Keywords: the European Union, innovative development, intellectual property, commercialutilization, legal governance, management, digital economics In the below article, the intellectual property management is considered asone of the strategic goals of intellectual property development in Ukraine. The articleemphasized the intellectual property and efficient copyrights protection as the basic pillarfor the innovative digital economics of the country.The triggers are defined which started the full-range reform of the intellectual propertyarea development in Ukraine since 2016. The goals were: 1) implementation of theupdated particular legislation for the intellectual property area in 2019-2020, whichadopted the provisions of the Association Agreement with EU along with relevant Europeanstandards for the area; 2) roll-out of the institutional reform resulting in establishmentof the lawful ground for the national governing body for intellectual property supervision.The approaches to the economics theory, governing are analyzed along with nationallegislation provisions as for term «intellectual property management» and strategic directionsfor the intellectual property area development. It gives grounds that term «intellectualproperty management» is to be used not only on organizations and enterpriseslevel as it is proposed for years by scientific works, but also at much wider scale — at economicsareas and even national economics level. Considering the strategic planning andits practical implementation within short and long term prospective, the intellectualproperty management is proposed to consider at institutional level through the means ofthe tasks and functions setting up with their particular realization.The problems are defined which hinder the intellectual property managementprocesses as well as the factors of external and inhouse affecting the process. The principlesfor intellectual property management based on the science researches, are proposedto exercise upon the subject both at macroeconomics and enterprise level, taking into accounttheir specifics.The pace of Ukraine as the Eastern partnership country, towards the integration tothe innovative digital environment of EU, is being analyzed. The further steps are proposedaimed at intellectual property management enhancement on the institutional level. ; Ключові слова: Європейський Союз, інноваційний розвиток, інтелектуальна влас-ність, комерціалізація, правове регулювання, управління, цифрова економіка У статті управління інтелектуальною власністю розглядається як напрям стратегічно-го удосконалення розвитку сфери інтелектуальної власності України. Підкреслюєтьсявизначальна роль інтелектуальної власності та відтворення ефективної національноїсистеми правової охорони інтелектуальної власності у розбудові інноваційної, цифровоїекономіки країни. Аналізуються підходи теорії економіки, управління, а також положен-ня національного законодавства стосовно категорії «управління інтелектуальною власні-стю» та стратегічних напрямів розвитку сфери інтелектуальної власності. Доводиться, щопоняття «управління інтелектуальною власністю» доцільно застосовувати не лише нарівні підприємств, як це пропонується у науковій літературі останніх десятирічь, а й уширокому розумінні – через призму окремих галузей чи національної економіки в цілому.Аналізують кроки України як країни Східного партнерства по входженню в цифровий,інноваційний, дослідницький простори ЄС та пропонуються кроки з метою удосконален-ня управління інтелектуальною власністю в інституціональному розрізі. Посилання 1. Sub-regional Innovation Policy Outlook 2020: Eastern Europe and the South Caucasus: UNITED NATIONS ECONOMIC COMMISSION FOR EUROPE. URL : https://mon.gov.ua/storage/app/media/innovatsii-transfer-tehnologiy/2020/12/08/Prezentatsiya%20rezultativ%20doslidzhennya%-20sfery%20-innovatsiynoyi%20diyalnosti.pdf. 2. Закон України «Про внесення змін до деяких законодавчих актів України щодо створення національного органу інтелектуальної власності» № 703-IX від 16.06.2020 р. // База даних «Законодавство України»/ВР України. URL: https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/703-20#Text. 3. Про Національний орган інтелектуальної власності: розпорядження Кабінету Міністрів України від 13 жовтня 2020 р. № 1267-р // База даних «Законодавство України»/ВР України. URL: https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/1267-2020-%D1%80#Text. 4. Про Стратегію сталого розвитку «Україна – 2020»: Указ Президента України від 12 січня 2015 р. № 5/2015. URL: http://www.president.gov.ua/documents/18688. html. 5. Про схвалення Концепції реформування державної системи правової охорони інтелектуальної власності в Україні: постанова Кабінету Міністрів України від 1 червня 2016 року № 402 // База даних «Законодавство України»/ВР України. URL: https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/402-2016-%D1%80#Text. 6. Проект Національної стратегії розвитку сфери інтелектуальної власності України на період 2020-2025 роки / експертна група: Бутнік-Сіверський О. Б., Дорошенко О. Ф., Дубинський М. Й., Єгоров І. Ю., Капіца Ю. М., Кульчицький І. І., Моркляник Б. В., Хаустов В. К. та ін. ; модератор та науковий редактор д.ю.н. Орлюк О. П. / НОІВ, Київ, 2019. URL : http://nipo.org.ua/activity/stvorennya-efektivnogo-navchalnogo-centru-u-sferi-intelektualnoi-vlasnosti-iv. 7. An official website of the European Union. Joint Communication: Eastern Partnership policy beyond 2020: Reinforcing Resilience – an Eastern Partnership that delivers for all. URL: https://eeas.europa.eu/headquarters/headquarters-homepage/76166/jointcommunication-eastern-partnership-policy-beyond-2020-reinforcing-resilience-%E2%80%93-eastern_en. 8. An official website of the European Union. Joint Communication: Eastern Partnership: Commission proposes new policy objectives for beyond 2020. URL: https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/IP_20_452 9. Global Іnnovation Іndex 2020. Who Will Finance Innovation? Ithaca, Fontainebleau, and Geneva. Cornell University, INSEAD, and the World Intellectual Property Organization, 2020. 448 р. URL: https://www.wipo.int/edocs/pubdocs/en/wipo_pub_gii_2020.pdf. 10. Global Innovation Index 2019 – KEY FINDINGS. Author(s): Cornell University, INSEAD, WIPO. Publication year: 2019. URL: https://www.wipo.int/publications/en/details.jsp?id=4434&plang=EN. 11. Global Іnnovation Іndex 2018. Energizing the World with Innovation / Ithaca, Fontainebleau, and Geneva. Cornell University, INSEAD, and the World Intellectual Property Organization, 2018. 430 р. URL: http://www.wipo.int/edocs/pubdocs/en/wipo_pub_gii_2018.pdf. 12. Цифрові трансформації в Україні: чи відповідають вітчизняні інституційні умови зовнішнім викликам та європейському порядку денному? Загальні тенденції та передумови цифрового розвитку України. Інститут економічних досліджень та політичних консультацій. Поліський фонд міжнародних та регіональних досліджень, 2020. URL: https://drive.google.com/file/d/ 1jOQsfLl0u4lVLWBlj_ymgTe8YOOD8Up5/view?fbclid=IwAR1qu1r2P4b9Fx4AbfH5nMAh5DVStiAqsTBWOCtdfh7DKqd527wuo-Ea-c8. 13. Цибульов П. М., Чеботарьов В. П., Зінов В. Г., Суіні Ю. Управління інтелектуальною власністю; за ред. П.М. Цибульова. К. : «К.І.С.», 2005. С. 435–442. 14. Ільницький Д. О. Опорний конспект лекцій з курсу «Управління інтелектуальною власністю». К. : КНЕУ, 2011, 307 с. 15. Економіко-правові проблеми в сфері інтелектуальної власності: монографія / кол. авторів: Орлюк О. П., Бутнік-Сіверський О. Б., Ревуцький С. Ф., Нежиборець В. І., Федченко Л. І. та ін.: за наук. ред. д.е.н. Бутнік-Сіверського О. Б. К. : НДІ ІВ НАПрНУ, 2007. 368 с. 16. Зинов В. Г. Управление интеллектуальной собственностью: Учебное пособие. М. : Дело, 2003. 