Suchergebnisse

The German Nazis planned to annihilate the Jewish nation. The Holocaust reached immense proportions on Polish lands, which had been the dwelling place for thousands of Jews for ages. Therefore, the Germans located several death camps on the territory of the occupied Poland. The Poles did not remain passive towards the persecution of the members of the Chosen People living next to them, with many priests and men and women religious committing themselves to rescuing Jews. This issue has not yet been fully explored. The article presents the attitudes of the Polish Catholic Bishops providing aid to Jews during the Second World War. They became involved in the following actions: they issued petitions in defence of Jews and informed pope Pius XII about the persecution of Jews, intervened with the occupation authorities and defended converts, they were personally involved in assisting and saving the lives of the members of the Jewish community, as well as supported clergymen and organizations helping Jews. ; Fonti d'archivio: Archiwum Akt Nowych (AAN) [Archivio degli Atti Nuovi], RGO (Kraków), 5, Lettera dell'arcivescovo mons. Adam Sapieha a Ronikier, 30.10.1940, f. 19-20. AAN, RGO (Kraków), 5, Andie Regierung des Generalgouvernements Abteilung Innere Verwaltung Bevölkerung swessen und Fursorge in Krakau, 4.11.1940, f. 5-6. AAN, RGO (Kraków), 5, Nota, f. 28. Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie (AKMKr) [Archivio della Curia Met (AKMKr) [Archivio della Curia Met(AKMKr) [Archivio della Curia Met [Archivio della Curia MetArchivio della Curia Metropolitana di Cracovia], Neofici, Zbiór podań za lata 1939-1942 [I neofiti, Raccolta delle richieste degli anni 1939-1942]. Fonti edite: Hlond August, O położeniu Kościoła katolickiego w Polsce po trzech latach okupacji hitlerowskiej [Sulla situazione della Chiesa cattolica in Polonia dopo i tre anni dell'occupazione hitleriana], in: Chrześcijanin w Świecie 10 (1978), 25-53. Jasiewicz Krzysztof (ed.), Bóg i Jego polska owczarnia w dokumentach 1939-1945 [Dio e il Suo ovile polacco nei documenti 1939-1945], Warszawa 2009. L'archevéque de Cracovie Sapieha au pape Pie XII, 28 février 1942, in: Pierre Blet, Robert A. Graham, Angelo Martini, Burkhart Schneider (ed.), Actes et documents du Saint Siège relatifs à la Seconde Guerre Mondiale, vol. 3 b: Le Saint Siège et la situation religieuse en Pologne et dans les Pays Baltes 1939-1945, parte 2: 1942-1945, Città del Vaticano 1967, 539-541. L'évêque de Katowice au cardinal Maglione, janvier 1943, in: Pierre Blet, Robert A. Graham, Angelo Martini, Burkhart Schneider (ed.), Actes et documents du Saint Siège relatifs à la Seconde Guerre Mondiale, vol. 9: Le Saint Siège et les victimes de la guerre, janvier - décembre 1943, Città del Vaticano 1975, 113. Lettera di Padre Pirro Scavizzi a Pio XII, 12 maggio 1942, in: Pierre Blet, Robert A. Graham, Angelo Martini, Burkhart Schneider (ed.), Actes et documents du Saint Siège relatifs à la Seconde Guerre Mondiale, vol. 8: Le Saint Siège et les victimes de la guerre, janvier 1941 - décembre 1942, Città del Vaticano 1974, 534. Przemówienie bp. Józefa Gawliny z 3 października 1943 r. [Discorso del vescovo mons. Józef Gawlina del 3.10.1943], in: Andrzej Krzysztof Kunert (ed.), Józef Feliks Gawlina Biskup Polowy Polskich Sił Zbrojnych [Józef Feliks Gawlina Vescovo Militare delle Forze Armate Polacche], Warszawa 2002, 317-321. Przemówienie radiowe biskupa Karola Radońskiego z 14 grudnia 1942 [Discorso alla radio del vescovo mons. Karol Radoński del 14.12.1942], in: Andrzej Krzysztof