Suchergebnisse

Le débat en cours en Pologne concernant la souveraineté de ce pays et son appartenance à l'Union européenne trouve ses racines en partie dans la période de transformation qui a suivi la chute du communisme en 1989, en s'inspirant du rôle important que la notion de souveraineté constitutionnelle y a joué. La notion d'identité constitutionnelle n'a toutefois fait son apparition qu'avec l'adhésion de la Pologne à l'UE en 2004. Dans ce cadre, on remarque une différence significative entre la première période de la jurisprudence constitutionnelle polonaise concernant l'appartenance à l'UE et la jurisprudence récente, marquée par un conflit supposé au niveau des ordres constitutionnels. Cette dernière approche ne convainc pas mais ne pourra être remise en question qu'après le rétablissement de la normalité dans les institutions juridictionnelles polonaises.

Artykuł przedstawia rozważania autora dotyczące społeczeństwa obywatelskiego. Autor omawia genezę idei społeczeństwa obywatelskiego, ściśle związanego z koncepcją popperowską społeczeństwa otwartego (open society), a następnie przedstawia zależność pomiędzy społeczeństwem obywatelskim i wpływem, jakie ma na nie system demokratyczny, aby w efekcie określić wzajemne relacje pomiędzy nimi. Jako metodę badawczą autor przyjął analizę tzw. czynników blokujących sprawne funkcjonowanie społeczeństwa obywatelskiego, w zależności od relacji z określonym systemem społecznym, ustrojowym bądź też ponadnarodowym.

Przedmiotem artykułu jest ‒ w pierwszej części ‒ próba odpowiedzi na pytanie, w jakim stopniu fakt powoływania sędziów Trybunału Konstytucyjnego przez organ polityczny, tj. Sejm RP, determinuje polityczny charakter samego Trybunału Konstytucyjnego. Autor wskazuje m.in. na podstawie swoich własnych doświadczeń sędziego TK, że poszukiwanie iunctim pomiędzy aktem politycznego wyboru sędziów a ich aktywnością orzeczniczą nie znajduje uzasadnienia, co wyraźnie potwierdzają przykłady konkretnych rozstrzygnięć sądu konstytucyjnego w tzw. hard cases. Sędziowie wyposażeni w bardzo silne gwarancje niezawisłości potrafią zachować obiektywizm ocen i niezależność także od swoich własnych przekonań politycznych. Prawdziwym zagrożeniem niezależności Trybunału Konstytucyjnego jest natomiast presja polityczna wywierana przez rządzących, której przejawem jest np. bezpośrednia personalna krytyka sędziów TK lub odmowa wykonywania orzeczeń sądu konstytucyjnego. Szczególnie niebezpiecznym instrumentem jest próba ingerowania ustawodawcy w sprawy wewnętrznej autonomii proceduralnej TK, zmierzająca m.in. do narzucenia kolejności rozpatrywanych spraw, wprowadzenia większości kwalifikowanej 2/3 przy podejmowaniu orzeczeń w pełnym składzie czy określenia quorum na takim poziomie, który może paraliżować funkcjonowanie sądu konstytucyjnego. W drugiej części artykułu podjęto próbę odpowiedzi na pytanie, czy Trybunał może zbadać konstytucyjność procedur wprowadzonych nową ustawą o TK, zanim przystąpi do stosowania tych procedur. Autor udziela odpowiedzi twierdzącej na to pytanie, przytaczając argumenty na rzecz bezpośredniego stosowania Konstytucji, która w takich wypadkach staje się jedynym punktem odniesienia oceny nowych regulacji proceduralnych.

