reguirements and current trends require a treatment of the defense at a higher level of consideration in education, research and operational practice. When considering the development level of any science and the work on its development, we should monitor continuously and analyze objectively the development and influence of the dominant forms of social consciousness religion, philosophy and particular sciences (natural and social) and review the basic constituents of the science development. It is also necessary to understand the essence of the relationship between science and philosophy, science and politics, and science and art. A large number of authors (under the influence of methodological essentialism) consider that each science at its lowest level of development (with the exception of philosophical assumptions that are implicit) must have four basic constituents: its subject, theory, language and methodology. Based on the development of the above constituents, these authors assess the level of the scientific development of the particular science, i.e. scientific discipline.

Razvoj nauke i tehnike predstavlja jednu od ključnih karakteristika modernog doba, pa se danas naučni stil mišljenja smatra superiornom formom ljudske duhovnosti. Pored emancipatorskog potencijala, nauka, međutim, sadrži i negativnu dimenziju – u vidu potencijalno pogubnih efekata naučnih rezultata, pa je potrebno preispitati sam smisao, domašaj i položaj nauke u savremenim demokratskim društvima. U tom smislu, autori u ovom radu najpre analiziraju tradicionalno shvatanje nauke, a zatim i pristup koji se u okviru savremene teorije nauke i epistemologije naziva novom slikom nauke. Ovakav pristup predstavljen je kroz Fajerabendovo viđenje nauke i njenog položaja i moći u demokratskom društvu. Fajerabendova pozicija karakteriše se kao epistemološki anarhizam, odnosno teorijski i metodološki pluralizam. Autori nadalje razmatraju etičke i političke implikacije suprotstavljenih teorijskih pozicija monizma i pluralizma. U svetlu pomenutih razmatranja, cilj autora je da ukažu na određene nedostatke i slabosti tradicionalnog shvatanja nauke. U radu su korišćene sledeće metode: interpretativna metoda, kritička i evaluativna metoda, metoda pojmovne i normativne analize.

Predmet rada je razmatranje evolucije teorijskih pristupa ekonomskoj racionalnosti, kao ključnog principa ekonomskog izbora u ekonomskoj nauci. Cilj rada je da istakne značaj i dominaciju institucionalnog (postracionalnog) ponašanja u savremenoj ekonomskoj nauci i objasni osnovne razloge za prednje. Korišćenjem metoda apstrakcije, indukcije, dedukcije, deskriptivne analize i komparacije, u radu se pokušava dokazatihipoteza da je institucionalni pluralizam dominantan i jedini mogući savremeni razvojni princip, koji preporučuju neoinstitucionalne ekonomske teorije (NET), a dokazuje praksa svih ekonomski razvijenih država, u kojima nema mjesta za bilo kakve monističke improvizacije (tipa neoliberalizma, dirižizma i sl.).U zaljučku se naglašava začaj institucionalnog pluralizma za društveni i ekonomski razvoj.

Through their innovations, the IT and software sectors are part of new emerging technologies which are fundamentally changing other cultural and creative industries (CCIs). As countries must catch up with them to develop their creative economies, the authors of this paper have performed empirical research on the national software innovation ecosystem, which included 242 IT companies from Serbia in 2022. Regression analysis and the Likert scale were used to assess the influence of three groups of factors of the e-innovation ecosystem: institutional, business, and internal factors. The key results of the research show the impact of all these factors, the most significant being that of institutional factors and public policies and measures. The results of this paper could contribute to the design of innovation-based policies, supporting an environment that would promote the creative IT economy in Serbia.