Kunert (ed.), Polacy-Żydzi 1939-1945. Wybór źródeł [I Polacchi e gli Ebrei 19391945. Scelta delle fonti], Warszawa 2006, 108-110. Rapport de l'Evêque de Katowice Adamski, fin de janvier 1943, in: Pierre Blet, Robert A. Graham, Angelo Martini, Burkhart Schneider (ed.), Actes et documents du Saint Siège relatifs à la Seconde Guerre Mondiale, vol. 3 b: Le Saint Siège et la situation religieuse en Pologne et dans les Pays Baltes 1939-1945, parte 2: 1942-1945, Città del Vaticano 1967, 728-731. Ringelblum Emanuel, Kronika getta warszawskiego. Wrzesień 1939-styczeń 1943 [Cronaca del ghetto di Varsavia. Settembre 1939-gennaio 1943], Artur Eisenbach (ed.),Warszawa 1988. Ronikier Adam, Pamiętniki 1939-1945 [Diari 1939-1945], Maria Rydlowa (ed.), Kraków 2001. Rozporządzeniu z 15 października 1941 r. "O ograniczeniach pobytu w Generalnym Gubernatorstwie" [Ordinanza del 15.10.1941 "Sui vincoli del soggiorno nel Governatorato Generale"], in: Verordnungsblatt für das Generalgouvernement. Gazzetta delle Ordinanze per il Governatorato Generale, n. 99 del 2.10.1941, 1. Szeptycki Andrzej, Pisma wybrane [Scritti scelti], Maria H. Szeptycka, Marek Skórka (ed.), Kraków 2000. Ulotka "Protest" [Volantino "La Protesta"], in: Andrzej Krzysztof Kunert (ed.), Polacy-Żydzi 1939-1945. Wybór źródeł [I Polacchi e gli Ebrei 1939-1945. Scelta delle fonti], Warszawa 2001, 212. Zielinski de Mundlak Elzbieta, Black Roots in the Hair of a Blond Cherubin, in: Children Who Survived the Final Solution, Peter Tarjan (ed.), New York 2004, 205-206. Studi: Bartoszewski Wladyslaw, Lewinówna Zofia (ed.), Ten jest z ojczyzny mojej. Polacy z pomocą Żydom 1939-1945 [Egli è della mia patria. I polacchi in soccorso degli Ebrei 1939-1945], Kraków 1966. Bieberstein Aleksander, Zagłada Żydów w Krakowie [Lo sterminio degli ebrei a Cracovia], Kraków 1985. Bizuń Stanisław, Historia krzyżem znaczona. Wspomnienia z życia Kościoła katolickiego na Ziemi Lwowskiej 1939-1945 [Una storia segnata dalla croce. I riI ricordi della vita della Chiesa cattolica sul territorio di Leopoli 1939-1945], Józef Wołczański (ed.), Lublin 1994. Blet Pierre, Pius XII i druga wojna światowa w tajnych archiwach watykańskich [Pio XII e la seconda guerra mondiale negli archivi segreti vaticani], Katowice 2000. Bratkowski Stefan, Pod wspólnym niebem [Sotto lo stesso cielo], Warszawa 2001. Bratkowski Stefan, Pod tym samym niebem. Krótka historia Żydów w Polsce i stosunków polsko-żydowskich [Sotto lo stesso cielo. Breve storia degli Ebrei in Polonia e delle relazioni polacco-ebree], Warszawa 2006. Chajko Grzegorz, The Clergy of the Archdiocese of Lviv of the Latins in Aid of the Jewish Nation during the Years of the German Occupation from 1941-1944. An Outline of the Events, in: The Person and the Challenges 3/2 (2013), 143-155. Dębiński Józef, Biskup włocławski Karol Mieczysław Radoński (1883-1951). Życie i działalność [Il vescovo di Breslavia mons. Karol Mieczysław Radoński 18831951: vita e attività], Toruń 2001. Feldenkreiz-Grinbal Eva (ed.), Eth Ezkera. Whenever I remember. Memorial book of the Jewish Community in Tzoyzmir (Sandomierz), Tel Aviv 1993. Gilbert Martin, The Righteous. The Unsung Heroes of the Holocaust, New York 2003. Humeński Julian (ed.), Udział kapelanów wojskowych w drugiej wojnie światowej [Partecipazione dei cappellani militari alla seconda guerra mondiale], Warszawa 1984. Iranek-Osmecki Kazimierz, Kto ratuje jedno życie. Polacy i Żydzi 1939-1945 [Chi salva una vita. I Polacchi e gli Ebrei 1939-1945], London 1968. Jemielity Witold, Stanisław Kostka Łukomski, in: Słownik biograficzny katolicyzmu