512 с. 17. Павленко Т. В. Процес управління інтелектуальною власністю підприємства. Економічний вісник НТТУ «КПІ». 2012. С. 71. 18. Вірченко В. В. Зміст та особливості управління об'єктами інтелектуальної власності на підприємстві. Теоретичні та практичні питання економіки. 2012. Вип. 27. Т. 1. С. 225–236. 19. Поляков С. Ю., Куртов А. І., Нікітюк О. Б., Зміївський Г.А. Деякі аспекти та принципи управління інтелектуальною власністю в Україні. Вісник НТУ «ХПИ»: Технічний прогрес та ефективність виробництва. 2010. № 60. С. 72–83. 20. Семенова В. Г. Напрямки підвищення ефективності управління інтелектуальною власністю підприємства. Миколаївський національний університет імені В. О. Сухомлинського. Випуск 6. 2015. С. 472–476. 21. Вачевський М. В. Організаційна структура системи управління інтелектуальною власністю. Актуальні проблеми економіки. 2004. № 4(34). С. 155–162. 22. Пижова Л. Б., Савченко О. І., Чуксіна К. Р. Визначення механізмів управління інтелектуальною власністю на підприємстві. Вісник НТУ «ХПІ» Технічний прогрес та ефективність виробництва. 2010. С. 133–138. 23. Шикова Л. В. Теоретичні аспекти управління інтелектуальною власністю на підприємстві. Теоретичні і практичні аспекти економіки та інтелектуальної власності. 2014. Вип. 1(10). Т. 2. С. 98–104. 24. Цибульська Л. О. Економіко-правові проблеми управління інтелектуальною власністю. Теоретичні і практичні аспекти економіки та інтелектуальної власності. 2013. Вип. 1. Т. 2. С. 248-252. 25. Піняк І. Інтелектуальні активи як ефективний ресурс економічного розвитку підприємства. Галицький економічний вісник. 2009. № 1. С. 33–40. 26. Черненко Н. О. Закономірності інноваційного оновлення економіки. У Зб. : Створення, охорона, захист і комерціалізація об'єктів права інтелектуальної власності: зб. матеріалів ІІІ Всеукраїнської наук.-практ. конференції, м. Київ, 23 квіт. 2020 р. / Упоряд.: А.С.Ромашко, С. Ю. Петряєв. Київ : КПІ ім. Ігоря Сікорського, Вид-во «Політехніка», 2020. С. 105–107. ========================================= 1. Sub-regional Innovation Policy Outlook 2020: Eastern Europe and the South Caucasus: UNITED NATIONS ECONOMIC COMMISSION FOR EUROPE. URL : https://mon.gov.ua/storage/app/media/innovatsii-transfer-tehnologiy/2020/12/08/Prezentatsiya%20rezultativ%20doslidzhennya%-20sfery%20-innovatsiynoyi%20diyalnosti.pdf. 2. Zakon Ukrainy «Pro vnesennia zmin do deiakykh zakonodavchykh aktiv Ukrainy shchodo stvorennia natsionalnoho orhanu intelektualnoi vlasnosti» № 703-IX vid 16.06.2020 r. // Baza danykh «Zakonodavstvo Ukrainy»/VR Ukrainy. URL: https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/703-20#Text. 3. Pro Natsionalnyi orhan intelektualnoi vlasnosti: rozporiadzhennia Kabinetu Ministriv Ukrainy vid 13 zhovtnia 2020 r. № 1267-r // Baza danykh «Zakonodavstvo Ukrainy»/VR Ukrainy. URL: https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/1267-2020-%D1%80#Text. 4. Pro Stratehiiu staloho rozvytku «Ukraina – 2020»: Ukaz Prezydenta Ukrainy vid 12 sichnia 2015 r. № 5/2015. URL: http://www.president.gov.ua/documents/18688. html. 5. Pro skhvalennia Kontseptsii reformuvannia derzhavnoi systemy pravovoi okhorony intelektualnoi vlasnosti v Ukraini: postanova Kabinetu Ministriv Ukrainy vid 1 chervnia 2016 roku № 402 // Baza danykh «Zakonodavstvo Ukrainy»/VR Ukrainy. URL: https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/402-2016-%D1%80#Text. 6. Proekt Natsionalnoi stratehii rozvytku sfery intelektualnoi vlasnosti Ukrainy na period 2020-2025 roky / ekspertna hrupa: Butnik-Siverskyi O. B., Doroshenko O. F., Dubynskyi M. Y., Yehorov I. Yu., Kapitsa Yu. M., Kulchytskyi I. I., Morklianyk B. V., Khaustov V. K. ta in. ; moderator ta naukovyi redaktor d.iu.n. Orliuk O. P. / NOIV, Kyiv, 2019. URL : http://nipo.org.ua/activity/stvorennya-efektivnogo-navchalnogo-centru-u-sferi-intelektualnoi-vlasnosti-iv. 7. An official website of the European Union. Joint Communication: Eastern Partnership policy beyond 2020: Reinforcing Resilience – an Eastern Partnership that delivers for all. URL: https://eeas.europa.eu/headquarters/headquarters-homepage/76166/jointcommunication-eastern-partnership-policy-beyond-2020-reinforcing-resilience-%E2%80%93-eastern_en. 8. An official website of the European Union. Joint Communication: Eastern Partnership: Commission proposes new policy objectives for beyond 2020. URL: https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/IP_20_452 9. Global Innovation Index 2020. Who Will Finance Innovation? Ithaca, Fontainebleau, and Geneva. Cornell University, INSEAD, and the World Intellectual Property Organization, 2020. 448 r. URL: https://www.wipo.int/edocs/pubdocs/en/wipo_pub_gii_2020.pdf. 10. Global Innovation Index 2019 – KEY FINDINGS. Author(s): Cornell University, INSEAD, WIPO. Publication year: 2019. URL: https://www.wipo.int/publications/en/details.jsp?id=4434&plang=EN. 11. Global Innovation Index 2018. Energizing the World with Innovation / Ithaca, Fontainebleau, and Geneva. Cornell University, INSEAD, and the World Intellectual Property Organization, 2018. 430 r. URL: http://www.wipo.int/edocs/pubdocs/en/wipo_pub_gii_2018.pdf. 12. Tsyfrovi transformatsii v Ukraini: chy vidpovidaiut vitchyzniani instytutsiini umovy zovnishnim vyklykam ta yevropeiskomu poriadku dennomu? Zahalni tendentsii ta peredumovy tsyfrovoho rozvytku Ukrainy. Instytut ekonomichnykh doslidzhen ta politychnykh konsultatsii. Poliskyi fond mizhnarodnykh ta rehionalnykh doslidzhen, 2020. URL: https://drive.google.com/file/d/1jOQsfLl0u4lVLWBlj_ymgTe8YOOD8Up5/view?fbclid=IwAR1qu1r2P4b9Fx4AbfH5nMAh5DVStiAqsTBWOCtdfh7DKqd527wuo-Ea-c8. 13. Tsybulov P. M., Chebotarov V. P., Zinov V. H., Suini Yu. Upravlinnia intelektualnoiu vlasnistiu; za red. P.M. Tsybulova. K. : «K.I.S.», 2005. S. 435–442. 14. Ilnytskyi D. O. Opornyi konspekt lektsii z kursu «Upravlinnia intelektualnoiu vlasnistiu». K. : KNEU, 2011, 307 s. 15. Ekonomiko-pravovi problemy v sferi intelektualnoi vlasnosti: monohrafiia / kol. avtoriv: Orliuk O. P., Butnik-Siverskyi O. B., Revutskyi S. F., Nezhyborets V. I., Fedchenko L. I. ta in.: za nauk. red. d.e.n. Butnik-Siverskoho O. B. K. : NDI IV NAPrNU, 2007. 368 s. 16. Zynov V. H. Upravlenye yntellektualnoi sobstvennostiu: Uchebnoe posobye. M. : Delo, 2003. 512 s. 17. Pavlenko T. V. Protses upravlinnia intelektualnoiu vlasnistiu pidpryiemstva. Ekonomichnyi visnyk NTTU «KPI». 2012. S. 71. 18. Virchenko V. V. Zmist ta osoblyvosti upravlinnia obiektamy intelektualnoi vlasnosti na pidpryiemstvi. Teoretychni ta praktychni pytannia ekonomiky. 2012. Vyp. 27. T. 1. S. 225–236. 19. Poliakov S. Yu., Kurtov A. I., Nikitiuk O. B., Zmiivskyi H.A. Deiaki aspekty ta pryntsypy upravlinnia intelektualnoiu vlasnistiu v Ukraini. Visnyk NTU «KhPY»: Tekhnichnyi prohres ta efektyvnist vyrobnytstva. 2010. № 60. S. 72–83. 20. Semenova V. H. Napriamky pidvyshchennia efektyvnosti upravlinnia intelektualnoiu vlasnistiu pidpryiemstva. Mykolaivskyi natsionalnyi universytet imeni V. O. Sukhomlynskoho. Vypusk 6. 2015. S. 472–476. 21. Vachevskyi M. V. Orhanizatsiina struktura systemy upravlinnia intelektualnoiu vlasnistiu. Aktualni problemy ekonomiky. 2004. № 4(34). S. 155–162. 22. Pyzhova L. B., Savchenko O. I., Chuksina K. R. Vyznachennia mekhanizmiv upravlinnia intelektualnoiu vlasnistiu na pidpryiemstvi. Visnyk NTU «KhPI» Tekhnichnyi prohres ta efektyvnist vyrobnytstva. 2010. S. 133–138. 23. Shykova L. V. Teoretychni aspekty upravlinnia intelektualnoiu vlasnistiu na pidpryiemstvi. Teoretychni i praktychni aspekty ekonomiky ta intelektualnoi vlasnosti. 2014. Vyp. 1(10). T. 2. S. 98–104. 24. Tsybulska L. O. Ekonomiko-pravovi problemy upravlinnia intelektualnoiu vlasnistiu. Teoretychni i praktychni aspekty ekonomiky ta intelektualnoi vlasnosti. 2013. Vyp. 1. T. 2. S. 248-252. 25. Piniak I. Intelektualni aktyvy yak efektyvnyi resurs ekonomichnoho rozvytku pidpryiemstva. Halytskyi ekonomichnyi visnyk. 2009. № 1. S. 33–40. 26. Chernenko N. O. Zakonomirnosti innovatsiinoho onovlennia ekonomiky. U Zb. : Stvorennia, okhorona, zakhyst i komertsializatsiia obiektiv prava intelektualnoi vlasnosti: zb. materialiv III Vseukrainskoi nauk.-prakt. konferentsii, m. Kyiv, 23 kvit. 2020 r. / Uporiad.: A.S.Romashko, S. Yu. Petriaiev. Kyiv : KPI im. Ihoria Sikorskoho, Vyd-vo «Politekhnika», 2020. S. 105–107.
