Search results

AXIOLOGICAL INTERPRETATION OF LAWBoth derivative and clarification conceptions of legal interpretation specify among basic types, linguistic, functional and systematic interpretations. This catalogue does not include axiological interpretation as aseparate category. Nevertheless, in the derivative theory, values make up afun­damental and in its initial version — even sole and unique element of functional interpretation, whereas in the clarification theory in the same type of interpretation they are on apar with many oth­er elements, such as e.g. type of political system or economic phenomena. In light of greater impor­tance attached to values in the collection of interpretational arguments, primarily in the connection with constitutional interpretation, it seems justifiable to extract atype of axiological interpretation from functional interpretation. Then, its main task would be to define aset of values qualified as the axiological system of the legislator, to extract values that are legally binding legal values, to take a stand about the degree of value objectivity as recreated by the interpreter by means of rational interpretational methods, or created, at least to acertain degree, by him, and to construct aset of axiological rules of interpretation, accommodating value specificity, such as e.g. their immanent conflicting nature, gradable character, or the necessity of applying abalancing procedure in an eventuality of acollision occurring between them.

Głównym celem artykułu jest udowodnienie tytułowej tezy, zgodnie z którą interpretacja prawnicza może być postrzegana jako działanie optymalizacyjne, ponieważ jest to działanie, które nieuchronnie zmierza do maksymalizacji wartości przedmiotu interpretacji (tekstu prawnego). Po-nadto, pragnę wykazać, że zarówno interpretacja prawnicza, jak i interpretacja filozoficzna mają wspólne cechy, takie jak intuicyjność, przez którą rozumiem niemożliwość stosowania empirycz-nych kryteriów prawomocności formułowanych twierdzeń. Zarówno w przypadku interpretacji pra-wa, jak i poznania filozoficznego interpretacja pełni funkcję optymalizacyjną, przez którą rozumiem ujawnianie aksjologicznego ładu w przedmiocie poznania.

THE OPERATIONAL STATUTORY INTERPRETATION IN THE CONTEXT OF POLYCENTRICISMThe paper analyses the notion of "polycentricism" of a legal system from the operational statutory interpretation perspective at two levels of discourse: the scientific one pertaining to the existing theories of statutory interpretation and the adaptive one pertaining to the statutory interpretation performed in the course of law application processes in the judicial domain. An argument is put forward that it is obvious that to a certain degree, statements formulated in particular circumstances within a framework of a theory of statutory interpretation are transferred to operational statutory interpretation practice. As a result, it is possible to analyse the degree of conformity between operational statutory interpretation and polycentric assumptions on two different planes, i. e. the degree to which the dominant contemporary theories of statutory interpretation take the assumptions of legal system's "polycentricism" into account, and the degree to which if any these assumptions are subject to adaptation to influences from the statutory interpretation as performed in the course of law application processes in the judicial domain operativeness.

The subject of the article is to determine the extent to which the judicial interpretation of the law is affected by the use of an open axiology argument in the course of adjudication. Assuming that the use of open criteria is based primarily on the application of the legislative construction of general reference clauses, it is important to link these references to a legislative policy in which they constitute a means of deliberately extending the scope of discretionary power, derived from natural (independent of the legislator) sources. The essential function of the references is the axiological opening of findings made in all essential phases of judicial interpretation – validation, reconstruction and construction, resulting, among other things, in a change in the relationship between the roles of particular interpretation rules. This may lead to various manifestations of abuse of the interpretative discretion of judges, which in turn necessitates the search for certain remedies, among which the formation of permanent lines of jurisdiction and precedential practice, as well as the transparency of the reasoning of judgements, seems to be of the utmost importance. ; Przedmiotem artykułu jest określenie zakresu wpływu, jaki na procesy sądowej wykładni prawa ma wykorzystanie w toku orzekania argumentu z otwartej aksjologii. Zakładając, iż sięganie po kryteria otwarte opiera się przede wszystkim na zastosowaniu legislacyjnej konstrukcji generalnych klauzul odsyłających, istotną kwestią jest powiązanie tych odesłań z polityką prawodawczą, w ramach której stanowią środek celowego rozszerzania zakresu swobody decyzyjnej, pochodzącej z naturalnych (niezależnych od prawodawcy) źródeł. Zasadniczą funkcją odesłań jest aksjologiczne otwieranie ustaleń dokonywanych we wszystkich zasadniczych fazach wykładni sądowej – walidacyjnej, rekonstrukcyjnej i konstrukcyjnej, mające skutek m.in. w zmianie relacji pomiędzy rolami poszczególnych reguł wykładni. Może to prowadzić do różnych przejawów nadużywania interpretacyjnej dyskrecjonalności sędziowskiej, co z kolei wymusza poszukiwanie pewnych środków zaradczych, spośród których kształtowanie się trwałych linii orzeczniczych i praktyki precedensowej oraz przejrzystość argumentacyjna uzasadnień orzeczeń wydają się mieć największe znaczenie.