Przedmiotem artykułu jest ‒ w pierwszej części ‒ próba odpowiedzi na pytanie, w jakim stopniu fakt powoływania sędziów Trybunału Konstytucyjnego przez organ polityczny, tj. Sejm RP, determinuje polityczny charakter samego Trybunału Konstytucyjnego. Autor wskazuje m.in. na podstawie swoich własnych doświadczeń sędziego TK, że poszukiwanie iunctim pomiędzy aktem politycznego wyboru sędziów a ich aktywnością orzeczniczą nie znajduje uzasadnienia, co wyraźnie potwierdzają przykłady konkretnych rozstrzygnięć sądu konstytucyjnego w tzw. hard cases. Sędziowie wyposażeni w bardzo silne gwarancje niezawisłości potrafią zachować obiektywizm ocen i niezależność także od swoich własnych przekonań politycznych. Prawdziwym zagrożeniem niezależności Trybunału Konstytucyjnego jest natomiast presja polityczna wywierana przez rządzących, której przejawem jest np. bezpośrednia personalna krytyka sędziów TK lub odmowa wykonywania orzeczeń sądu konstytucyjnego. Szczególnie niebezpiecznym instrumentem jest próba ingerowania ustawodawcy w sprawy wewnętrznej autonomii proceduralnej TK, zmierzająca m.in. do narzucenia kolejności rozpatrywanych spraw, wprowadzenia większości kwalifikowanej 2/3 przy podejmowaniu orzeczeń w pełnym składzie czy określenia quorum na takim poziomie, który może paraliżować funkcjonowanie sądu konstytucyjnego. W drugiej części artykułu podjęto próbę odpowiedzi na pytanie, czy Trybunał może zbadać konstytucyjność procedur wprowadzonych nową ustawą o TK, zanim przystąpi do stosowania tych procedur. Autor udziela odpowiedzi twierdzącej na to pytanie, przytaczając argumenty na rzecz bezpośredniego stosowania Konstytucji, która w takich wypadkach staje się jedynym punktem odniesienia oceny nowych regulacji proceduralnych. ; In the first part of this paper an attempt is made to answer the question to what extent the fact that judges of the Constitutional Tribunal are appointed by a political organ (the Seym of the Republic of Poland) determines the political character of the Tribunal itself. Based, among otherthings, on his own experience, the author, a retired judge of the Constitutional Tribunal, states that the search for a iunctim between the political appointment of constitutional judges and their adjudicating activity is unjustified, as can be seen from the example of particular judgments delivered by the Constitutional Tribunal in what might be termed hard cases. Judges endowed with very strong guarantees of independence are capable of remaining impartial in their judgments and making decisions independently of their personal beliefs. The real threat to the independenceof the Constitutional Tribunal is political pressure exercised by government, which manifests itself in, for example, direct and personal criticism of Constitutional Tribunal judges or a refusal to implement judicial decisions issued by the Constitutional Tribunal. A particularly dangerous situation arises when a legislator attempts to intervene in the internal procedural autonomy of the Constitutional Tribunal with a view to determining the order in which the matters before the Tribunal should be dealt with, setting a 2/3 qualified majority for decisions 'when sitting as a full court' or determining the required quorum at a level which may paralyse the work of the Constitutional Tribunal altogether. In the second part of the paper the question is asked whether the Constitutional Tribunal may examine the constitutionality of the procedures being introduced by a new law on the Constitutional Tribunal before it proceeds to apply them. The answer to this question is in the affirmative, followed by arguments calling for the direct application of the Constitution which in such cases becomes the only point of reference when new procedural regulations are to be evaluated.

Although the Charter of Fundamental Rights of the European Union has already became a fully binding act of primary EU law, the controversies concerning the area of Charter's application do not seem to cease. Nevertheless, this phenomenon should not surprise since the core of this discussion rests upon the fundamental rules of the functioning of the European Union. While the uniform stand concerning the scope of application of the Charter vis-à-vis national legislation has not yet been elaborated upon, an analysis of the trends emerging in the ECJ case-law seems to be useful. The discussion is still open and two approaches - strict (formal) and flexible (liberal) - compete. Recent case-law of the ECJ proves the existence of specific "gear mechanisms" or "legal connectors" which serve the purpose of determination of the field of the Charter's application on the areas traditionally not covered by the EU law. The case-law at hand also determines the framework in which the existing jurisprudence concerning the general principles of EU law can be applied for delineating the field of the Charter's application. The questions mentioned above are being explored in light of the prospective ratification of the European Convention of Human Rights by the European Union and discussion about the degree of influence of a Member State's constitutional traditions on interpretation and application of the Charter.

The paper deals with different forms of political impact on the constitutional justice. The main subject of presentation is the analysis of recent Polish experiences which can help to identify better the threats to the independence of the constitutional justice in democratic space. The first part takes the effort to describe the specific phenomenon of political pressure exerted on the constitutional justice through indirect influence (so called "political mobbing"). The argumentation developed in the paper proves that even such indirect and sometimes subtle interferences from the political elite create the very danger for accountability of constitutional justice and have a negative impact on constitutional awareness of the society. The second part deals with typical reasons (ongoing in all constitutional courts) of inevitable of the constitutional review, first of all the political procedure of appointments of the judges and the political nature of constitutional cases. The thesis is defended through the analysis of Polish experiences which indicate that the presence of politics, inherent element of the constitutional justice, cannot be automatically identified with lack of the objective and independent judgments issued by the judges. Internal independence and formal external guarantees of it allow us to avoid the pathological impact of politics. Two factors have a particularly great impact on the attitudes of judges and support them in fulfilling their responsibility: the continuity of jurisprudential lines, accumulation of constitutional experience (acquis constitutionnel) and the permanent dialogue between the constitutional courts and the international courts or among the constitutional courts in the European space.