Key words: intellectual property, unfair competition, means of individualization, valuation,squatter, losses, digital transformation, artificial intelligence The article examines the economic, legal and institutional aspects of combating unfair registration and useof means of individualization (trademarks, brand names, geographical indications,domain names) in the context of digital transformation. The formation of theoreticaland methodological and methodological foundations for the protection of the rights oftheir owners, improving the efficiency of experts of intellectual property agencies, lawenforcement agencies, tools for digital search and use of artificial intelligence (AI) toensure the effectiveness of the institution of individualization. The economic and legalaspects of foreign (in the jurisdictions of China, USA, EU) and domestic legislativeand law enforcement practices to combat the phenomenon of unfair registration anduse of personalization, digital search tools and the use of AI are analyzed. It is shownthat over the next five years, 30 to 50% of product searches will be by voice ratherthan text, so the impact of AI on the way a product is purchased will have significanteconomic and legal implications for individualization legislation. The means of counteractingunscrupulous applicants in the USA have been studied. The U.S. Patentand Trademark Office (USPTO) has developed rules under which foreign applicantsand trademark owners must be represented by a U.S. licensed attorney when filingtrademark applications with the USPTO. Emphasis is placed on the introduction oflegislative liability of e-commerce platforms for counterfeit goods. The analysis of thelast changes in the legislation of Ukraine on protection of trade marks is carried out.It is shown that the new rules change the approaches to registration and protection oftrademarks, create the possibility of their fair use. Digitalization, transition to e-documentcirculation in the Customs Register, improvement of the procedure for destructionof counterfeit goods are important anti-corruption steps in the activities ofUkrainian customs in the context of digital transformation of the economy. ; Ключові слова: інтелектуальна власність, торгова марка, доменне ім'я, фірмовенайменування, географічне зазначення, експертиза, реєстрація, недобросовісна конкуренція У статті досліджено економіко-правові та інституціональні аспекти протидії недоб-росовісній реєстрації та використанню засобів індивідуалізації (торгових марок, фір-мових найменувань, географічних зазначень, доменних імен) в умовах цифровоїтрансформації. Розглянуто формування теоретико-методологічних і методичнихоснов захисту прав їх власників, підвищення ефективності діяльності експертіввідомств інтелектуальної власності, правоохоронних органів, інструменти цифрово-го пошуку та використання штучного інтелекту (ШІ) для забезпечення ефективностіінституту засобів індивідуалізації. Посилання 1. Paul Daugherty The post-digital era is coming: Are you ready? URL: https://www.accenture.com/us-en/blogs/technology-innovation/daugherty-digital-transformation (дата звернення: 25.10.2020). 2. Про схвалення Концепції розвитку цифрової економіки та суспільства України на 2018–2020 роки та затвердження плану заходів щодо її реалізації : розпорядження Кабінету Міністрів України від 17 січня 2018 р. № 67-р. URL: https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/67-2018-%D1%80 (дата звернення: 08.10.2020). 3. Ульянова Е. В. Средства индивидуализации как «материальный» актив компании. URL: http://ipcmagazine.ru/legal-issues/means-of-individualization-as-a-material-asset-of-a-company (дата звернення: 08.09.2020). 4. Андрощук Г. О. Кількість порушень прав на товарні знаки зростає. Інтелектуальна власність в Україні. 2020. № 1. С. 56−57. 5.Trademark infringement rising year-on-year, says CompuMark report. URL : http://www.prnewswire.com/news-releases/trademark-infringement-rising-year-on-year-says-compumark-report-300986014.html (дата звернення: 08. 11.2020). 6. World Intellectual Property Indicators: Filings for Patents, Trademarks, Industrial Designs Reach Record Heights in 2019. URL: https://www.wipo.int/pressroom/ en/articles/2019/article_0012.html (дата звернення: 28.10.2020). 7. Геннадій Андрощук. Рейтинг світових брендів Best Global Brands 2020. URL : https://yur-gazeta.com/golovna/reyting-svitovih-brendiv-best-global-brands-2020.html (дата звернення: 23.10.2020) 8. Martin Armstrong, The Age of the Tech Giants. https://www.statista.com/chart/22677/the-age-of-the-tech-giants/ (дата звернення: 02.11.2020). 9. Андрощук Г. А. Охрана интеллектуальной собственности в Китае: состояние и тенденции. Наука та інновації. 2010. Т. 6. № 1. С. 81−101. 10. Андрощук Г. О. Недобросовісність заявника: аналіз зарубіжної практики правозастосування. Судова експертиза об'єктів інтелектуальної власності: теорія і практика : науково-практ. збірн. ; НДІ інтелектуальної власності НАПрН України. Випуск 6. Київ : Інтерсервіс, 2020. С. 15−24. 11. Paolo Beconcini China Trademark Office Attempts to Curb Bad Faith Filings. URL : http://www.ipwatchdog.com/2019/03/07/china-trademark-office-attempts-curb-bad-faith-filings/id=107062/ (дата звернення: 08.10.2020). 12. Amendments to China's Trademark Law will be implemented on November 1, 2019 CCPIT Patent & Trademark Law Office. URL: https://www.lexology.com/library/detail.aspx?g=c4d04dde-9f47-48ba-b862-07fb4de98bfa (дата звернення: 08.10.2020). 13. China IP cases surge amid US complaints, Beijing push for technology self-reliance. URL: https://www.scmp.com/economy/global-economy/article/3086313/china-ip-cases-surge-amid-us-complaints-beijing-push (дата звернення: 28.10.2020). 14. The Revised PRC Anti-Unfair Competition Law Took Effect on April 23, 2019. URL:https://www.lexology.com/library/detail.aspx?g=28800923-860e-4e9c-b04f-4852a7cd0baa (дата звернення: 28.10.2020) 15. Steve Brachmann USPTO to Propose Rule Requiring Foreign Trademark Applicants to Use U.S. Licensed Attorneys to File Documents URL: http://www.ipwatchdog.com/2018/11/03/uspto-rule-require-foreign-trademark-applicants-u-s-licensed-attorneys/id=102872/ (дата звернення: 08.10.2020). 16. Muireann Bolger Record TM filings at the USPTO—but do they conceal a darker picture? URL:https://www.worldipreview.com/article/record-tm-filings-at-the-uspto-but-do-they-conceal-a-darker-picture?utm_source=02.+WIPR&utm_campaign=43415a17ef-WIPR_Digital_Newsletter_30012020_COPY_01&utm_medium= email&utm_term=0_d4c85a86a7-43415a17ef-27898587 (дата звернення: 09.10.2020). 17. Геннадій Андрощук. Законодавці США покладають відповідальність за контрафактні товари на платформи е-комерції. URL: https://yur-gazeta.com/golovna/zakonodavci-ssha-pokladayut-vidpovidalnist-za-kontrafaktni-tovari-na-platformi-ekomerciyi.html (дата звернення: 10.10.2020). 18. Демченко Т. С. Недобросовісність заявника у законодавстві про товарні зна¬ки : монографія. Київ : Лазурит-Поліграф. 2008. 94 с. 19. John McElwaine Tackling bad faith registration of domain names in a fast-changing landscape. URL: https://www.wipo.int/wipo_magazine/en/2019/06/article_0006.html (дата звернення: 08.10.2020). 