Suchergebnisse

Köstendil, günümüzde güneybatı Bulgaristan'da bir şehirdir. Bulgaristan, Sırbistan ve Makedonya sınırlarının kesiştiği bölgede bulunmakta olup, 1372 yılında I. Murad tarafından savaşılmadan hâkimiyet altına alınan bir Balkan şehridir. Osmanlı'ya sadakatini bildiren yöneticisi Konstantin tarafından idare edilmesine izin verilmiştir. 1395'de onun ölümünden kısa bir süre sonra şehir, Rumeli Beylerbeyliği'ne bağlı bir sancak haline getirilmiştir. XV. yüzyıl Köstendil'in Türk-İslâm şehri kimliğini kazanmaya başladığı bir dönemdir. Bu yüzyılda mimarî ve bayındırlık alanında önemli gelişmeler kat edilmiştir. XVI. yüzyıla ait tahrir defterlerinden de anlaşılacağı üzere bu durum şehrin nüfus artışında etkili olmuştur.
XVI. yüzyıl sonlarına doğru tahrir defterlerinin yerini avârız defterleri almıştır. Bu defterler Osmanlı demografi ve iskân tarihi araştırmalarında tahrir defterleri kadar açıklayıcı veriler sunmasa da, mufassal ve icmal özellikteki çeşitleriyle söz konusu alanlarda günümüze ışık tutmaktadırlar. Bu çalışmada, 1695'te Köstendil sancağına tabi Köstendil (Ilıca), Radomir ve Sirişnik kazalarına bağlı mahalle ve köylerin avârız defterine göre nüfus bakımından değerlendirmesi yapılacaktır. Bu defter ile bir önceki avârız tahriri olduğu anlaşılan 1668 tarihli defter karşılaştırılarak nüfusun iki farklı tarihteki değişimi ele alınacaktır. Şehir merkezine bağlı mahalleler ile köylerde yaşayan Müslüman ve gayrimüslim nüfus durumu tespit edilerek, ikisi arasında bir oranlama yapılacaktır. Böylece nüfusun dinî yapısı ortaya konulmaya çalışılacaktır. Yerleşim birimlerinde sakin reaya nüfusu ile askerî nüfus sayıları tespit edilerek, bunların şehir nüfusu içindeki durumu üzerinde durulacaktır.

XVI. yüzyılda Ilıca kazasındaki değirmenler oldukça çeşitlilik göstermekteydi. Bunlar arasında en fazla su değirmenleri bulunmaktaydı. Ilıca kazası ve çevresinin zengin demir yataklarıyla ünlü olan Samakov kazasına yakınlığı, demirdöven manasına gelen "samakov" değirmenlerinin Ilıca kazasında da faaliyet göstermesine yol açmıştır. Bölge halkının temel geçim kaynaklarından olan küçükbaş hayvancılığın, Ilıca kazası ve çevresinde yoğun bir şekilde yapılması ise keçe adı verilen kumaşın üretildiği "vlaviçe" değirmenlerinin yaygınlaşmasına neden olmuştur. Son olarak çeltiğin kabuğundan ayrılması işleminin yapıldığı "ding" değirmenleri ise kazada bulunan bir diğer değirmen çeşidi idi. Bu çalışmada XVI. yüzyıla ait tahrir defterleri ışığında Ilıca kazası ve kazaya bağlı nahiyelerdeki değirmenler üzerinde durulmuştur. Bu değirmenlerin çalışma sistemlerinden bahsedilmiş ve Osmanlı Devleti'nin bu değirmenlerden ne miktarda vergi aldığı tespit edilmiştir. Vergilendirmenin değirmenlerdeki taş sayısına göre alındığı göz önünde bulundurularak, Ilıca ve çevresindeki değirmenlere ait hem taş sayılarının hem de vergi tutarlarının karşılaştırması yapılmıştır. Ayrıca kaza genelindeki harap değirmenler tespit edilerek, bunların daha çok nerelerde yoğunlaştığı ortaya konulmuştur. Ilıca ve çevresindeki değirmenlerin bölge ve devlet ekonomisine sağladığı katkılar üzerinde durulmuştur. Bu çalışma ile Ilıca'da XVI. yüzyılda tespit edilen değirmenlerin, bölge hayatında önemli bir yeri olan demir, yün, çeltik ve diğer tahıllar gibi ürünlere göre çeşitlilik kazandığı görülmüştür. Bu çeşit değirmenlerin bölge halkının hayatında önemli bir yer edindiği sonucuna varılmaktadır. Değirmenlerin tahrirlere göre sayılarındaki ve vergi durumlarındaki değişkenlik de bir başka tespit olarak sunulmaktadır.