społecznego w Polsce [Dizionario biografico del cattolicesimo sociale in Polonia], vol. 2, Lublin 1994, 102-103. Kałuski Marian, Wypełniali przykazanie miłosierdzia. Polski Kościół i polscy katolicy wobec holocaustu [Osservavano il comandamento della carità. La Chiesa polacca e i cattolici polacchi nei confronti dell'Olocausto], Warszawa 2000. Kutrzeba Joseph S., The Contract. A Life for a Life, New York 2009. Lewin Kurt I., Przeżyłem. Saga świętego Jura spisana w roku 1946 [Sono sopravvissuto. La saga di San Jura scritta nell'anno 1946], Warszawa 2006. Libionka Dariusz, Polska hierarchia kościelna wobec eksterminacji Żydów - próba krytycznego ujęcia [La gerarchia ecclesiastica polacca di fronte allo sterminio degli Ebrei – un tentativo di descrizione critica], in: Zagłada Żydów. Studia i Materiały 5 (1999), 19-69. Manzo Michele, Don Pirro Scavizzi. Prete romano, Casale Monferrato 1997. Moskałyk Jarosław, Metropolita Andrzej Szeptycki wobec wyzwań historyczno-eklezjalnych [Metropolita Andrej Šeptyckyj di fronte alle sfide storiche ed ecclesiali], in: Poznańskie Studia Teologiczne 24 (2010), 301-322. Paul Mark, Wartime rescue of Jews by the Polish Catholic Clergy. The testimony of survivors and rescuers, Toronto 2010. Pietrzykowski Jan, Walka i męczeństwo. Z wojennych dziejów duchowieństwa diecezji częstochowskiej 1939-1945 [La lotta e il martirio. La storia del clero della diocesi di Częstochowa durante la guerra 1939-1945], Warszawa 1981. Przybyszewski Bolesław, Dzieje kościelne Krakowa w czasie okupacji 1939-1945 [Storia ecclesiastica di Cracovia nel periodo dell'occupazione 1939-1945], in: Chrześcijanin w Świecie 12 (1979), 14-41. Rotfeld Adam Daniel, Sprawiedliwi są wśród nas… [I giusti sono tra di noi.], in: Polacy ratujący Żydów w czasie Zagłady. Przywracanie pamięci [I polacchi che salvavano gli ebrei nel periodo dello sterminio. Il ripristino della memoria], scelta e redazione dei materiali Cancelleria del Presidente della Repubblica polacca, Warszawa 2008, 11-16. Rotfeld Adam Daniel, Obcy wśród swoich [Estraneo tra i suoi], in: Znak 10 (2017), 40-50. Samsonowska Krystyna, Pomoc dla Żydów krakowskich w okresie okupacji hitlerowskiej [L'aiuto agli ebrei cracoviani nel periodo dell'occupazione hitleriana], in: Andrzej Żbikowski (ed.), Polacy i Żydzi pod okupacją niemiecką 1939-1945. Studia i materiały [I Polacchi e gli Ebrei sotto l'occupazione tedesca 1939-1945. Studi e materiali], Warszawa 2006, 827-890. Ślaski Jerzy, Polska walcząca [La Polonia combattente], vol. 2, Warszawa 1999. Stopniak Franciszek, Katolickie duchowieństwo w Polsce i Żydzi w okresie niemieckiej okupacji [Il clero cattolico in Polonia e gli Ebrei nel periodo dell'occupazione tedesca], in: Krzysztof Dunin-Wąsowicz (ed.), Społeczeństwo polskie wobec martyrologii i walki Żydów w latach II wojny światowej. Materiały z sesji w Instytucie Historii PAN w dniu 11 III 1993 [Società polacca nei confronti del martirologio e della lotta degli Ebrei negli anni della Seconda guerra mondiale. Materiali della sessione nell'Istituto di Storia dell'Accademia Polacca delle Scienze l'11 marzo 1993], Warszawa 1996, 19-42. Sziling Jan, Polityka okupanta hitlerowskiego wobec Kościoła katolickiego 1939-1945. Tzw. okręgi Rzeszy: Gdańsk-Prusy Zachodnie, Kraj Warty i Regencja Katowicka [La politica dell'occupante hitleriano nei confronti della Chiesa cattolica 19391945. I cosiddetti distretti del Reich: Danzica-Prussia Occidentale, Wartheland e Circondario di Katowice], Poznań 1970. Sztankowa Tetjana M., Dokumenty archiwum historycznego we Lwowie odnoszące się do kontaktów