20. WIPO launches free AI trademark search tool for brand URL: http://www.ciplawyer.cn/html_e/Trademark/20190404/141684.shtml (дата звернення: 05 10.2020). 21. Геннадій Андрощук. Сінгапур представив перший в світі мобільний додаток для реєстрації торгових марок. URL: http://yur-gazeta.com/golovna/singapur-predstaviv-pershiy-v-sviti-mobilniy-dodatok-dlya-reestraciyi-torgovih-marok.html (дата звернення:11.10.2020). 22. Боденгаузен Г. Паризька конвенція з охорони промислової власності : коментар / переклад з англ., передмова, наукова ред. Г. О. Андрощука. Київ : Парламентське видавництво, 2018. 264 с. 23. Андрощук Г. О. Правова охорона фірмових найменувань. Концепція розвитку законодавства України. Київ : Ін-т законодавства Верховної Ради України, 1996. С. 249−251. 24. Бошицький Ю. Л., Козлова О. О., Андрощук Г. О. Комерційні найменування: наук.-практ. вид. / за заг. ред. Ю. С. Шемшученка. Київ : Юридична думка, 2006. 216 с. 25. Lee Curtis, Rachel Platts Trademark Law Playing Catch-up with Artificial Intelligence? URL:. https://www.wipo.int/wipo_magazine_digital/en/2020/article_0001.html. 26. Андрощук Г. А. Недобросовестность при регистрации товарных знаков: доктрина и практика. Журнал Суда по интеллектуальным правам. № 11. 2016. С. 100−104. 27. World Intellectual Property Indicators Report: Trademark and Industrial Design Filing Activity Rose in 2019; Patent Applications Marked Rare Decline. URL:https://www.wipo.int/pressroom/en/articles/2020/article_0027.html?utm_source=%D0%98%D0%BD%D1%84%D0%BE%D1%80%D0%BC%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B5+%D0%B1%D1%8E%D0%BB%D0%BB%D0%B5%D1%82%D0%B5%D0%BD%D0%B8+%D0%92%D0%9E%D0%98%D0%A1&ut (дата звернення: 07.12.2020) 28. Шулъга И. Е. Институциональный анализ средств индивидуализации предприятий и производимой ими продукции : дис. … канд. экон. наук. Москва. 2003. 20 с. ============================================= 1. Paul Daugherty The post-digital era is coming: Are you ready? URL: https://www.accenture.com/us-en/blogs/technology-innovation/daugherty-digital-transformation (data zvernennia: 25.10.2020). 2. Pro skhvalennia Kontseptsii rozvytku tsyfrovoi ekonomiky ta suspilstva Ukrainy na 2018–2020 roky ta zatverdzhennia planu zakhodiv shchodo yii realizatsii : rozporiadzhennia Kabinetu Ministriv Ukrainy vid 17 sichnia 2018 r. № 67-r. URL: https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/67-2018-%D1%80 (data zvernennia: 08.10.2020). 3. Ulianova E. V. Sredstva yndyvydualyzatsyy kak «materyalnыi» aktyv kompanyy. URL: http://ipcmagazine.ru/legal-issues/means-of-individualization-as-a-material-asset-of-a-company (data zvernennia: 08.09.2020). 4. Androshchuk H. O. Kilkist porushen prav na tovarni znaky zrostaie. Intelektualna vlasnist v Ukraini. 2020. № 1. S. 56−57. 5.Trademark infringement rising year-on-year, says CompuMark report. URL : http://www.prnewswire.com/news-releases/trademark-infringement-rising-year-on-year-says-compumark-report-300986014.html (data zvernennia: 08. 11.2020). 6. World Intellectual Property Indicators: Filings for Patents, Trademarks, Industrial Designs Reach Record Heights in 2019. URL:https://www.wipo.int/pressroom/en/articles/2019/article_0012.html (data zvernennia: 28.10.2020). 7. Hennadii Androshchuk. Reitynh svitovykh brendiv Best Global Brands 2020. URL : https://yur-gazeta.com/golovna/reyting-svitovih-brendiv-best-global-brands-2020.html (data zvernennia: 23.10.2020) 8. Martin Armstrong, The Age of the Tech Giants. https://www.statista.com/chart/22677/the-age-of-the-tech-giants/ (data zvernennia: 02.11.2020). 9. Androshchuk H. A. Okhrana yntellektualnoi sobstvennosty v Kytae: sostoianye y tendentsyy. Nauka ta innovatsii. 2010. T. 6. № 1. S. 81−101. 10. Androshchuk H. O. Nedobrosovisnist zaiavnyka: analiz zarubizhnoi praktyky pravozastosuvannia. Sudova ekspertyza obiektiv intelektualnoi vlasnosti: teoriia i praktyka : naukovo-prakt. zbirn. ; NDI intelektualnoi vlasnosti NAPrN Ukrainy. Vypusk 6. Kyiv : Interservis, 2020. S. 15−24. 11. Paolo Beconcini China Trademark Office Attempts to Curb Bad Faith Filings. URL : http://www.ipwatchdog.com/2019/03/07/china-trademark-office-attempts-curb-bad-faith-filings/id=107062/ (data zvernennia: 08.10.2020). 12. Amendments to Chinas Trademark Law will be implemented on November 1, 2019 CCPIT Patent & Trademark Law Office. URL: https://www.lexology.com/library/detail.aspx?g=c4d04dde-9f47-48ba-b862-07fb4de98bfa (data zvernennia: 08.10.2020). 13. China IP cases surge amid US complaints, Beijing push for technology self-reliance. URL: https://www.scmp.com/economy/global-economy/article/3086313/china-ip-cases-surge-amid-us-complaints-beijing-push (data zvernennia: 28.10.2020). 14. The Revised PRC Anti-Unfair Competition Law Took Effect on April 23, 2019. URL:https://www.lexology.com/library/detail.aspx?g=28800923-860e-4e9c-b04f-4852a7cd0baa (data zvernennia: 28.10.2020). 15. Steve Brachmann USPTO to Propose Rule Requiring Foreign Trademark Applicants to Use U.S. Licensed Attorneys to File Documents URL: http://www.ipwatchdog.com/2018/11/03/uspto-rule-require-foreign-trademark-applicants-u-s-licensed-attorneys/id=102872/ (data zvernennia: 08.10.2020). 16. Muireann Bolger Record TM filings at the USPTO—but do they conceal a darker picture? URL:https://www.worldipreview.com/article/record-tm-filings-at-the-uspto-but-do-they-conceal-a-darker-picture?utm_source=02.+WIPR&utm_campaign=43415a17ef-WIPR_Digital_Newsletter_ 30012020_COPY_01&utm_medium=email&utm_term=0_d4c85a86a7-43415a17ef-27898587 (data zvernennia: 09.10.2020). 17. Hennadii Androshchuk. Zakonodavtsi SShA pokladaiut vidpovidalnist za kontrafaktni tovary na platformy e-komertsii. URL: https://yur-gazeta.com/golovna/zakonodavci-ssha-pokladayut-vidpovidalnist-za-kontrafaktni-tovari-na-platformi-ekomerciyi.html (data zvernennia: 10.10.2020). 18. Demchenko T. S. Nedobrosovisnist zaiavnyka u zakonodavstvi pro tovarni zna¬ky : monohrafiia. Kyiv : Lazuryt-Polihraf. 2008. 94 s. 19. John McElwaine Tackling bad faith registration of domain names in a fast-changing landscape. URL: https://www.wipo.int/wipo_magazine/en/2019/06/article_0006.html (data zvernennia: 08.10.2020). 20. WIPO launches free AI trademark search tool for brand URL:http://www.ciplawyer.cn/html_e/Trademark/20190404/141684.shtml (data zvernennia: 05 10.2020). 21. Hennadii Androshchuk. Sinhapur predstavyv pershyi v sviti mobilnyi dodatok dlia reiestratsii torhovykh marok. URL: http://yur-gazeta.com/golovna/singapur-predstaviv-pershiy-v-sviti-mobilniy-dodatok-dlya-reestraciyi-torgovih-marok.html (data zvernennia:11.10.2020). 22. Bodenhauzen H. Paryzka konventsiia z okhorony promyslovoi vlasnosti : komentar / pereklad z anhl., peredmova, naukova red. H. O. Androshchuka. Kyiv : Parlamentske vydavnytstvo, 2018. 264 s. 23. Androshchuk H. O. Pravova okhorona firmovykh naimenuvan. Kontseptsiia rozvytku zakonodavstva Ukrainy. Kyiv : In-t zakonodavstva Verkhovnoi Rady Ukrainy, 1996. S. 249−251. 24. Boshytskyi Yu. L., Kozlova O. O., Androshchuk H. O. Komertsiini naimenuvannia: nauk.-prakt. vyd. / za zah. red. Yu. S. Shemshuchenka. Kyiv : Yurydychna dumka, 2006. 216 s. 25. Lee Curtis, Rachel Platts Trademark Law Playing Catch-up with Artificial Intelligence? URL:. https://www.wipo.int/wipo_magazine_digital/en/2020/article_0001.html. 26. Androshchuk H. A. Nedobrosovestnost pry rehystratsyy tovarnыkh znakov: doktryna y praktyka. Zhurnal Suda po yntellektualnыm pravam. № 11. 2016. S. 100−104. 27. World Intellectual Property Indicators Report: Trademark and Industrial Design Filing Activity Rose in 2019; Patent Applications Marked Rare Decline. URL:https://www.wipo.int/pressroom/en/articles/2020/article_0027.html?utm_source=%D0%98%D0%BD%D1%84%D0%BE%D1%80%D0%BC%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B5+%D0%B1%D1%8E%D0%BB%D0%BB%D0%B5%D1%82%D0%B5%D0%BD%D0%B8+%D0%92%D0%9E%D0%98%D0%A1&ut (data zvernennia: 07.12.2020). 28. Shulъha Y. E. Ynstytutsyonalnыi analyz sredstv yndyvydualyzatsyy predpryiatyi y proyzvodymoi ymy produktsyy : dys. … kand. эkon. nauk. Moskva. 2003. 20 s.