Pig breeding and pig meat production play the key role in the structure of livestock breeding especially with respect to the total meat production output in the FR of Yugoslavia. Pig meat predominates in the diet of the population. This has substantially effected pig meat requirements due to the acquired habits of using pig meat in the diet. A considerable part of the production focuses on processing and export. The study discusses the technical and technological, economic and development features of the production in order to contribute to the possibilities of enhancing pig meat production. However, it is of major importance the producers focus on sustainable development in order to ensure the harmonization of both economic and ecological objectives and principles in the process of production. ; Na osnovu sagledanog, može se zaključiti da svinjarstvo i proizvodnja svinjskog mesa imaju najveće učešće u stočarstvu i u obimu ukupne proizvodnje mesa u SR Jugoslaviji. Pored primene dostignuća nauke i tehnologije, ovu proizvodnju pretežno karakteriše tradicionalizam ekstenzivnost i niska tržišnost. Ograničavajući činioci za razvoj svinjarstva ispoljavaju se u nedovoljnoj organizovanosti proizvođača da se prilagođavaju tržištu. U sagledavanju mogućnosti da se dalje razvija i unapređuje uzgoj svinja i proizvodnja svinjskog mesa, neophodno je potpunije sagledati razvojne, tehničko-tehnološke, ekonomske i druge specifičnosti. Za veću tržišnu orijentaciju i specijalizaciju proizvođača u ovoj proizvodnji nužno je konkretnije razraditi podsticajne mere ekonomske i agrarne politike. Naročito treba uticati da se razvija proizvodnja na visokoproduktivnim osnovama za potrebe svetskog tržišta. Posebno je važno da se proizvođači orijentišu na primenu metoda održivog razvoja kojim se obezbeđuje usklađenost ekonomskih i ekoloških ciljeva i principa proizvodnje. Treba stvoriti uslove za veću proizvodnju biološki kvalitetnog svinjskog mesa, u skladu sa zahtevima svetskog tržišta. U izvoznoj politici treba sagledati mogućnosti za eliminisanje agrarnog protekcionizma i sagledati mogućnosti za obnovu izvoza na tradicionalna i na nova profitabilna tržišta.