Celem artykułu jest przedstawienie zagadnienia sądowej kontroli akt.w prawa
miejscowego. Akty te są źr.dłem prawa powszechnie obowiązującego oraz mogą
stanowić podstawę orzeczeń sądowych i decyzji administracyjnych. Konstytucja RP
powierza kompetencję do orzekania o zgodności akt.w prawa miejscowego sądom
administracyjnym oraz Trybunałowi Konstytucyjnemu, niemniej przyjęty model wywołuje
liczne wątpliwości. Artykuł skupia się zar.wno na problemach praktycznych,
jak i wskazuje możliwe kierunki zmian.

*

The article aims to asses the jurisprudence of the first decades of the 21st century regarding the good faith of stateowned enterprises that began, without a legal title, to use private land in the communist period, placing on them the infrastructure used to transmit electric energy. Courts interpreting general clauses referring to concepts and systems of values lying outside the legal system gain the ability to influence the decision of the case based on their own moral judgments. Therefore, the case where Polish courts operating in a state that respects the principle of equal property protection regardless if the entitled entity had the opportunity to assess the conduct of entities representing the state operating on the basis of a completely different system of values, should be considered particularly interesting. It is typical for totalitarian and authoritarian regimes to formally grant broad protection to individual rights and, at the same time ignore their existence in the activities of the state. It can be seen in the practice of carrying out some infrastructure investments in the communist period. Electricity networks were often built on private land. At that time, there were regulations allowing to obtain a legal title to use the land, both in private law (contract) and of an administrative (expropriation) nature. The state and state-owned enterprises, however, mostly did not use them, focusing on planning investments to obtain permits related to technical issues. The reasons for this behavior can be seen primarily in the basic assumptions of the socialist system. The described practice testified to the real attitude of the state to private property as a type of property that was ultimately to be ousted in the socialist system. The role of economic plans in the Polish People's Republic was also significant. State bodies and state-owned enterprises primarily aimed at executing plans, regardless of whether or not they violated the individual's interests in this way. After 1989, the legal status of many power grids, overhead lines, and other devices was therefore not regulated. State-owned enterprises, and the companies resulting from their transformation, used many properties without a legal title. Changes in the legal awareness of society and the grow-ing understanding of economic mechanisms based on the principles of responsibility for one's own actions and protection of subjective rights, led to many court disputes between owners and entrepreneurs. The most common claims addressed to transmission companies were remunerations for the use of land without legal title and actio negatoria. The case law reacted to the increase in the number of disputes by creating a concept of usucaption of land easement for the benefit of the transmission entrepreneur. Its legitimacy from the beginning raised fundamental doubts in the legal doctrine, but it gained the full support of the courts. Many statements of the Supreme Court assessed the correctness of the state-owned enterprises' conduct. The relatively numerous statements approving the omission of obtaining a legal title to seize someone else's real estate in the investment preparation process ought to be considered inter-esting and surprising. They significantly influenced the practice of common courts, causing many claims of property owners against entrepreneurs to be dismissed. Moreover, by expressly praising unlawful interference with the right to property, carried out during the Polish People's Republic, they probably also deepened the sense of harm and injustice — caused mainly by a surprising in-terpretation that allowed for the acquisition by prescription of a right unknown to the Act — and above all the belief that courts treated trade participants unequally and that courts granted significant privileging to the state and entities representing its interests.

Celem opracowania jest analiza odwołań sądów administracyjnych do rezultatów wykładni funkcjonalnej w podejmowaniu rozstrzygnięć (badania obejmują okres od początku 2009 r. do połowy 2011 r.). Reguły funkcjonalne powinny odgrywać istotne znaczenie w wykładni prawa administracyjnego ze względu na funkcje jego norm, wyposażających organy administracji publicznej w kompetencje władcze. Współcześnie dominującym nurtem w orzecznictwie sądowym jest odwoływanie się do językowych rezultatów wykładni, co wiąże się z kognicją sądów administracyjnych. Dopiero stopniowo uznanie zyskuje stanowisko o konieczności każdorazowego uwzględniania w procesie interpretacji rezultatu systemowych oraz funkcjonalnych dyrektyw wykładni, w tym dyrektyw funkcjonalnych. Natomiast odmienny wniosek wypływa z analizy uchwał podjętych przez Naczelny Sąd Administracjny w analizowanym okresie. Prezentując poszerzoną argumentację natury prawnej, sąd ten co do zasady uwzględniał również rezultaty wykładni pozajęzykowej. Uwzględnianie reguł funkcjonalnych w orzecznictwie sądowym powinno stanowić nieodłączny element każdego rozumowania nastawionego na sformułowanie zwrotu stosunkowego o zgodności bądź niezgodności z prawem kontrolowanego aktu lub innej czynności z zakresu administracji publicznej.