We can observe signs of development of civilization processes in Ukraine everywhere on a daily basis. Such achievements of mankind as computers, smart phones, digital photography, tablets, etc. are becoming common and natural. Along with the positive signs of the development of civilization, we see many achievements that are difficult to grasp by the mind of an ordinary person. In particular, along with the positive achievements of mankind, we must learn to recognize and counter the new inventions used by some states to wage aggression in time.The article highlights the visible aspects of a new type of modern war, which the state of Russia, is waging against its neighbors, including Ukraine, whenever it is convenient to them. These are the so-called «hybrid wars», which Russia is testing on the neighboring countries.In the article it is pointed out, that Russia never starts aggression openly; it always covers its intentions with «peaceful» rhetoric. As usual, Russia's victims are those neighboring countries that are unable to show power and information confrontation. It has become a tendency that when the time comes, the Russian leaders begin aggression, and their armed forces act according to a motto deduced by Machiavelli and later applied by the Bolsheviks in the 1920s: «You're either with us, or against us». Starting aggression, Russia continues to declare tales about friendship and peace to the whole world.In the main part of the article, the author emphasizes that all the wars that Russia is embarking on with neighboring countries have a common feature - the geographic location of these states, easily accessible to the Russian armed forces. The author of the article implicitly emphasizes the aggressive features of the historical path of Russia, in particular, the period when it began to transform from Muscovy to Russia. In the article, the author emphasizes that Russia by its behavior, in fact, convinces many prescient people that it is the heir to the robbery mind, which it adopted back in the XIII century from the Golden Horde. Actually, the Russian leadership inherited the habit of stealing another's living space and another's territory from Batu Khan's Horde. This habit gradually gained importance of the national feature of the Russians.One of the most dangerous methods that precedes Russia's use of firearms is intensification of the war in the information space. As usual, Russia's aggression against the nations it has sacrificed is a sign of interference with the humanitarian sphere of these peoples' lives. In other words, in the Russian version, information war is a mandatory prelude to the start of an actual war.An example of one of the anti-Ukrainian special operations of information war against Ukraine is given in an article by a famous historian from Ukraine, Serhii Terno, in which he reveals the purpose of an information war, which became quite evident after analyzing the content of a class book for fifth grade students recently published in Ukraine. Serhiy Terno convincingly, by demonstrating examples and evidence, proves that the information war that Russia is imposing on Ukraine has a final goal - the complete assimilation of the Ukrainian ethnos and the transformation of the Ukrainian living space into a «Russian dimension». Usually, such behavior in Russia precedes an armed attack, and it always happens if the victim of Russian aggression refuses to obey Russia's orders.In the article, the author indirectly helps the reader to recognize that there are new and improved old methods of waging war in the modern evolutionary development of world civilization processes.Experts specializing in the study of the development of interethnic relations, only after the open military aggression of Russia, which began in 2014, acknowledged that Russia is waging an aggressive war against Ukraine, which political scientists called «hybrid». One of the aspects of "hybrid" war is the war in the information space, and the battle for historical memory is at the forefront of information battles. Revealing this aspect, it would be appropriate to clarify the explanation of the term «historical memory» with an expanded explanation of the right to interpret national history, which we understand with the help of historical knowledge.By way of conclusion, the author cites vivid examples of participation in the information war of the representatives of the aggressor state to emphasize the importance of so called «battles» in the information space. The Ukrainian intellectuals' struggle for the right of young people for historical memory and justice is described in a convincing and successful way. Much attention is given to the Ukrainian historians' assessment of the value of research and study of historical memory. The article provides incontrovertible evidence that historical knowledge is a type of information weapon, which in many cases is more effective than a firearm. If we treat «historical memory» as one of the modern information weapons, the article covers examples of the use of these weapons in the context of the information war.Finally, quotes of influential scholars on how they assessed the importance of informational influence on the well-known historical figures are stated in the article: the queen of the Russian Empire, Catherine II and the German propaganda minister, Joseph Goebbels. ; Признаки развития цивилизационных процессов в Украине мы наблюдаем повсеместно и ежедневно. В современном мире такие прогрессивные достижения человечества, как компьютер, смартфон, цифровая фотография, планшет и многие другие новшества – обычные вещи. Вместе с тем рядом с позитивными достижениями имеют место достижения, которые трудно поддаются здравомыслию. В связи с этим мы должны научиться вовремя распознавать и противодействовать новым изобретениям, направленным против человечества, в частности новой методике ведения захватнических войн, используемой некоторыми государствами.В предлагаемой статье освещены аспекты нового типа современной войны, которую, соседствующая с Украиной держава – Россия, выбрав удобный момент, всегда начинает против своих соседей, в том числе и против Украины. Мы имеем ввиду так называемые «гибридные войны», эффективность которых Россия испытывает на ближайших соседних государствах.В статье акцентировано внимание на том, что Россия никогда не начинала агрессию открыто, она всегда прикрывает свои намерения «миролюбивой» риторикой. Обычно жертвами России становятся те государства-соседи, которые не в состоянии продемонстрировать силовое и информационное сопротивление. Стало закономерным, что при наступлении удобного момента руководство России начинает агрессию, российские вооруженные соединения действуют согласно правилу, сформулированному Макиавелли, а позднее одобренному большевиками в 20-х годах ХХ ст.: «кто не с нами, тот против нас». Тем не менее, начиная агрессию, Россия не устает декларировать всему миру сказки о дружбе и мире.В главной части статьи автор акцентирует внимание на том, что все войны, которые инициирует Россия с соседними государствами, имеют общий признак – легко досягаемое для российских вооруженных сил географическое расположение стран, против которых направлена агрессия. Автор статьи ненавязчиво обращает внимание на агрессивные особенности исторического пути России, в частности на том периоде, когда она начала превращаться из Московии в Россию. В статье автор акцентирует внимание на том, что Россия своим поведением убеждает всех дальновидных людей в том, что она является наследницей разбойнических привычек, которые она унаследовала еще в ХІІІ ст. от Золотой Орды. Собственно, от орды Батыя предводители России унаследовали привычку воровать чужую территорию. Эта привычка постепенно обрела значение национальной черты россиян.