Search results

Son dönemde mutluluk ekonomisi üzerine yapılan çalışmalarda, kişiler arası ilişkilerde ortaya çıkan faydaların (ilişkisel malların) mutluluğun önemli bir kaynağı olduğunu gösterilmiş ve belli bir geçim düzeyi sonrası gelirdeki artışın mutlulukta ek bir artışa neden olmaması (gelir-mutluluk paradoksu) açıklanmıştır. Literatüre takiben çalışmada, ilişkisel mutluluk teorisinin bir alt başlığı olan bağlanma kuramıyla ilişkisel mallar, gelir ve mutluluk arasındaki ilişki Dünya Değerler Araştırması'nın dördüncü dalgası kullanılarak araştırılmıştır. Bulgular, başkalarını güvenilmez bulduğu için ilişkilerden kaçınan güvensiz bağlanmaya sahip bireylerin ilişkisel malların üretimine/tüketimine ayırdıkları zaman az olması nedeniyle mutluluklarının daha yüksek olmadığını ortaya koymuştur. Ayrıca dünya genelinde, şekil yardımıyla kişi başı reel gelir arttıkça ilişkisel mallar ile gelir arasındaki ilişkinin zayıfladığı gözlenmiştir.

Yirminci yüzyılın sonlarına doğru iktisat biliminde ekonomik davranışların temelleri psikolojik öğelerden yararlanarak açıklanmaya başlanmıştır. Psikoloji, iktisada entegre edilerek daha önceleri iktisat dışı sayılan güven, karşılıklılık, dayanışma, yardımseverlik gibi insan ilişkilerine odaklı sosyal konulara yönelik ilgi artmıştır. Buradan hareketle çalışmada, bu konulardan biri olarak değerlendirilen ilişkisel malların fayda üzerindeki etkisi psikolojik temelleri üzerine kurulu iktisadi model ile analiz edilmiştir. Pugno (2005)'nun bağlanma kuramına dayalı modeli, sosyalleşme dışı boş zaman (bireylerin sadece kendileri için ayırdıkları zaman) eklenmesiyle yeniden kurgulanmıştır. Yeniden kurgulanan modelde, sosyal kişiliğe sahip güvenli bireyin geliri arttığında ilişkisel maldan fazla tüketse de başkalarını güvenilmez bulduğu için ilişki kurmaktan kaçınan güvensiz bireye göre fayda düzeyinin her zaman yüksek olmadığı sonucuna varılmıştır. Bu açıdan model, bireyler zamanlarını sadece başkalarıyla vakit geçirmek için değil, kitap okumak, egzersiz yapmak, müzik dinlemek, günlük tutmak gibi kendileri için de kullanırlarsa fayda düzeylerinin yüksek olacağını ortaya koymuştur.

Bu çalışmanın amacı, uluslararası ticaretin büyük bir kısmını oluşturan benzer teknoloji, tercih ve maliyet yapılarına sahip ülkeler arasındaki ticareti ifade eden endüstri içi ticaret modellerinden olan Melitz (2003) modelini, işsizlik varsayımı altında ele alarak dış ticaret liberalizasyonun işsizliği nasıl etkilediğini araştırmaktır. Bu çalışmada analiz edilen model etkin ücreti varsayımı ile yeniden modellenmiş ve işsizlik içsel olarak hesaplanmıştır. Model nümerik yöntemle çözülmüştür. Modelde piyasa genişlemesinin ve piyasadaki rekabetin eş anlı olarak ortaya çıktığı varsayılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre piyasa genişlemesinin rekabeti domine etmesi durumunda işsizlik azalırken, rekabetin piyasa genişlemesini domine etmesi halinde işsizlik artmaktadır. Ayrıca yapılan analiz sonucunda piyasa genişlemesinin baskın olması durumunda toplam üretim miktarında, verimlilikte ve işsizlik sigortasında da artış olduğu gözlemlenmiştir. Piyasadaki rekabetin baskın olması durumunda ise toplam üretim miktarında, verimlilik seviyesinde ve işsizlik sigortasında azalma meydana geldiği görülmüştür.

İşsizlik pek çok ekonominin ortak problemi olsa da geleneksel ticaret teorisi tam istihdam, esnek ücretler ve sektörler arası faktör mobilitesinin tam esnek olması gibi basitleştirici varsayımlara dayandığı için ekonomistler genellikle dış ticaretin işsizlik üzerindeki etkisini ihmâl eden modeller üzerinde çalışmışlardır. Küreselleşme sürecinin de etkisiyle artan dış ticaretin istihdam yaratıcı ve/veya yok edici etkisi geleneksel ticaret teorilerinin dayandığı bu varsayımlar nedeniyle irdelenememektedir. Bu çalışmada Krugman Modeli (1980) eksik istihdam ve etkin ücreti varsayımları ile yeniden modellenerek işsizlik içsel olarak hesaplanmıştır. Modelde işçinin verimliliği firmanın seçtiği ücret düzeyine, denge ücret düzeyine, gelir vergisi düzeyine, dış ticaretin yarattığı rekabet faktörünün olumsuz etkisine ve yine dış ticaretin ortaya çıkardığı pazar genişlemesinin yarattığı olumlu etkiye bağlıdır. Fakat liberalleşmenin işsizlik seviyesi üzerindeki net etkisi belirsizdir. Bu etkinin yönü rekabetin yarattığı olumsuz etkiden ve pazar genişlemesinin yarattığı olumlu etkiden hangisinin baskın olduğuna göre değişiklik gösterecektir.