Suchergebnisse

Dezidijati nisu imali "sreću" poput nekih drugih željeznodobnih skupina zapadnog dijela jugoistočne Europe da privuku veću pažnju suvremenih znanstvenika. Za razliku od "popularnijih" Delmata ili Japoda, postoji svega nekolicina temeljnih studija koje su se bavile arheologijom željeznodobne sređnjobosanske arheološke kulture ili povijesti skupine koja se u antici nazivala Dezidijatima. Nekolicina je razloga za to - ponajviše nedostatan kvalitet i kvantitet istraživanja ostataka materijalne kulture, ali također i minimalna zastupljenost ove skupine u antičkim pisanim vrelima. Kroz primjer dezidijatske skupine, ovaj rad će nastojati upozoriti na šire probleme koji se sve više nameću prigodom izučavanja indigenih zajednica kasnog željeznog doba u regionu koji je tijekom vremena rimski kolonijalni zemljopis konstruirao kao "Ilirik". Najveći problem predstavlja raskorak zmeđu trenutačno dominirajućih modernističkih gledanja na pretpovijesne identitete ovog regiona i suvremenog pristupa izučavanju srodnih zajednica kontinentalne Europe, odnosno mediteranskog svijeta. Ova nesuglasnost sprječava uspješno uključivanje regionalne znanosti u širi dijalog o procesu integracije ovih željeznodobnih skupina u globalni mediteranski svijet ntičkog doba kroz širenje političkog okvira rimskog carstva.

Appian's Illyrian book (Illyrike) was originally intended to be just an appendix to his Macedonian book and today remains the only extant ancient work dealing with the early history of Illyricum which is preserved in its entirety. In this short work Appian puts together different local and regional histories in order to create a unified historical narrative and determines the historical and mythological coordinates of Illyricum inside the ancient world. This paper will discuss Illyrike in the context of the Roman construction of Illyricum as a provincial space, similar to some other regions in continental Europe such as, for example, Gaul or Britain. They were all firstly created through the needs of Roman political geography and later written into literary knowledge through the works of ancient history and ethnography. This paper will argue that Appian's Illyrike represented the final stage of the Roman construction of Illyricum from an imaginary to a provincial space, which was the point of its full coming of age as an integral part of the ancient world and the Roman Empire. ; U ovom radu se tvrdi da Apijanova Ilirika predstavlja poslednju fazu u rimskoj konstrukciji Ilirikuma tako što daje 'istorijsku biografiju' ovog područja – od mitološke prošlosti do rimskih osvajanja. Politika Apijanovog vremena oblikovala je nova viđenja carstva kao celovitog entiteta koji je trebalo da ostane baš takav kakav je bio u drugom veku, tako stvarajući nove mentalne obrasce za svoje stanovnike i intelektualnu elitu da bi mogli da percepiraju svet i svoje mesto u njemu. Stoga, ako se carstvo smatralo završenim delom, to viđenje je svakako povezivalo sve njegove delove, provincije i regije koje je stvorila rimska administracija. Promena u mentalnom obrascu promenila je društvenu stvarnost a književnici koji su pripadali intelektualnoj eliti carstva trebalo je da osete potrebu da je opišu. Baš ovo vidimo u Apijanovom nezadovoljstvu sa hronološkim pristupom istoriji u ranijoj grčko-rimskoj istoriografiji i u njegovoj konceptualnoj izjavi s početka Rimske istorije da on namerava da "opiše granice naroda kojima vladaju Rimljani". U radu se raspravlja o nekoliko tema da bi se predstavio ovaj argument: razvoj termina 'Ilirikum' u rimskom političkom i književnom diskursu, raniji književni pokušaji da se ovaj region ujedini sa korpusom drevnog znanja, i književne i intelektualne strategije koje Apijan koristi da bi opisao ovaj region.Apijanovu Ilirsku knjigu, kao i druge izvore iz grčko-rimskog perioda, napisao je pripadnik obrazovane mediteranske elite. 'Znanje' koje je on proizveo stvorilo je pogled na svet iz carskog centra gde je bila koncentrisana sva politička moć. U slučaju Ilirikuma njegovo delo opisivalo je društvenu stvarnost od potpune integracije jedne carske periferije, preko vojnih osvajanja i reorganizacije provincijskog pejzaža. Ono je dovršilo zadatak koji je započet u Cezarovo vreme da se racionalizuje rimska politička dominacija nad različitim zajednicama u regionu od Makedonije do severne Italije tako što će se taj prostor konstruisati kao nova geopolitička jedinica – Ilirikum. Ovo je olakšalo političko upravljanje regionom kad se rimska vladavina kasnije proširila prema Dunavu i nakon toga transformisala u provincije Dalmacije i Panonije. Apijan predstavlja celovitu sliku svom čitalaštvu kroz etnografski uvod. On definiše Ilirikum kroz dve različite percepcije 'drugog': grčku etnografsku percepciju, koja ustanovljava etnički termin 'Iliri', i rimsku kolonijalnu konstrukciju, koja dalje razvija grčku terminologiju i ovaj naziv koristi kao taksonomsko obeležje za politički dominiran prostor koji se nikako drugačije ne može definisati.Apijan stavlja stanovnike Ilirikuma na prostorne i vremenske koordinate grčke mitološke prošlosti opisujući pred-rimsku prošlost i rimsko osvajanje kao 'pravednu' kaznu za bogohulne napade na Delfe. On je pokušao da premosti jaz između različitih konteksta i različitih Ilirikuma koji su postojali u njegovoj prošlosti i sadašnjosti, a da istovremeno predstavi Ilirikum kao nepromenjivu jedinicu. Ono što jeste uradio je stvaranje 'istorijske biografije' Ilirikuma tako što je ovu jedinicu projektovao na prošlost u potrazi sa njegovim nastankom, njegovim mitskim precima i najranijom prošlošću, a završava sa opisom rimskih osvajanja koja su u ovo područje donela 'civilizaciju'. Apijanov Ilirikum je napravljen na sličan način kao Strabonovo delo – od delova različitih prošlosti, spojenih u celinu snažnom silom rimske carske ideologije. Za razliku od Strabona, Apijanov Ilirikum ne maršira prema civilizaciji; to je region koji je u potpunosti uključen u rimsku mrežu ideologije – nova 'zamišljena zajednica' koja objedinjuje sve raznolike lokalne istorije i geografije pod jedan carski kišobran.

Domagoj Tončinić, Spomenici VII. legije na području rimske provincije Dalmacije,Arheološki muzej, Split 2011., 228 str; Salmedin Mesihović, Antiqui Homines Bosnae,Filozofski fakultet Univerziteta u Sarajevu, Sarajevo 2011., 692 str. (Danijel Džino)
Miroslav Marić, Primena geografskih informacionih sistema u arheološkoj dokumentaciji,Printshop, Beograd, 2011., 142 str., 44 sl. (Tino Tomas)
Maja Petrinec: Groblja od 8. do 11. stoljeća na području ranosrednjovjekovne hrvatske države,Split, 2009. (Midhat Dizdarević)
Dubravko Lovrenović, Bosanska kvadratura kruga, Dobra knjiga – Synopsis,Sarajevo – Zagreb, 2012, 496 str. (Enes Dedić)
Zbornik radova, Пад Српске деспотовине 1459. године, Српска академија наукаи уметности, Научни скупови, Књига CXXXIV, Одељење историјских наука, Књига 32,Београд 2011, 439 str. (Dženan Dautović)