Один из самых опаснейших методов, который предшествует применению огнестрельного оружия и всегда применяется Россией, – это информационная война, которая интенсифицируется перед началом военных действий, то есть война в информационном пространстве. Обычно признаком начала агрессии со стороны России против народов, которые она избрала своими жертвами, является вмешательство в гуманитарную сферу жизни этих народов. Если выразиться другими словами, в российском варианте информационная война – это неотъемлемая прелюдия перед началом полномасштабной «горячей» войны. Пример проведения одной из антиукраинских спецопераций информационной войны России против Украины подается в статье известного в Украине историка из города Запорожье Сергея Терно. Анализируя содержание школьного учебника для пятиклассников, не так давно изданного в Украине, он раскрывает цель информационной войны, которая стала явной. Сергей Терно довольно убедительно доказывает, что информационная война, навязанная Украине Россией, имеет главную цель – ассимиляцию украинского этноса и превращение украинского жизненного пространства в «Русский мир».Обычно такое поведение России предшествует вооруженному нападению и всегда так случается, если жертва агрессии отказывается выполнять распоряжения Российского правительства.В предлагаемой статье автор ненавязчиво помогает читателю узнать, что в развитии современных эволюционных процессов существуют современные и усовершенствованные методы ведения захватнических войн. Ученые, которые специализируются на исследовании межнациональных отношений, только после открытой военной агрессии России против Украины, которая началась в 2014 г., признали, что Россия начала против Украины захватническую войну. Политологи навали ее «гибридной». Война в информационном пространстве – один из вариантов гибридной войны, а на переднем крае информационных «битв» ведется борьба за историческую память. Раскрывая этот аспект, будет целесообразным термин «историческая память» уточнить расширенным толкованием, которое должно звучать как борьба за право трактовки отечественной истории, к которой мы пришли на основании исторических знаний.В итогах статьи для того чтобы подчеркнуть значение «боев» в информационном пространстве, автор подает яркие примеры участия в информационных войнах первых личностей государств-агрессоров. Убедительно и довольно удачно подаются примеры борьбы украинской интеллигенции за отстаивание права подрастающему поколению на историческую память и справедливость. Значительное внимание в предлагаемой статье уделено оценкам украинских историков значения исследований и изучения исторической памяти. В статье приводятся неоспоримые доказательства того, что исторические знания есть одним из видов информационного оружия, которое во многих случаях действует более эффективно, чем оружие огнестрельное. В том случае, если мы «историческую память» объясняем как один из видов современного информационного оружия, то в предлагаемой статье освещаются примеры применения этого оружия в условиях информационной войны.В заключительной части статьи автор цитирует украинских историков, из высказываний которых мы узнаем, что украинские историки придавали большое значение информационному влиянию на общество. Пример такого влияния автор демонстрирует цитатами царицы Российской империи Екатерины ІІ и министра пропаганды Германии Йозефа Геббельса. ; Ознаки розвитку цивілізаційних процесів в Україні ми спостерігаємо повсюдно і щодня. Стають звичними і закономірними такі досягнення людства, як комп'ютер, смартфон, цифрова фотографія, планшет тощо. Поряд із позитивними ознаками розвитку цивілізації, ми бачимо багато досягнень, які важко осягнути розумом людини, яка тверезо мислить. Зокрема, поряд з позитивними досягненнями людства ми повинні навчитися вчасно розпізнавати і протидіяти новим винаходам, які використовуються деякими державами для ведення загарбницьких війн. У пропонованій статті висвітлено видимі аспекти нового типу сучасної війни, яку сусідня з Україною держава – Росія, відчувши зручний момент, розпочинає проти своїх сусідів, зокрема і проти України. Йдеться про так звані «гібридні війни», ефективність яких Росія апробовує на найближчих сусідніх країнах. У статті акцентовано увагу на тому, що Росія ніколи не починає агресію відкрито, вона завжди прикриває свої наміри «миролюбивою» риторикою. Звичайно жертвами Росії стають ті держави-сусіди, які не в змозі показати силове та інформаційне протистояння. Стало закономірністю, що у зручний момент керманичі Росії розпочинають агресію, і їх збройні сили діють за правилом, виведеним Макіавеллі, а пізніше облюбованим більшовиками в 20-ті роки ХХ ст.: «кто не с нами, тот против нас». Розпочавши агресію, Росія не вгаває декларувати для всього світу казки про дружбу і мир. В основній частині статті автор наголошує на тому, що всі війни, які розпочинає Росія з сусідніми державами, мають спільну ознаку – легкодосяжне для російських збройних сил географічне розташування держав, проти яких спрямована агресія. Автор статті ненав'язливо робить акценти на агресивних особливостях історичного шляху Росії, зокрема, на тому періоді, коли вона стала перетворюватись з Московії на Росію. У статті автор наголошує, що Росія своєю поведінкою, по суті, переконує всіх далекоглядних людей в тому, що вона є спадкоємцем розбійницького норову, який перейняла ще у ХІІІ ст. від Золотої Орди. Власне, від орди Батия керманичі Росії успадкували звичку красти чужий життєвий простір та чужу територію. Ця звичка поступово набула значення національної риси росіян. Одним із найнебезпечніших методів, який передує застосуванню Росією вогнепальної зброї, є інтенсифікація війни в інформаційному просторі. Звичайно ознакою початку агресії з боку Росії проти народів, які вона обрала своїми жертвами, є втручання в гуманітарну сферу життя цих народів. Якщо сказати іншими словами, у російському варіанті інформаційна війна – це обов'язкова прелюдія перед початком повномасштабної «гарячої» війни. Приклад проведення однієї із антиукраїнських спецоперацій інформаційної війни проти України наведено у статті відомого в Україні історика із Запоріжжя, Сергія Терно, у якій він розкриває мету інформаційної війни, що стала цілком очевидною після аналізу змісту шкільного підручника для п'ятикласників, не так давно виданого в Україні. Сергій Терно переконливо, вдаючись до демонстрації прикладів і доказів, доводить, що інформаційна війна, яку Росія нав'язує Україні, має остаточну мету – цілковиту асиміляцію українського етносу і перетворення українського життєвого простору на «русскій мір». Зазвичай така поведінка Росії передує збройному нападу, і це відбувається завжди, якщо жертва російської агресії відмовляється піддаватися наказам Росії. У пропонованій статті автор ненав'язливо допомагає читачеві визнати, що в сучасному еволюційному розвитку світових цивілізаційних процесів існують нові і вдосконалені старі методи ведення загарбницьких війн. Фахівці, які спеціалізуються на вивченні розвитку міжнаціональних відносин, лише після відкритої військової агресії Росії, яка почалася у 2014 р., визнали, що Росія веде проти України загарбницьку війну, яку політологи назвали «гібридною». Одним із аспектів гібридної війни є війна в інформаційному просторі, а на передньому краї інформаційних «боїв» знаходиться боротьба за історичну пам'ять. Розкриваючи цей аспект, буде доцільним термін «історична пам'ять» уточнити розширеним поясненням, яке має звучати як боротьба за право трактування вітчизняної історії, до якого ми приходимо на основі історичних знань. У висновках, щоб підкреслити значення «боїв» в інформаційному просторі, автор статті наводить яскраві приклади участі в інформаційній війні перших осіб держави-агресора. Переконливо і досить вдало описано прояви боротьби української інтелігенції за право молоді на історичну пам'ять і справедливість. Значну увагу в статті приділено оцінкам українських істориків значення дослідження і вивчення історичної пам'яті. У статті наводяться неспростовні докази того, що історичні знання є одним із видів інформаційної зброї, яка в багатьох випадках є ефективнішою від зброї вогнепальної. Якщо ми «історичну пам'ять» трактуємо як один з видів сучасної інформаційної зброї, то у пропонованій статті висвітлюються приклади застосування цієї зброї в умовах інформаційної війни. У заключній частині статті подаються цитати впливових науковців про те, як вони оцінювали значення інформаційного впливу на суспільство відомих історичних осіб: цариці Російської імперії Катерини ІІ і міністра пропаганди Німеччини Йозефа Геббельса.
