Suchergebnisse

The aim of this paper is to examine the level of achieved freedom of the media in Serbia, as well as the willingness of the journalistic community to resist external pressures and provide an answer to their basic professional mission with objectivity, timeliness, comprehensiveness and truthful reporting. Observation of the current professional developments is done through the type of media system that is characteristic of all post-communist countries. The answer to the question of whether after two decades of transition in Serbia there is an appropriate socio-political climate for achieving the ideals of journalism as defined by normative standards, will be sought through the operationalization of three sets of key indicators. The effects of political and economic pressures on the media, market conditions, as well as relevant standards within the professional community are considered through the use of structuralistic argumentation. With regards to the methodology, the work is based on secondary analysis of quantitative data obtained in the survey of journalists/editors and owners/managers, as well as, qualitative analysis of statements from four focus groups. Comparing the results of this study with the relevant indicators that measure press freedom, we can conclude that journalism has not reached the potential to guard democracy in Serbia. The current situation results in a politicized media system, the parallelism of political and economic pressures on the media, the dominance of sensationalism and tabloidization trend, and the journalistic profession without a clearly defined identity. ; Cilj ovog rada je da preispita nivo dostignutih sloboda za rad medija u Srbiji, kao i spremnost novinarske zajednice da se odupre spoljnim pritiscima i odgovori na osnovnu profesionalnu misiju objektivnim, pravovremenim, potpunim i istinitim izveštavanjem. Aktuelna profesionalna zbivanja neophodno je posmatrati kroz tip medijskog sistema koji je karakterističan za sve postkomunističke zemlje. Odgovor na pitanje da li nakon dvodecenijske tranzicije u Srbiji postoji adekvatna društveno-politička klima za ostvarenje ideala novinarstva definisanog normativnim zahtevima, potražićemo operacionalizacijom tri seta ključnih indikatora. Dejstvo političkih i ekonomskih pritisaka na rad medija, uslovi tržišta, kao i važeći standardi unutar profesionalne zajednice razmatraju se upotrebom strukturalističke argumentacije. Metodološki, rad je baziran na sekundarnoj analizi kvantitativnih podataka dobijenih anketiranjem novinara/urednika i vlasnika/menadžera, kao i kvalitativnom obradom izjava iz četiri fokus grupe. Komparirajući rezultate ovog istraživanja sa relevantnim indeksima koji mere slobodu medija, možemo zaključiti da se novinarstvo još uvek ne može smatrati 'doraslim' čuvarom demokratije u Srbiji. Ovakvo stanje uzrokuje politizovan medijski sistem, paralelizam političkih i ekonomskih pritisaka na rad medija, dominacija senzacionalizma i trend tabloidizacije, kao i činjenica da je novinarska profesija bez jasno određenog identiteta.

This paper examines the state repression during the dictatorship of king Aleksandar (1929–1935) and early socialism (1945–1953). Special attention is paid to the repressive legislation, political persecutions, violation of political and civil rights and excessive brutality of police forces. This paper is based on primary sources in the Archive of Yugoslavia and Archive of Serbia and select periodicals of the period. ; Odusustvo istinske demokratije i veće ili manje ograničavanje političkih i ličnih sloboda obeležili su svih sedamdeset godina postojanja Jugoslavije. Politički progoni, instumentalizovanje pravosuđa, nasilje žandarmerije i policije, nadozor nad svim političkim neistomišljenicima, gušenje slobode pisane reči i brutalna cenzura predstavljaju samo neke od karakteristika represije u periodu 1929-1935 i 1945-1953. Ipak, iako su represivne matrice za kojima se posezalo u doba šestojanuarske diktatutre i u prvoj posleratnoj deceniji veoma slične, obim i brutalnost represije teško su uporedivi. Autoritarni režim kralja Aleksandra je ličio na diktature uspostavljene u nekim evropskim i posebno balkanskim državama (npr. Poljska, Grčka).Nespreman za dogovor sa političkim protivnicima koji su zagovarali preuređenje države na federalističkoj osnovi, kralj je posegao za diktaturom ne bi li konsolidovao političke prilike i ublažio međunacionalne tenzije. I dok je želja za očuvanjem postojećeg političkog poretka predstavljala jedan od glavnih motiva za pooštravanja represije u prvoj polovini tridesetih godina prošlog veka, želja za revolucinonarnom transformacijom društva u skladu sa maksimom "staro ne sme nikad više da se vrati" i nekrično kopiranje sovjetskog modela umnogome je uticalo na brutalni karakter represije u prvim posleratnim godinama. Zastrašivanja, hapšenja i maltretiranja onih koji su smatrani političkim protivnicima, politički motivisana suđenja i ekonomski pritisci su bili daleko učestaliji u ranom socijalizmu nego u vreme šestojanuarske diktature. Pravo na custodiu honestu je ukinuto, a partijski funkcioneri su svoje iskustvo boravka u kaznenim zavodima u Kraljevini Jugoslaviji iskoristili da naprave Centralni zatvor za politčke krivce u kome bi zatvorenicima bilo onemogućeno da međusobno ilegalno komuniciraju. Kampanja protiv "špekulanata", "narodnih neprijatelja" i "kulaka" je, naročito u prvim mesecima posle oslobođenja, poprimala obrise javnog linča, a građani su pozivani da prijavljuju svoje imućne komšije i sve one koji su imali višak stambenog prostora. Rasprostranjeno shvatanje da su neprijatelji režima zapravo i državni neprijatelji davalo je, i u međuratnom i u posleratnom periodu, zamajac represiji i podsticalo veliki broj građana da, bilo iz osećanja dužnosti ili iz želje za kakvom korišću, dobrovoljno sarađuju sa vlastima.