W artykule podjęto zagadnienia związane z ewolucją kurateli jako służby dziecku uznając ją za zmienny konstrukt społeczny zdeterminowany przez różne dyskursy. Przesłanką tego twierdzenia jest fenomenologiczne założenie, że życie jest złożone, nieokreślone i opiera się na interakcji między ludźmi. "Społeczeństwo […] jest symbolicznym tworem złożonym z pojęć, ich znaczeń oraz języka, stale zmieniającego się poprzez działania ludzi, ograniczającego i umożliwiającego to działanie" (Parton, 2003, s. 5). Przedstawiono aspekty profesjonalizacji pracy kuratora w służbie dziecku w odniesieniu do złożonej aktualnej rzeczywistości, tj. "post", postprawdy, postpolityki, postsekularyzmu, posthumanizmu oraz postmodernizmu (postnowoczesności). Terminologia odzwierciedla zmiany społeczne w odniesieniu do innych rozważanych pojęć. W literaturze podejmowane są bardzo szeroko podnoszone zagadnienia, które mają związek z kryzysem rzeczywistości. Należy zwrócić uwagę, że właśnie pojęcie postprawdy utorowało sobie drogę do świata polityki i debaty politycznej, by osiągnąć tryumf poprzez uznanie je za słowo roku w 2016 r. przez redakcję Słownika Oxfordzkiego. Sprawa jest bardzo złożona, gdyż wymienione "post" w zamian dotychczasowych pojęć włącza inne postrzeganie świata i nie mamy pewności co do kierunku tych zmian. Uwzględnienie tego zagadnienia w pracy kuratora wskazuje na uwikłanie go w splot aktualnej rzeczywistości, w której funkcjonuje. Jest to więc tylko sygnał do zrozumienia złożoności pracy kuratora i pełnionej przez niego funkcji w trudnej rzeczywistości. Wszystkie złożone czynniki środowiskowe wpływają na sposób, w jaki postrzegamy troskę, opiekę, kuratelę i inne pojęcia. Uznaje się, że relacje leżą u podstaw konstrukcjonistycznej koncepcji kurateli a także przyjętej refleksyjności, czyli bezpośredniego przejścia od wiedzy do działania. Zasadniczy wątek podejmowanych rozważań wymaga zwrócenia uwagi na fakt, że wyjątkowo ważne miejsce zajmują tu regulacje prawne, zawarte w zasadach Konwencji o prawach dziecka. Termin "osoba ludzka" jest wielce ważny, zwłaszcza, że zostaje powiązany z dwiema fundamentalnymi – dla myślenia o prawach człowieka – kategoriami: godności i wartości osoby ludzkiej jako istotowymi właściwościami człowieczeństwa i ludzkiej podmiotowości. Refleksja na temat służby dziecku z natury rzeczy ma ogromne znaczenie w perspektywie tworzenia dobra, urzeczywistniania praw dziecka i rodziny. Prawo jest tym, co kieruje działaniami i relacjami międzyludzkimi, a więc regułą i miarą działania organizując je do celu. Autor zwraca uwagę na związek proklamowanych i chronionych praw z dobrem dziecka i niezwykle złożonymi zagadnieniami społeczno-prawnymi. Rozumienie prawa i praw człowieka jako podstawy służby staje się więc fundamentem pełnionej funkcji kuratorskiej. Wydaje się, że poszerzenie rozumienia prawniczego o prawo jako relację do należnych stanów rzeczy o rozumienie filozoficzne oraz prawo jako powinnościowej relacji międzyosobowej może wyjaśnić fenomen praw dziecka. Niezwykłą okazją do przedstawienia refleksji stanowi 60-lecie Deklaracji praw dziecka (ONZ 1959 r.) oraz 30-lecie ustanowienia Konwencji o prawach dziecka (ONZ 1989 r.) a także 100-lecie kurateli w Polsce, która ewaluowała na przestrzeni tego czasu od modelu kurateli społeczno-zawodowej do zawodowo-społecznego realizującego zadania o charakterze wychowawczo- resocjalizacyjnym, profilaktycznym, diagnostycznym, kontrolnym, związanym z wykonywaniem orzeczeń Sądu oraz urzeczywistniania prawa w środowisku działania. Opracowanie traktuje o początkach regulacji kurateli i jej rozwoju jak i społecznej roli zawodowej kuratora w kontekście problematyki odpowiedzialności i udziału w kreowaniu porządku, ładu społeczno-prawnego w społeczeństwie – urzeczywistniania praw dziecka. Analizę przeprowadzono w nurcie realistycznego rozumienia człowieka jako osoby, stąd też osadzona została w obszarze ochrony praw człowieka, w tym praw dziecka. Uznano za niezbędne uwzględnienie kontekstu antropologii filozoficznej odwołującej się w ugruntowaniu ludzkich uprawnień do rozumienia człowieka jako osoby, jako że teoria ta najlepiej koresponduje z poznaniem zdroworozsądkowym. Uwzględniono jednocześnie organiczny związek pomiędzy prawami człowieka a obiektywnym porządkiem natury ludzkiej, co właśnie przejawia się nie tylko w zdrowo-rozsądkowym poznaniu lecz również w rozwoju historycznym tej problematyki oraz refleksji filozoficzno-antropologicznej.