metropolity Szeptyckiego z Żydami [Documenti dell'archivio storico di Leopoli riguardanti i contatti del metropolita mons. Šeptyckyj con gli Ebrei], in: Andrzej A. Zięba, Metropolita Andrzej Szeptycki. Studia i Materiały [Metropolita Andrej Šeptyckyj. Studi e materiali], Kraków 1994, 229-235. Torzecki Ryszard, Polacy i Ukraińcy. Sprawa ukraińska w czasie II wojny światowej na terenie II Rzeczypospolitej [I Polacchi e gli Ucraini. La questione ucraina nel periodo della Seconda guerra mondiale sul territorio della Seconda Repubblica di Polonia], Warszawa 1993. Wąsowski Grzegorz, Szkice o Żołnierzach Wyklętych i współczesnej Polsce [Storia dei Soldati Maledetti e della Polonia contemporanea], Łomianki 2015. Wilk Stanisław, Episkopat polski wobec władz okupacyjnych w latach 1939-1945 [L'Episcopato polacco nei confronti delle autorità di occupazione negli anni 1939-1945], in: Saeculum Christianum 2/2 (1995), 61-83. Zajączkowski Wacław, Martyrs of Charity. Christian and Jewish Response to the Holocaust, vol. I/1, Washington 1987. Żbikowski Andrzej (ed.), Polacy i Żydzi pod okupacją niemiecką 1939-1945. Studia i materiały [I Polacchi e gli Ebrei sotto l'occupazione tedesca 1939-1945. Studi e materiali], Warszawa 2006. Zieliński Zygmunt, Stanisław Andrzej Łukomski, in: Polski Słownik Biograficzny [Dizionario Biografico Polacco], vol. 18, Warszawa-Wrocław-Kraków-Gdańsk 1973, 559-560. Zieliński Zygmunt (ed.), Życie religijne w Polsce pod okupacją hitlerowską 1939-1945 [La vita religiosa in Polonia sotto l'occupazione hitleriana 1939-1945], Warszawa 1982. Zieliński Zygmunt, Activities of Catholic Orders on Behalf of Jews in Nazi-occupied Poland, in: Judaism and Christianity under the Impact of National Socialism 19191945, Jerusalem 1987, 381-394. Zieliński Zygmunt, Polska-Watykan w latach 1939-1945 [Polonia-Vaticano negli anni 1939-1945], in: Waldemar Michowicz (ed.), Historia dyplomacji polskiej [Storia della diplomazia polacca], vol. 5: 1939-1945, Warszawa 1999, 711-739. Zuker Simon (ed.), The Unconquerable spirit. Vignettes of the Jewish religious spirit the Nazis could not destroy, New York 1980. Związek Jan, Niezapomniany Biskup Częstochowski Teodor Kubina [L'indimenticabile vescovo di Częstochowa mons. Teodor Kubina], in: Częstochowskie Studia Teologiczne 25 (1997), 249-252. Związek Jan, Kościół częstochowski w okresie okupacji hitlerowskiej [La Chiesa di Częstochowa nel periodo dell'occupazione hitleriana], in: Ryszard Szwed (ed.), Częstochowa. Dzieje miasta i klasztoru jasnogórskiego w czasie Polski Odrodzonej i drugiej wojny światowej 1918-1945 [Częstochowa. La storia della città e del convento di Jasna Góra nel periodo della Polonia Restituita e della seconda guerra mondiale 1918-1945], vol. 3, Częstochowa 2006, 491-508. Zych Sławomir, Diecezja przemyska obrządku łacińskiego w warunkach okupacji niemieckiej i sowieckiej 1939-1944/1945 [Diocesi di rito latino di Przemyśl nelle condizioni dell'occupazione tedesca e sovietica 1939-1944/1945], Przemyśl 2011. Stampa periodica: Torańska Teresa, Uratował mnie arcybiskup [Mi ha salvato l'arcivescovo], in: Gazeta Wyborcza 123 (2006), 28-29. Jasienica Paweł, Jednym płucem [Con un solo polmone], in: Tygodnik Powszechny 26 (1948), 9-10. Klich Aleksandra, Teodor Kubina, czerwony biskup od Żydów [Teodor Kubina, il vescovo rosso degli Ebrei], in: Gazeta Wyborcza 52 (2008), 35-36. Rytel-Andrianik Paweł, Księża dla Żydów – wyniki badań [Sacerdoti per gli Ebrei – risultati delle ricerche], in: Przewodnik Katolicki 4 (2014), 27. Sitografia: https://episkopat.pl/okolo-tysiac-polskich-ksiezy-ratowalo-zydow/[accesso: 26.10.2018].