With the very first forms of defense sciences (as established in Serbia back in the second half of the 19th century), the first simplified forms and contents of the police science development emerge too. By the end of the 19th century and the beginning of the 20th century the defense sciences had a decisive and strong influence on the development of the corpus of police disciplines and subsequently the police science. The first schools concerned with police activities were founded in the period between the two world wars, as police schools. The founder of these schools was Archibald Reiss, who passed his European knowledge into the Serbian police jaws. Even though, apart from police experts in the Gendarmerie School and in the Police School, a great number of instructors were of military profession. After World War Two, in Serbia and in the then SFR Yugoslavia huge needs emerged for police personnel, but at the time this personnel also came mostly from the ranks of military schools and academies. In a while, the establishment of the Secondary School of Internal Affairs and the High School of Internal Affairs opened a path for the development of police sciences. By the end of 1970s and until the beginning of 1990s, due to the lack of personnel with higher education, the major part of the police leading personnel, after the completion of the Secondary School of Internal Affairs, was referred to the Military Academy where they acquired higher level knowledge and skills in police units leadership. With the establishment of the Police Academy early in the last decade of the 20th century, a path was opened for the police science to leave the defense science corpus, as a separate science, under an influence of legal, economic and other sciences. In spite of its initial success and final division from other sciences, the police science is still under strong influence of defense sciences, particularly as regards the doctrinal, and consequently the personnel aspect. At the beginning of the third millennium, in the Serbian new education system, defense sciences deserve to be one of the founding pillars in creating highly educated and Europe-preferred profile of a future professional. In this regard, defense sciences are expected to be leading and founding the acceptance of police science as a modern science established on the foundation of defense sciences. Thus, a new education profile, such as a police diplomat, has been created as, in a way, a legal successor in the military diplomat affairs. Therefore, defense sciences are a mirror, and the police science is a reflection, of the future educated professional for security matters. ; Od prvih oblika nauka odbrane (koje su utvrđene u Srbiji još u drugoj polovini XIX veka) počinju sa razvojem i prve simplicizovane forme i sadržaji razvoja nauke o policiji. Nauke odbrane su krajem XIX i početkom XX veka imale presudan i snažan uticaj za razvoj korpusa policijskih disciplina i kasnije nauke o policiji. Prve škole koje su razmatrale policijske poslove nastaju između dva svetska rata, i to policijske škole, čiji je rodonačelnik Arčibald Rajs, koji je svoje evropsko znanje preneo u srpske policijske ralje. Bez obzira na sve to, pored policijskih stručnjaka u Žandarmerijskoj i Policijskoj školi veliki deo su činili i nastavnici vojne struke. Nakon Drugog svetskog rata u Srbiji i tadašnjoj SFRJ nastale su goleme potrebe za policijskim kadrom, ali su i tada ti kadrovi uglavnom bili iz redova vojnih škola i akademija. Ubrzo, nastankom Srednje škole unutrašnjih poslova i Više škole unutrašnjih poslova, otvara se put ka razvoju nauke u policiji. Nedostatkom fakultetski obrazovnog kadra, krajem sedamdesetih i sve do početka devedesetih godina prošlog veka, najveći deo rukovodećeg kadra u policiji je nakon završene Srednje škole unutrašnjih poslova upućivan u Vojnu akademiju, gde su sticali svoja fakultetska znanja i sposobnosti u rukovođenju policijskim jedinicama. Nastankom Policijske akademije, početkom poslednje decenije 20. veka, otvoren je put da se iz korpusa nauka odbrane, kao zasebna nauka, uz uticaj pravnih, ekonomskih i drugih nauka izdvoji nauka o policiji. I pored prvobitnog uspeha i konačnog izdvajanja iz drugih nauka, nauka o policiji još uvek podnosi snažan uticaj nauka odbrane, pre svega u doktrinarnom, posledično i u kadrovskom smislu. Nauke odbrane zaslužuju da budu u novom obrazovnom sistemu Srbije, početkom trećeg milenijuma, jedan od temelja stvaranja visoko-obrazovnog i evropski poželjnog profila budućeg profesionalca. S tim u vezi, očekuje se da nauke odbrane budu predvodnik i utemeljitelj prihvatanja nauke o policiji, kao savremene nauke nastale na temelju nauka odbrane. Tako, novi obrazovni profil, kao što je policijski diplomata, nastao je, na neki način, kao pravni sledbenik u poslovima vojnog diplomate. Dakle, nauke odbrane su ogledalo, a nauka o policiji odsjaj budućeg obrazovanog profesionalca za pitanja bezbednosti.

This paper investigates the effects of education, entrepreneurial learning and enterprise skills on the female entrepreneurship in digital age. In the empirical research participated 143 women enterprises and entrepreneurs, mostly from the micro sized companies from food production and services sector in 2020 Serbia. Beside the state of play of these dimensions of education in Serbia, key findings confirmed the hypothesis of the research, that there is the significant impact of entrepreneurial learning and skills to female entrepreneurship in Serbia. Methods used were correlation and regression analysis. The contribution of the research can be seen in bridging the digital gender divide by awareness raising of equipping and training women and girls with the skills needed to participate and thrive in the digital transformation and in new possibilities to start or develop their own business.

Modern technologies, i.e. the availability of the Internet on various modern devices, have enabled the opening of "new" social portals and the interweaving of the virtual and real worlds. Social networks have branched out the possibility of connecting between different subjects and different communities, but also created an opportunity for anthropologists to research different cultural phenomena in a different way. With just one click, that is, by accepting the friendship of Roma men or Roma women on social networks, we gained insight into new practices. Personally, I have over seventy friends from the Roma population on my Facebook list, so practically, for many years, I could do "field research from home". Namely, considering the frequency of Facebook using, as well as the diverse content that Roma publish on a daily basis, which ranges from visual information about their everyday life, sharing videos and photos with religious themes, live broadcastsing of holiday celebrations, engagements and weddings, a whole field of possible anthropological research opened up. Regardless of the fact that this method always depends on the "traditional" way of research, it revealed new practices and mechanisms that are very useful in process of searching for answers to following questions: How much and how are Roma groups changing and in what way the modern technologies and especially young people had an impact on those processes? How powerful has the Internet become in reuniting and bringing together separated members of the Roma family? In the preservation of tradition, even language, through the broadcasting of ritual practices? In strengthening religious identity due to wider availability of religious content? More precisely, the answer to the question of how Roma "live" in the virtual world and how that world affects the entire community when they are offline?