This article deals with transitional justice as illustrated by the lustration cases in post-communist countries. In their tansformative process towards democracy, these latter have faced the challenge of finding a balance between different and competing rationals for lustration. The first one is an extensive approach in dealing with the totalitarian past, by prosecuting on a large scale the largest number of persons that collaborated with the communist regime, and by imposing harsh penalties. It represents a radical, revolutionary approach trying to impose the extraordinary means adequate to the transitory period, and hence it stresses the dominance of public interest over individual rights. The second approach necessitates the respect of the new democratic values and standards and imposes the compliance with fundamental principles of human rights. The author emphasizes the role of the constitutional judge in imposing the limits of the lustration procedure and in forming a new axiology of the transition society, based on the proporionnality methodology. The author concludes that only such a very well balanced attitude manifested by the series of the judgments of the constitutional court would allow a real revolutionary and radical breach of the totalitarian past. ; Cet article traite la question de la justice transitionnelle à travers l'expérience de la "lustration" dans les pays post-communistes. Ces derniers ont du faire face à un choix difficile, dans le processus de transformation vers la démocratie. Le premier choix est celui d'une approche extensive dans la manière de traiter le passé totalitaire, qui se fonde sur la répression d'un grand nombre d'anciens collaborateurs du régime communiste et sur l'imposition de peines lourdes (interdiction de travailler par exemple). Il s'agit d'une approche radicale et révolutionnaire, qui voudrait imposer des méthodes extraordinaires adaptées à la période transitoire. C'est pourquoi elle insiste sur la prédominance de l'intéret public sur les droits individuels. La deuxième approche insiste davantage sur le respect des nouvelles valeurs et critères démocratiques et met en avant l'importance du respect des droits fondamentaux de l'homme. L'auteur insiste sur le role du juge constitutionnel dans la détermination des limites de la procédure de lustration et dans la création d'une nouvelle axiologie de la société en transition, basée sur la recherche d'une proportionnalité et d'un équilibre nécessaires entre les intérets de l'Etat et les droits de l'individu. Ainsi, seule une attitude bien équilibrée comme celle exprimée dans les séries de jugements des Cours constitutionnelles peut permettre une révolution réelle et radicale par rapport au passé totalitaire.

Abstract: This paper examines aspects of the substantive general principles of EU law concerning fundamental rights. The main issue is how fundamental rights and basic treaty freedoms may be invoked in the context of relations between individuals subject to EU law mechanisms. In this respect, direct and indirect horizontal effects of the general principles of EU law are discussed, and their relationship with basic treaty freedoms is taken into account. In particular, two models of resolving conflicts between treaty freedoms and fundamental rights are displayed, namely conflict resolution within the treaty system (Community method) and granting primacy to one of the protected values in the case of a genuine conflict between them. Furthermore, a question is raised whether a fundamental right resulting from specific 'non-public regulation', such as the internal rules adopted by football associations, could be effectively opposed to a treaty freedom. Finally, negative effects of the horizontal application of EU general principles are discussed. More specifically, it is argued that the extensive application of the principle of equality in the realm of private law creates a risk of infringing the very core of private autonomy and depriving individuals of the necessary freedom to shape their relations individually and in line with their subjective preferences.
Résumé : Le présent article analyse les aspects des principes généraux de droit de l'Union européenne de nature matérielle, notamment ceux qui expriment les droits fondamentaux. La question principale est de savoir comment les droits fondamentaux et les libertés fondamentales consacrées par le traité peuvent être invoqués dans le contexte des relations entre les individus soumis au droit de l'Union européenne. À cet égard, les effets directs et indirects des principes généraux de droit de l'Union européenne sont discutés. En outre, le texte prend note des relations entre lesdits principes et les libertés fondamentales reconnues dans le traité. En particulier, deux modèles de résolution de conflits entre les libertés fondamentales garanties par le traité et les droits fondamentaux sont présentés, notamment la résolution des conflits au sein du système du traité (la méthode communautaire) et la technique qui consiste à accorder la primauté à une des valeurs protégées en conflit. Ensuite, la question est de savoir si un droit fondamental résultant d'une réglementation non publique, telle qu'adoptée par les associations de football, pourrait effectivement être opposé à une liberté fondamentale consacrée par le traité. De plus, les effets négatifs de l'application horizontale des principes généraux de l'Union européenne sont discutés. Plus particulièrement, il est soutenu que l'application extensive du principe d'égalité en droit privé crée un risque d'enfreindre le noyau dur de l'autonomie privée et de priver les particuliers d'une liberté nécessaire pour modeler individuellement leurs relations avec les autres suivant leurs préférences subjectives.

An increased focus on consumer collective redress marks the shift from substance- to enforcement-oriented perspective in the EU consumer policy. The EU action in this regard is currently at the stage of feasibility study but it seems to be moving towards a mechanism protecting collective rather than individual interests of consumers. In spite of these developments, a comprehensive strategy towards the concept of collective interest of consumers is missing at the EU level. We argue that a relative disregard of the procedural functions which the concept performs, as exemplified also by the already existing EU instruments for consumer redress, may lead to under-enforcement of consumer rights. As a possible remedy we put forward a proposal how to make the concept of consumer collective interest a workable tool. From an evolutionary perspective, we also examine how the concept of public interest was construed by the Polish judiciary during the socialist regime to prove that the way the public interest was conceptualised in the past affects the present understanding of the consumers' collective interest. As Poland represents a New Member State and has experienced economic and political transformation, our case study demonstrates how political and economic conditions shape the concept of collective interest. The overall goal of the paper is to show that clear understanding of the idea of collective interest of consumers, which currently varies from one MS to another, is essential for the creation of the internal market in collective redress