The Third Reich towards the Church in Upper Silesia. Fr Jan Macha (1914-1942), martyr of the Christian charity. Upper Silesia is a unique part of Europe and Poland. In the past centuries, this region changed its nationality several times. It is a region with a very complex history. What remains unchanged is the faith standing by the Catholic Church and Christian values. During the Second World War, many inhabitants of Upper Silesia were persecuted by the Nazis. Among them there were many clergymen from the diocese of Katowice. One of them is Rev. Jan Macha, who for his commitment to charitable activities for suffering people, was arrested by the Germans, tortured, and at the end guillotined in the prison in Katowice. In the article, history of his life, work for people who needed support, and his martyr's death are depicted against the background of the political, social and religious situation in Upper Silesia during the German occupation. ; Bibliografia: Fonti d'archivio: Archivio della Famiglia Macha di Chorzów Stary (AF), Ricordo della Prima Santa Comunione di Jan Macha. AF, Decreto della Curia Diocesana di Katowice n. P M LV 3/39 del 29.08.1939. AF, Diploma di maturità di Jan Macha, Królewska Huta, 20 giugno 1933. AF, I ricordi di Róża Trojan riguardanti Hanik. AF, Invito all'ordinazione sacerdotale e alla prima messa di don Jan Macha. AF, L'ultima lettera ai genitori, Katowice, 2 dicembre 1942. AF, Rosario Perpetuo - tessera di Jan Macha. AF, Sterbeurkunde, n. 1263/1942 z 7.12.1942. AF, Tessera dello studente di Jan Macha - Facoltà di Giurisprudenza dell'Università Jagellonica. Archiwum Archidiecezji Katowickiej (AAKat) [Archivio dell'Arcidiocesi di Katowice], Akta Personalne ks. Jana Machy (AP) [Gli Atti Personali di don Jan Macha], Curriculum vitae, Chorzów, 20 luglio 1933. AAKat, AP, Certificato di cresima di Jan Macha, Królewska Huta, 24 giugno 1933. AAKat, AP, Certificato di moralità rilasciato da don Stefan Szwajnoch II, Chorzów, 2 luglio 1934. AAKat, AP, Decreto del vicario nella parrocchia di San Giuseppe a Ruda, Katowice, 6 settembre 1939. AAKat, AP, Documento del 24.06.1939, scritto da Bieniek a Macha. AAKat, AP, Lettera segreta scritta da Joachim Gürtler dal carcere.AAKat, AP, Opinione del rettore riguardante il candidato all'Ordine, Cracovia, giugno 1939. AAKat, Akta Rzeczowie [Atti di Materiali AM], Sezione: Pastorale penitenziaria, vol. I: 1923-1962, segn. ARZ 632, Relazione del cappellano penitenziario don Joachim Besler - frammenti, il cosiddetto "Taccuino rosso". Archivio dell'Istituto Storico Militare [attualmente Archivio Militare Centrale a Rembertów], n. prot. III/100/8, parte I: Uwagi o Śląsku [Considerazioni sulla Slesia]. Bundesarchiv Berlin-Lichterfelde (AB), segn. R 3017, Atto di accusa di don Jan Macha, di Joachim Gürtler e di Leon Rydrych, Katowice, 14.02.1942. BA, segn. R 3017, Sentenza della condanna a morte emessa contro don Jan Macha, Joachim Gürtler e Leon Rydrych, Bytom, 23.07.1942. Archivio del Seminario Maggiore della Slesia di Katowice (ASMK), Associazioni clericali 1930-1938, n. prot. D-10, La composizione del Presidio della sezione slesiana dell'Aiuto Fraterno dei Teologi dell'Università Jagellonica del 25.01.1937. ASMK, Associazioni clericali 1930-1938, n. prot. D-10, Relazione dell'attività della sezione slesiana dell'Aiuto Fraterno dei Teologi dell'Università Jagellonica del 19.01.1938. ASMK, Registro degli Alunni, Ricezione degli ordini dal 1938, n. prot. C-21, Certificato degli ordini conferiti del 01.05.1938. Fonti edite: Adamski