U fokusu ovog rada je aktuelna politička situacija u Bosni i Hercegovini, s posebnim naglaskom na Republiku Srpsku povodom koje se, i u kojoj se, vode dva suprotstavljena (geo)politička procesa. Prvi, kojeg karakterišu permanentni pritisci Zapada, te predstavnika FBiH (više Bošnjaka nego Hrvata), na Republiku Srpsku i njen dejtonski, ustavni položaj u okviru državne zajednice Bosne i Hercegovine, i drugi, koji predstavlja borbu Republike Srpske za svoj autonomni položaj u okviru dejtonske BiH. Ove dve (geo)politike predstavljaju i glavninu sadržaja ovog članka. Kad je reč o prvom procesu, navedeni su ključni primeri i izvršena detaljna analiza kontinuiranih pritisaka, osporavanja, kao i sankcija prema Republici Srpskoj i njenim političkim predstavnicima od strane Zapada, naročito visokog predstavnika UN za BiH (svih sedam – nekog više, nekog manje) i nametnutih antidejtonskih i antiustavnih institucija, kao što je Ustavni sud BiH, gde su se na osnovu brojčane većine stranih i bošnjačkih sudija, pod maskom primene Dejtonskog sporazuma, potvrđivali zakoni i odluke visokog predstavnika o oduzimanju dejtonskih, ustavnih nadležnosti Republike Srpske i donosile odluke koje su išle u prilog bošnjačke vizije centralizovane, unitarne BiH. Prema srpskom viđenju, epilog ovih poteza bio bi razvlašćivanje i ukidanje Republike Srpske. Ovakav trend "kreativne primene Dejtona", naročito je intenziviran donošenjem tzv. Inckovog zakona o negiranju genocida, koji korespondira sa dolaskom na vlast američkog predsednika Bajdena i njegovim stavom da se "dovrši" posao na Balkanu – konačnim otimanjem Kosova od Srbije i ukidanjem Republike Srpske. Sa tim ciljem, krenuli su američki emisari i pojačan je diplomatski, psihološki, politički i svaki drugi pritisak na predstavnike Srpske, prevashodno na Dodika, ali i na rukovodstvo u Beogradu. Predstavnici FBiH, pogotovo bošnjački, u nedostatku "dejtonskih" argumenata, u sili Zapadnih "argumenata" vide način za ostvarenje svoje državne vizije – "celovite", "jedinstvene" – dakle antidejtonske, antiustavne i unitarne BiH. Srpska se na adekvatan, demokratski način, suprotstavlja antitejtonskim i antiustavnim merama. Narodna skupština RS stavila je van snage brutalni "Inckov zakon" i donela zakon protiv omalovažavanja Srpske; odbila je da prihvati novog tzv. visokog predstavnika (Kristijan Šmit), koji nije dobio saglasnost Rusije i Kine u SB UN, kao ni u Upravnom odboru PIK-a (ruski ambasador nije glasao). Takođe, u Narodnoj skupštini RS otpočeo je proces ukidanja svih zakona kojima su otimane nadležnosti Republike Srpske i prenošene na BiH. Republika Srpska dakle ne želi secesiju, ali čvrsto stoji na braniku svoje dejtonske i ustavne pozicije. Zahteva da se, kad vrati svoje državne nadležnosti na nivo "slova" Dejtona, kroz unutrašnji dijalog, bez prisustva spoljnih medijatora (što Bošnjaci odbijaju), nađe rešenje. U protivnom – rešenje je mirni razlaz. Treba ukazati da ovaj proces dejtonskog ili, eventualno, državno – nezavisnog pozicioniranja Republike Srpske podrazumeva nekoliko uslova: pre svega političko jedinstvo u Srpskoj, saglasnost i podršku rukovodstva Srbije, što se sve skupa temelji na jedinstvu srpskog naroda u celini, te pouzdane i moćne saveznike, kao što su Rusija i Kina, a to znači povoljnu globalnu geopolitičku konstelaciju.