The paper addresses the problem of the place of deconstruction in the history of transcendental philosophy. J. Derrida's project is considered as one of the most representative and consistent realizations of theoretical foundations of transcendentalism along with prominent conceptions such as Kant's critique and Husserl's phenomenology. The author suggests a number of attributes of transcendental thinking that allow historical reconstruction of the transcendental paradigm. Derridian approach is considered as a turn towards this tradition, conceived as a transcendental tradition par exellence, guided by the attitude of «turning. Historical legacy of deconstructive «turning» is analyzed with respect to Husserlian Rückfrage: return-inquiry as method, idea and attitude, reproducing in deconstructive strategy of interpretative critique. A concept of hyperbolic transcendentalism is introduced in order to (1) define a deconstructive version of transcendental philosophy and (2) indicate an immanent tendency in the transcendental thought, constitutive for both Kantian critical project and Husserlian strive towards intellectual radicalism extending from methodological hyperboles (reduction and epoche) to radicalization of «transcendental motive». The author relies upon the concept of quasi-transcendental (thematized by Derrida himself), which defines a mode of de-dogmatization, critical purifying and preservation of proper transcendental foundations of philosophical thinking. ; Статья посвящена определению места деконструкции в истории трансцендентальной философии. Проект Ж. Дерриды рассматривается как одно из наиболее репрезентативных и последовательных воплощений теоретических оснований трансцендентализма, наряду с такими выдающимися концепциями, как Кантова критика и Гуссерлева феноменология. Предлагается ряд характеристик трансцендентального мышления, на основании котрого представяется возможной историко-философская реконструкция трансцендентальной парадигмы. Дерридианский поход рассматривается как поворот к традиции, понимаемой как par exellence традиция трансцендентальная, которая как таковая руководствуется установкой на «поворотность». Анализируется историко-философская преемственность деконструктивного «обратного поворота» по отношению к гуссерлевскому Rückfrage – обратному вопрошанию: методу, идее и установке, воспроизводящимся в деконструкционной стратегии интерпретативной критики. Вводится понятие гиперболического трансцендентализма с целью (1) характеристики деконструктивной версии трансцендентальной философии и (2) указания на имманентную тенденцию трансцендентального мышления, конститутивную как для кантовского критического проекта, так и для Гуссерлевой установки на радикализм мышления, обусловливающий как методологические гиперболы (редукцию и эпохе), так и историко-философскую интенцию на радикализацию «трансцендентального мотива». В обосновании своей исследовательской позиции автор опирается на тематизированное самим Дерридой понятие «квази-трансцендентального», характеризующее способ де-догматизации, критического очищения и сохранения собственно трансцендентальых оснований философской мысли.СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫАвтономова (2011): Автономова, Н. Философский язык Жака Деррида. Москва: РОССПЭН, 2011, 506 с.Ильина (2011): Ильина, А. «Концепт Другого в ракурсе трансцендентализма». В: Койнонія, Спецвипуск № 2, Вісник Харківського національного університету ім. В.Н. Каразіна, 2011, № 950, С. 165–195.Ильина (2014): Ильина А. «Буквальность метафоры и присутствие вопроса: еврейский лейтмотив в философии Ж. Деррида». В: Sententiae, Вип. ХХХІ, 2014, № 2, С. 80–100.Йосипенко (2012): Йосипенко, О. Від мови філософії до філософії мови: проблема мови у французькій філософії другої половини ХХ початку ХХІ століть. Київ: Український центр духовної культури, 2012, 479 с.Ільїна (2014a): Ільїна, А. «"Навколо кола": трансцендентальна деконструкція метафізики». В: Практична філософія, 2014, № 2, С. 152–158.Ільїна (2014b): Ільїна, А. «Ідея повторення у філософських концепціях Серена К'єркегора та Жака Деріда». В: Практична філософія, 2014, №1, С. 30–44.Кант (2000): Кант І. Критика чистого розуму. Київ: Юніверс, 2000, 501 с.Bello (2011): Bello, A. A. «The Transcendental: Husserl and Kant». In: Analecta Husserliana, 2011, Vol. CVIII: Transcendentalism Overturned, P. 229–243.Bennington, Derrida (1999): Bennington, J., Derrida, J. Jacques Derrida. Chicago: University of Chicago Press, 1999, 420 p.Chung Chin-Yi (2008): Chung Chin-Yi. «Deconstruction and the Transformation of Husserlian Phenomenology». In: Kritike, Vol. 2, 2008, № 2, P. 77–94.Chung Chin-Yi (2011): Chung Chin-Yi. «On Derrida's Methodology». In: Movimiento Paroxista, 2011, Año 1, Vol. 1, P. 33–47.Colerbrook (2003): Colebrook, C. «The Opening to Infinity: Derrida's Quasi-Transcendentals». In: From Kant to Davidson: Philosophy and the Idea of the Transcendental. London, New York: Routledge, 2003, P. 162–183.Crépon (2006): Crépon, M. «Traduire, témoigner, survivre». In: Rue Descartes, Vol. 52, 2006, № 2, P. 27–38.Derrida (1962): Derrida, J. «Introduction à l'Origine de la Géométrie de Husserl». In: Husserl, E. l'Origine de la Géométrie. Paris: PUF, 1962, P. 3–172.Derrida (1967a): Derrida, J. De la grammatologie. Paris: Minuit, 1967, 450 p.Derrida (1967b): Derrida, J. La Voix et le Phénomène. Paris: PUF, 1967, 117 p.Derrida (1977): Derrida, J. Limited Inc. Evanston: Northwestern UP, 1977, 160 p.Derrida (1993): Derrida, J. Spectres de Marx. Paris: Galilée, 1993, 279 p.Derrida (2003): Derrida, J. The Problem of Genesis in Husserl's Philosophy. Chicago: University of Chicago Press, 2003, 229 p.Derrida (2007a): Derrida, J. «Envoi». In: Derrida, J. Psyche: Inventions of the other. Vol. 1. Stanford: Stanford UP, 2007, P. 94–128.Derrida (2007b): Derrida, J. Psyche: Inventions of the Other. Vol. 2. Stanford: Stanford UP, 2007, 333 p.Derrida, Roudinesco (2001): Derida, J., Roudinesco, E. De quoi demain… Paris: Fayard; Galilée, 2001, 316 p.Doyon (2014): Doyon, M. «The Transcendental Claim of Deconstruction». In: A Companion to Derrida. Chichester: Wiley-Blackwell, 2014, P. 132–149.Forestier (2015): Forestier, F. Le Réel et le transcendental. Grenoble: Millon, 2015, 240 p.Gasché (1986): Gasché, R. The Tain of the Mirror: Derrida and the Philosophy of Reflection. Cambridge: Harvard UP, 1986, 348 p.Gasché (1999): Gasché, R. Of Minimal Things: Studies on the Notion of Relation. Stanford: Stanford UP, 1999, 380 p.Gasché (2009): Gasché, R. «European Memories: Jan Patocka and Jacques Derrida on Responsibility». In: Critical Inquiry, Vol. 33, 2007, No. 2, P. 291–311.Haddad (2013): Haddad, S. Derrida and the Inheritance of Democracy. Bloomington: Indiana UP, 2013, 192 p.Hurst (2004): Hurst, A. «Derrida's quasi-transcendental thinking». In: South African Journal of Philosophy, 2004, Vol. 23, №. 