Stanisław, Orędzie J. E. Ks. Biskupa w sprawie nabożeństw w języku niemieckim [Messaggio di Sua Eccellenza il Vescovo in merito alle funzioni religiose in lingua tedesca], in: Wiadomości Diecezjalne 5 (1933), 1-2. Lettera dell'arcivescovo Cesare Orsenigo, Nunzio a Berlino, indirizzata al cardinale Luigi Maglione, Segretario di Stato della Santa Sede, Berlino, il 31 luglio del 1942, in: Actes et documents du Saint Siège relatifs à la Seconde Guerre Mondiale, vol. 3: Le Saint Siège et la situation religieuse en Pologne et dans les Pays baltes 1939-1945, Città del Vaticano 1967, 615-616. Zeznanie Józefa Guertlera z Katowic, złożone przed OKBZH w Katowicach w dniu 15 grudnia 1967 roku i 16 września 1971 roku [Deposizioni di Józef Guertler di Katowice, rese il 15 dicembre del 1967 e il 16 settembre del 1971 davanti alla Commissione Distrettuale del Perseguimento Penale dei Crimini di Guerra commessi da Hitler a Katowice], in: Andrzej Szefer (ed.), Bohaterowie spod znaku lilijki. Harcerze Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego w latach wojny i okupacji hitlerowskiej w świetle zeznań własnych i świadków [Gli eroi sotto il segno del giglio. Gli scout della Slesia e del Bacino di Dąbrowa negli anni della guerra e dell'occupazione nazista alla luce delle dichiarazioni proprie e dei testimoni], Katowice 1984, 127. Studi: Adamski Stanisław, Pogląd na rozwój sprawy narodowej w województwie śląskim w czasie okupacji niemieckiej [Considerazioni sullo sviluppo della questione nazionale nel voivodato della Slesia nel periodo dell'occupazione tedesca], Katowice 1946.Barcik Mieczysław, Wydział Teologiczny Uniwersytetu Jagiellońskiego 1939-1954 [Facoltà di Teologia dell'Università Jagellonica 1939-1954], Kraków 2001. Bednarski Damian, Żyłem krótko, lecz cel swój osiągnąłem. Jan Macha 1914-1942 [Ebbi una vita breve, ma raggiunsi la mia meta. Jan Macha 1914-1942], Katowice 2014. Borowiec Jan, Duszpasterz Górnoślązaków Ksiądz Infułat Prałat Franciszek Woźnica (Franz Wosnitza) w służbie Bogu i Diecezji [Pastore delle anime degli abitanti dell'Alta Slesia, il prelato don Franciszek Woźnica (Franz Wosnitza) al servizio di Dio e della Diocesi], [2004], datts. Broszat Martin, Nationalsozialistische Polenpolitik 1939-1945, Frankfurt am Main 1965. Cyra Adam, Katowicka gilotyna w zbiorach Muzeum Auschwitz-Birkenau [La ghigliottina di Katowice nella collezione del Museo di Auschwitz-Birkenau], in: Śladami bolesnej przeszłości. Śląskie tropy w KL Auschwitz [Sulle orme di un passato doloroso. Le tracce della Slesia a KL Auschwitz], Siemianowice Śląskie 2011, 82-86. Gwóźdź Hilary, Kwestia jurysdykcji kanonicznej w diecezji katowickiej w l. 1939-1945 [La questione della giurisdizione canonica nella docesi di Katowice negli anni 1939-1945], in: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne 18 (1985), 27-33. Kaczmarek Ryszard, Górny Śląsk podczas drugiej wojny światowej [L'Alta Slesia durante la Seconda guerra mondiale], Katowice 2006. Lubina Paweł, Czego chcemy w Stowarzyszeniach Młodzieży Polskiej? [Che cosa vogliamo nelle Associazioni della Gioventù Polacca?], in: Śląska Młodzież Katolicka od 1871 do 1926 [Gioventù Cattolica Slesiana dal 1871 al 1926], Mikołów 1927, 7-12. Madajczyk Czesław, Polityka III Rzeszy w okupowanej Polsce [Politica del Terzo Reich nella Polonia occupata], vol. 1, Warszawa 1970. Małcużyński Karol, Oskarżeni nie przyznają się do winy [Gli imputati non ammettono la loro colpevolezza], Warszawa 1989. Maroń Franciszek, Historia diecezji katowickiej [Storia della diocesi di Katowice], in: Nasza Przeszłość 44 (1975), 