Ανατρέποντας τη θεώρηση των παιδιών στην ανάπτυξη: Μια πρόταση της αντιαναπτυξιακής ψυχολογίας από το βρετανικό Βορρά ; Un/thinking children in development: A contribution from northern antidevelopmental psychology

Open Access

Abstract

Στην εργασία αυτή σκιαγραφείται μια φεμινιστική αντιψυχολογική προσέγγιση ανάλυσης εκδοχών της παιδικής ηλικίας. Με σημείο εκκίνησης το χαρακτηρισμό του φεμινισμού ως αντιψυχολογίας από την Squire (1990), η εργασία αναλύει την ανάπτυξη του παιδιού ως κείμενο. Παρατίθενται παραδείγματα από ένα εύρος θεσμικών πρακτικών καιειδών, με στόχο να αναδειχθούν κάποιες ανατροπές των σύγχρονων τρόπων έκφρασης της φυσιολογικοποιημένης παιδικής ηλικίας, που αναδύθηκαν πρόσφατα στο βρετανικό Βορρά. Δεν προκαλεί, ενδεχομένως, έκπληξη το γεγονός ότι οι πρόσφατες αποκλίσεις από το ορθολογικό, αυτόνομο, ενιαίο υποκείμενο της μοντέρνας αναπτυξιακής ψυχολογίας (βλ. Henriques et al, 1984. Burman 1994, 2008a) προδίδουν πολιτικές συνέχειες με παλαιότερες διατυπώσεις (ειδικά σε σχέση με τον οικογενειοκεντρισμό. Παρότι η εποχή μας έχει χαρακτηριστεί συχνά ως ευέλικτη, θα υποστηριχθεί ότι οι λανθάνουσες συνέχειες που διέπουν τις εμφανείς αλλαγές –κυρίως όσον αφορά τη διαμόρφωση έμφυλων και φυλετικά χρωματισμένων αναπαραστάσεων– αναδεικνύουν κάποια θεμελιώδη παγιωμένα στοιχεία, μολονότι τους αποδίδεται τώρα μια «δημοκρατική» χροιά. Υποστηρίζεται ότι μέσω της εξάπλωσής τους αλλά και της μεταξύ τους αντιπαράθεσης αυτά τα ποικίλα κείμενα μπορούν να τεθούν στην υπηρεσία μιας κριτικής αφήγησης. Αυτή η πολιτική-μεθοδολογική παρέμβαση λειτουργεί, πρώτον, ώστε να αποδομήσει την αντίθεση ανάμεσα στη δημοφιλή πολιτισμικά γνώση και στην ειδική γνώση (της αναπτυξιακής ψυχολογίας) και να καταδείξει την αμοιβαία υποστήριξη και νομιμοποίησή τους. Δεύτερον, μέσω αυτού του δείγματος διαθέσιμων αναπαραστάσεων της παιδικής ηλικίας αναδεικνύεται μια θεμελιώδης στρατηγική (όπως περιέγραψε και η Richards, 1998) τοποθέτησης της ψυχολογίας στην περιορισμένη (πολιτισμικά και ιστορικά) θέση της. Η εργασία τελειώνει με κάποιες γενικότερες επιστημολογικές και δεοντολογικές σκέψεις, που αφορούν τις συμμαχίες και τους ανταγωνισμούς ανάμεσα σε διεπιστημονικές προσεγγίσεις της παιδικής ηλικίας, και τη συμβολή τους στην αμφισβήτηση ευρύτερων αναπτυξιακών συστημάτων λόγου. ; This chapter outlines a feminist antipsychological approach to analyzing childhoods. Taking up Squire's (1990) characterisation of feminism as antipsychology, this paper analyses child development as text. Examples drawn from a range of institutional practices and genres are juxtaposed, to highlight some newly emerging twists of contemporary tropes of northern, normalised childhoods. Unsurprisingly perhaps, recent departures from the rational, autonomous, unitary subject of modern developmental psychology (c.f. Henriques et al, 1984; Burman 1994, 2008a) betray political continuities with older formulations (especially in relation to familialism). Notwithstanding these supposedly flexible times, it will be argued that covert continuities underlying discernable shifts - especially around the configuration of gendered and racialised representations - indicate some key consolidations, albeit now accorded apparently 'democratic' hues. Both in their proliferation andvia their juxtaposition, it is suggested, these diverse texts can be installed within a narrative of critique. This political-methodological intervention works, therefore, firstly, to deconstruct the opposition between popular cultural and expert (developmental psychological) knowledges to mediate their mutual elaboration and legitimation. Secondly, this sample of available representations of childhood illustrates a key strategy of (as in Richards's formulation, 1998), putting psychology in its (culturally and historically limited) place. The paperends with some more general epistemological and ethical reflections on the alliances and antagonisms of inter- and cross-disciplinary approaches to childhood, and their contributions to challenging widerdevelopmental discourses.