Search results

Celem artykułu jest przegląd badań nad osobowościowymi uwarunkowaniami zachowań ryzykownych, podatności na zmęczenie oraz wypadkowości w ruchu drogowym, a dalej próba ujęcia tych uwarunkowań w ramach Kołowego Modelu Metacech Osobowości (KMMO). Dotychczasowe badania oraz różnorodność stosowanych w nich modeli teoretycznych i narzędzi pomiaru sprawiają istotne trudności w integracji zgromadzonych danych empirycznych. Wydawało się, że Pięcioczynnikowy Model Osobowości, zwany też modelem Wielkiej Piątki, mógł spełniać taką funkcję syntetyzującą, jednak najnowsze badania i analizy wskazują na ograniczony potencjał integracyjny i teoretyczny tego modelu, szczególnie w porównaniu z modelami uwzględniającymi tzw. czynniki wyższego rzędu lub metacechy osobowości. Jednym z takich modeli jest właśnie KMMO, stąd też autorzy artykułu proponują uwzględnienie go jako modelu integrującego dotychczasowe zróżnicowane wyniki badań empirycznych nad osobowościowymi uwarunkowaniami zachowań ryzykownych, zmęczenia oraz wypadkowości w ruchu drogowym. Przedstawione w artykule analizy wykazały, że w tym kontekście istotne są 3 metacechy: Delta-minus/ Poszukiwanie wrażeń, Alfa-minus/Rozhamowanie i Gamma-minus/Dysharmonia, a model predykcyjny oparty na tych szerokich zmiennych osobowościowych jest wartościowy w sensie oszczędności i trafności.

The purpose of this paper is to present a new model of social inhibition (a) conceptualised as a dual structured construct including shyness and modesty, and (b) showing the complexity and diversity of these two social inhibition forms across various domains of psychosocial functioning (i.e., self-image, cognitive, emotional, and behavioural). Locating these two forms of social inhibition within the space of the Circumplex of Personality Metatraits enabled us to identify conceptually adjacent constructs to social inhibition and put the latter into a broad personality context. Through supplementary meta-analyses of the relations of shyness and modesty with the Big Five personality traits, we confront our theoretical proposition with existing empirical findings. Our paper implies that social inhibition might be successfully treated as a psychosocial disposition with two related and shared core elements, but distinct and differentially targeted forms—more neurotic and dysfunctional shyness and more agreeable and adaptive modesty.

Celem artykułu jest prezentacja polskiej wersji kwestionariusza do pomiaru poczucia skuteczności interpersonalnej – Skal koła skuteczności interpersonalnej (Circumplex Scales for Interpersonal Efficacy; CSIE) Locke'a – oraz poznanie osobowościowych uwarunkowań konstruktów koła interpersonalnego i szerokości repertuaru zachowań interpersonalnych. CSIE są oparte na modelu koła interpersonalnego Wigginsa (Wiggins, Trapnell, Phillips, 1988) i mierzą 8 aspektów interpersonalnego poczucia skuteczności: Dominujący, Dominujący i Zdystansowany, Zdystansowany, Ustępliwy i Zdystansowany, Ustępliwy, Ustępliwy i Życzliwy, Życzliwy, Dominujący i Życzliwy. Badanie przeprowadzono na próbie N = 306. Rzetelność jednej skali (FG – Ustępliwy i Zdystansowany) jest niska, rzetelności pozostałych skal są zadowalające. Struktura wewnętrzna i trafność teoretyczna narzędzia są satysfakcjonujące. Stwierdzono, że interpersonalne poczucie skuteczności jest najsilniej powiązane z metacechą Beta / Plastyczność, co poddano dyskusji w kontek ie Cybernetycznej Teorii Wielkiej Piątki (Cybernetic Big Five Theory; CB5T) DeYounga (2015). Jako wskaźniki szerokości repertuaru zachowań interpersonalnych zastosowano elastyczność interpersonalną (wzniesienie profilu) oraz sztywność interpersonalną (długość wektora). Elastyczność interpersonalnego poczucia skuteczności i cech interpersonalnych jest powiązana z ekstrawersją, ugodowością, stabilnością emocjonalną, intelektem, Alfą / Stabilnością, Betą / Plastycznością oraz Ogólnym Czynnikiem Osobowości. Z kolei sztywność wartości i cech interpersonalnych koreluje z ekstrawersją, ugodowością, stabilnością emocjonalną, intelektem, Alfą / Stabilnością, Betą / Plastycznością oraz Ogólnym Czynnikiem Osobowości.