9-87. Moczygęba Helmut, Ks. Jan Macha, Kraków 1968, datts. Moczygęba Helmut, Ks. Jan Macha [Don Jan Macha], in: Initium 1 (1969), 37-50. Myszor Jerzy, Historia diecezji katowickiej [Storia della diocesi di Katowice], Katowice 1999. Myszor Jerzy, Stosunki Kościół - państwo okupacyjne w diecezji katowickiej 19391945 [Relazioni fra la Chiesa e lo Stato durante l'occupazione nella diocesi di Katowice 1939-1945], Katowice 2010. Nowrot Krzysztof, Ksiądz Jan Skrzypczyk. Proboszcz w Rudzie [Don Jan Skrzypczyk. Parroco a Ruda Śląska], in: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne 42/1 (2009), 227-233. Olszar Henryk, Straty śląskiego duchowieństwa wojskowego i cywilnego 1939-1945. Przyczynek do strat inteligencji śląskiej [Le perdite subite dal clero slesiano militare e civile 1939-1945. Contributo alle perdite subite dall'intellighenzia slesiana], in: Zbigniew Kapała, Jerzy Myszor (ed.), Wojskowa służba śląskich duchownych 19181980 [Servizio militare del clero slesiano 1918-1980], Katowice 1999, 138-148.Piech Stanisław, Wydział Teologiczny Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 18801939 [Facoltà di Teologia dell'Università Jagellonica negli anni 1880-1939], Kraków 1995. Pięciolecie pracy Śląskiego Związku Stowarzyszeń Młodzieży Polskiej 1920-1925 [Il quinquennio di lavori della Federazione delle Associazioni della Gioventù Polacca 1920-1925], in: Śląska Młodzież Katolicka od 1871 do 1926 [Gioventù Cattolica Slesiana dal 1871 al 1926], Mikołów 1927, 25-35. Heska-Kwaśniewicz Krystyna (ed.), Po ziemi naszej roześlemy harcerzy… Z dziejów harcerstwa polskiego na Górnym Śląsku [Manderemo gli scout nelle nostre terre… Storia dello scoutismo polacco in Alta Slesia], Katowice 2007. Pospieszalski Karol Marian, Hitlerowskie "prawo" okupacyjne w Polsce: wybór dokumentów, vol. 1: Generalna Gubernia, wybór dokumentów i próba syntezy [La "legge" nazista relativa ai territori sotto l'occupazione in Polonia: selezione di documenti, vol. 2: Il Governatorato Generale, raccolta di documenti e tentativo di sintesi], Poznań 1958 (Documenta Occupationis, 6). Rak Romuald, Biskup Adamski a Volkslista [Mons. Adamski e la Volksdeutchliste], in: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne 18 (1985), 263-267. Smandzich Józef, Wychowankowie Śląskiego Seminarium [Alunni del Seminario della Slesia], in: Initium 1 (1969), 74-93. Stopniak Franciszek, Męczeństwo duchowieństwa polskiego w II wojnie światowej [Martirio del clero polacco durante la Seconda guerra mondiale], in: Ateneum Kapłańskie 472 (1987), 486-505. Szefer Andrzej, W 30-lecie najazdu hitlerowskiego na Polskę [30 anni dopo l'invasione della Polonia da parte della Germania nazista], in: Zaranie Śląskie 32 (1969), quaderno 3, 338-350. Sziling Jan, Polityka okupanta hitlerowskiego wobec Kościoła katolickiego 1939-1945. Tzw. Okręgi Rzeszy: Gdańsk-Prusy Zachodnie, Kraj Warty i Regencja Katowicka [La politica dell'occupante nazista nei confronti della Chiesa cattolica 1939-1945. I Cosiddetti Distretti del Reich: Danzica-Prussia Occidentale, il Wartheland e la Reggenza di Katowice], Poznań 1971. Śmigiel Kazimierz, Martyrologium narodu i Kościoła 1939-1945 [Martirologio della nazione e della Chiesa 1939-1945], in: Bolesław Kumor, Zdzisław Obertyński (ed.), Historia Kościoła w Polsce [Storia della Chiesa in Polonia], vol. 2/2, PoznańWarszawa 1979, 125-187. Waszkiewicz Zofia, Polityka Watykanu wobec Polski 1939-1945 [Politica del Vaticano nei confronti della Polonia 1939-1945], Warszawa 1980. Stampa periodica: Szweda Konrad, Bohaterstwo [Eroismo], in: Gość Niedzielny 35 (1951), 1-2.