Razvoj pedagoške nauke u bivšoj Jugoslaviji obeležava oštar diskontinuitet uslovljen promenom političko-ideološkog poretka, a time i socijalno prihvatljivog pedagoškog mišljenja, ali i prikriveni kontinuitet između 'građanske' i 'socijalističke' pedagogije. Naša analiza dela jugoslovenskih pedagoga ukazuje na prisustvo strategije koju nazivamo 'nacionalizacija pedagoškog znanja'. U osnovi, ona predstavlja pokušaj da se zadobije društvena, ali i akademska legitimizacija pedagoške nauke. Nacionalizaciju pedagoškog znanja nalazimo kod predstavnika svih dominantnih pedagoških pravaca: eksperimentalne pedagogije, duhovno-naučne pedagogije, kao i u reformskim pedagoškim pokretima. Na prvi pogled paradoksalno, nacionalizacija pedagoškog znanja predstavlja i osnovno obeležje jugoslovenske marksističke pedagogije u periodu nakon Drugog svetskog rata. Ova strategija bila je uspešna u transformaciji vodećih teorijskih usmerenja ('promene paradigmi'): herbartijanizma u eksperimentalnu pedagogiju, eksperimentalne u duhovno-naučnu pedagogiju i, na kraju, duhovno-naučne u marksističku pedagogiju, ali je njen uspeh u razvoju institucija za pedagoška istraživanja bio bitno limitiran nivoom modernizacije sistema obrazovanja i ideološkog nadzora nad njim. ; Development of educational science in Former Yugoslavia was marked both by huge discontinuity due to changes in political and ideological regimes that had effects on 'mainstream' pedagogy, and hidden continuity between civil and socialist pedagogy. Our analysis of the writings of Yugoslav pedagogues shows the presence of strategy known as 'nationalization of pedagogical knowledge'. This strategy presents the attempt of gaining social, as well as academic legitimacy of educational science. Nationalization of pedagogical knowledge was present in all dominant pedagogical schools: experimental pedagogy, spiritual-scientific pedagogy (Geisteswissenschaftliche Pädagogik), as well as in New school movements. Paradoxically, nationalization of pedagogical knowledge presented the main feature of Yugoslav Marxist pedagogy in the period after the World War II. This strategy was successful in transformation of the leading theoretical schools ('paradigm change'): herbartianismus into experimental pedagogy, experimental pedagogy into spiritual-scientific pedagogy and at the end spiritual-scientific pedagogy into Marxist pedagogy, but the success of this strategy was significantly limited by the level of modernization of educational system and the ideological control over this system.

U radu su razmotreni osnovni činioci koji dovode do transformisanja disciplinarnog područja pedagogije na univerzitetu. Oni se određuju kao: a) spoljašnji - odnose se na zahteve za povišenje kvaliteta pedagoških istraživanja i relevantnost njihovih rezultata za politiku i praksu obrazovanja, kao i na zahteve za povišenje kvalifikacija prosvetnog kadra i b) unutrašnji - odnose se na procese diferencijacije i integracije unutar sistema pedagoških disciplina. Proces disciplinarizacije pedagoške nauke na evropskim univerzitetima analizovan je u kontekstu epistemoloških koncepcija nastalih u neposrednom odnosu sa ovom temom (Dejvid Bridžs, Jan Bengtson). ; This paper is on the basic factors which lead to transformation of the disciplinary area of pedagogy towards University. They are determined as a) outer - they refer to the requirements of quality improvement of pedagogical work and relativity of their results on politics and praxis of education, as well as requirements for higher qualifications of teachers and b) inner - they refer to the processes of differentiations and integration inside the system of pedagogical disciplines. The process of disciplinary measures of pedagogical science at European Universities has been analyzed in the context of epistemological concept which appeared in the direct contact with this topic (David Bridges, Jan Bengston).

Rad se bavi analizom dva od četiri zakona iz oblasti energetike koji su usvojeni aprila meseca 2021. godine i to: Zakonom o korišćenju obnovljivih izvora energije i Zakonom o energetskoj efikasnosti i racionalnoj upotrebi energije. U radu su prikazana istraživanja koja se odnose na novine koje ovi zakoni donose, potrebne preduslove za njihovo sprovođenje i implementaciju, prepreke i mogućnosti na putu Srbije ka većoj primeni zelene energije, smanjenju emisija CO2 i održivom razvoju, u skladu i sa novim strateškim okvirima u ovoj oblasti (NERP, Strategija niskougljeničnog razvoja). Da bi se ovo ostvarilo, potrebno je doneti niz podzakonskih akata, kojima se u startu rešavaju brojne nedoumice. Rad se posebno bavi zakonskim preduslovima za sprovođenje ideje korišćenja obnovljivih izvora energije u stanovanju. Osim toga, u Nacrtu Nacionalne stambene strategije 2020-2030. ističe se da, s obzirom na činjenicu da je stambeni fond veliki potrošač energije, unapređenje energetskih svojstava ovog fonda predstavlja zadatak ne samo od nacionalnog, već i globalnog značaja (odnosi se na celokupan stambeni fond - višeporodično/kolektivno i porodično/individualno stanovanje). Prema pomenutoj Strategiji veliki udeo potrošnje energije troši se za grejanje, a sve više i za hlađenje stanova/kuća, a stalni rast ukupne potrošnje energije ukazuje na neracionalno i neodrživo korišćenja energije u sektoru stanovanja. Stoga unapređenje energetske efikasnosti i korišćenje obnovljivih izvora energije u stambenom sektoru predstavlja jedan od ključnih izazova za održivi razvoj Srbije u budućnosti. U radu se daju predlozi za permanentno, sistematsko i plansko obrazovanje, podizanje svesti građana o značaju primene i potencijalima OIE. Stimulisanje korišćenja ovog vida energije i primena energetske efikasnosti mora biti permanentna misija struke, nauke i politike. Stimulacija države kako kroz donešenu legislativu, tako i kroz praktične procedure koje neće biti previse komplikovane, i povoljne kredite, može omogućiti opredeljenje korisnika ...

U tekstu se razmatra kako se kroz nedavni razvoj evropskog istraživačkog prostora oblikuju novi vrednosni okviri i perspektive diskursa javne naučne politike. U osnovi poduhvata za analizu diskursa javnih naučnih politika je izazov koji se tiče procenjivanja nenaučnih, neekonomskih ciljeva, odnosno onoga što obuhvata okvir javnih vrednosti. Ovaj rad se stoga ne bavi toliko samim praksama naučnih istraživanja i funkcionisanja evropskog istraživačkog prostora, već više analizom načina na koji su postavljeni ključni pristupi, principi i vrednosti kojima je on pozicioniran u dokumentima naučne politike EU. Analiza dokumenata ukazuje na načine na koji su problemi evropske naučne politike izraženi u diskursima, odnosno u konceptualnim okvirima koji definišu polje javnih politika u oblasti naučnih istraživanja i inovacija poput "društva znanja", "nauke za društvo i sa društvom", "odgovornog istraživanja i inovacija", "otvorene nauke", itd. Suštinski, reč je o istraživačkoj kulturi, tj. vrednostima i normama koje podupiru sistem naučnog istraživanja, a koje se tiču svih aspekata istraživanja, karijera istraživača, kao i pozicije samog naučnog sektora u evropskom naučnom "ekosistemu". Semantičkom "igrom" akronima ERA (European research area) u radu se preispituje da li nove naučne politike najavljuju novu eru, odnosno novi početak za Evropski istraživački prostor, i u kojoj meri će na tom putu opstati javne vrednosti nauke, odnosno nauka kao javno dobro.