3, P. 244–266.Husserl (1970): Husserl, E. Philosophy and the Crisis of European Humanity. In: Husserl, E. The Crisis of European Sciences and Transcendental Phenomenology: An Introduction to Phenomenological Philosophy. Evaston: Northwestern UP, 1970, P. 269–299.Husserl (1976): Husserl, E. Die Krisis der europäischen Wissenschaften und die transzendentale Phänomenologie: Eine Einleitung in die phänomenologische Philosophie. In: Husserliana, Bd. VI. Hague: Nijhoff, 1976, 559 S.Husserl (1984): Husserl, E. Logische Untersuchungen. Zweiter Teil. Untersuchungen zur Phäno-menologie und Theorie der Erkenntnis.In: Husserliana, Bd. XIX. Hague: Nijhoff, 1984, 1024 S.Kern (1964): Kern, I. Husserl und Kant: Eine Untersuchung über Husserls Verhältnis zu Kant und zum Neukantianismus. Den Haag: Nijhoff, 1964, 448 S.Levinas (2004): Levinas, E. «Tout autrement». In: L'Herne, Derrida. Paris: Herne, 2004, P. 16–19.Lawlor (2002): Lawlor, L. Derrida and Husserl: The Basic Problem of Phenomenology. Bloomington: Indiana UP, 2002, 304 p.Lipka (2011): Lipka, D. «Derrida, Husserl's Disciple: How We Should Understand Deconstruction of Transcendental Philosophy». In: Analecta Husserliana, 2011, Vol. CVIII: «Transcendentalism Overturned», P. 245–260.Mohanty (1996): Mohanty, J.N. «Kant and Husserl». In: Husserl Studies, 1996, Vol. 13, Iss. 1, P. 19–30.Naas (2003): Naas, M. Taking on the Tradition: Jacques Derrida and the Legacies of Deconstruction. Stanford: Stanford UP, 2003, 211 p.Nancy (2006): Nancy, J.-L. «Derrida da capo». In: Rue Descartes, 2006, № 2, P. 112–117.Plotka (2009): Plotka, W. «The Riddle of Reason: In Search of Husserl's Concept of Rationality». In: Bulletin d'Analyse Phénoménologique, 2009, Vol. 5, №2, URL = .Rheinberger (2010): Rheinberger, H.-J. On Historicizing Epistemology. Stanfond: Stanford UP, 2010, 128 p.Ricoeur (1955): Ricoeur P. «Kant et Husserl». In: Kant-Studien, 1955, Vol. 46, Iss. 1–4, P. 44–67.Rorty (1995): Rorty, R. «Is Derrida a "Quasi"-Transcendental Philosopher?». In: Contemporary Literature, 1995, Vol. 36, №1, P. 173–200.Taylor (1990): Taylor, M.C. Tears. Albany: SUNY Press, 1990, 263 p. ; Статтю присвячено визначенню місця деконструкції в історії трансцендентальної філософії. Проект Ж. Деріди розглядається як одне з найрепрезентативніших і найпослідовніших втілень теоретичних засад трансценденталізму, поряд із такими визначними концепціями, як Кантова критика та Гусерлева феноменологія. Пропонується ряд характеристик трансцендентального мислення, на основі якого уможливлюється історико-філософська реконструкція трансцендентальної парадигми. Дерідіанський підхід розглядається як поворот до традиції, зрозумілої як par exellence традиція трансцендентальна, що як така керується настановою на «поворотність». Аналізується історико-філософська спадковість деконструктивного «зворотнього повороту» у стосунку до гусерлівського Rückfrage – зворотнього запитування: методу, ідеї та настанови, що відтворюються в деконструкційній стратегії інтерпретативної критики. Запроваджується поняття гіперболічного трансценденталізму, яке має на меті (1) охарактеризувати деконструктивну версію трансцендентальної філософії та (2) вказати на іманентну тенденцію трансцендентального мислення, конститутивну як для Кантового критичного проекту, так і для Гусерлевої настанови на мисленнєвий радикалізм, межі якого сягають від методологічних гіпербол (редукції та епохе) до історико-філософської інтенції на радикалізацію «трансцендентального мотиву». В обґрунтуванні своєї дослідницької позиції авторка спирається на тематизоване самим Дерідою поняття «квазі-трансцендентального», що характеризує спосіб де-догматизації, критичного очищення та збереження властиво трансцендентальних засад філософського мислення.СПИСОК ЛІТЕРАТУРИАвтономова (2011): Автономова, Н. Философский язык Жака Деррида. Москва: РОССПЭН, 2011, 506 с.Ильина (2011): Ильина, А. «Концепт Другого в ракурсе трансцендентализма». В: Койнонія, Спецвипуск № 2, Вісник Харківського національного університету ім. В.Н. Каразіна, 2011, № 950, С. 165–195.Ильина (2014): Ильина А. «Буквальность метафоры и присутствие вопроса: еврейский лейтмотив в философии Ж. Деррида». В: Sententiae, Вип. ХХХІ, 2014, № 2, С. 80–100.Йосипенко (2012): Йосипенко, О. Від мови філософії до філософії мови: проблема мови у французькій філософії другої половини ХХ початку ХХІ століть. Київ: Український центр духовної культури, 2012, 479 с.Ільїна (2014a): Ільїна, А. «"Навколо кола": трансцендентальна деконструкція метафізики». В: Практична філософія, 2014, № 2, С. 152–158.Ільїна (2014b): Ільїна, А. «Ідея повторення у філософських концепціях Серена К'єркегора та Жака Деріда». В: Практична філософія, 2014, №1, С. 30–44.Кант (2000): Кант І. Критика чистого розуму. Київ: Юніверс, 2000, 501 с.Bello (2011): Bello, A. A. «The Transcendental: Husserl and Kant». In: Analecta Husserliana, 2011, Vol. CVIII: Transcendentalism Overturned, P. 229–243.Bennington, Derrida (1999): Bennington, J., Derrida, J. Jacques Derrida. Chicago: University of Chicago Press, 1999, 420 p.Chung Chin-Yi (2008): Chung Chin-Yi. «Deconstruction and the Transformation of Husserlian Phenomenology». In: Kritike, Vol. 2, 2008, № 2, P. 77–94.Chung Chin-Yi (2011): Chung Chin-Yi. «On Derrida's Methodology». In: Movimiento Paroxista, 2011, Año 1, Vol. 1, P. 33–47.Colerbrook (2003): Colebrook, C. «The Opening to Infinity: Derrida's Quasi-Transcendentals». In: From Kant to Davidson: Philosophy and the Idea of the Transcendental. London, New York: Routledge, 2003, P. 162–183.Crépon (2006): Crépon, M. «Traduire, témoigner, survivre». In: Rue Descartes, Vol. 52, 2006, № 2, P. 27–38.Derrida (1962): Derrida, J. «Introduction à l'Origine de la Géométrie de Husserl». In: Husserl, E. l'Origine de la Géométrie. Paris: PUF, 1962, P. 3–172.Derrida (1967a): Derrida, J. De la grammatologie. Paris: Minuit, 1967, 450 p.Derrida (1967b): Derrida, J. La Voix et le Phénomène. Paris: PUF, 1967, 117 p.Derrida (1977): Derrida, J. Limited Inc. Evanston: Northwestern UP, 1977, 160 p.Derrida (1993): Derrida, J. Spectres de Marx. Paris: Galilée, 1993, 279 p.Derrida (2003): Derrida, J. The Problem of Genesis in Husserl's Philosophy. Chicago: University of Chicago Press, 2003, 229 p.Derrida (2007a): Derrida, J. «Envoi». In: Derrida, J. Psyche: Inventions of the other. Vol. 1. Stanford: Stanford UP, 2007, P. 94–128.Derrida (2007b): Derrida, J. Psyche: Inventions of the Other. Vol. 2. Stanford: Stanford UP, 2007, 333 p.Derrida, Roudinesco (2001): Derida, J., Roudinesco, E. De quoi demain… Paris: Fayard; Galilée, 2001, 316 p.Doyon (2014): Doyon, M. «The Transcendental Claim of Deconstruction». In: A Companion to Derrida. Chichester: Wiley-Blackwell, 2014, P. 132–149.Forestier (2015): Forestier, F. Le Réel et le transcendental. Grenoble: Millon, 2015, 240 p.Gasché (1986): Gasché, R. The Tain of the Mirror: Derrida and the Philosophy of Reflection. Cambridge: Harvard UP, 1986, 348 p.Gasché (1999): Gasché, R. Of Minimal Things: Studies on the Notion of Relation. Stanford: Stanford UP, 1999, 380 p.Gasché (2009): Gasché, R. «European Memories: Jan Patocka and Jacques Derrida on Responsibility». In: Critical Inquiry, Vol. 33, 2007, No. 2, P. 291–311.Haddad (2013): Haddad, S. Derrida and the Inheritance of Democracy. Bloomington: Indiana UP, 2013, 192 p.Hurst (2004): Hurst, A. «Derrida's quasi-transcendental thinking». In: South African Journal of Philosophy, 2004, Vol. 23, №. 3, P. 244–266.Husserl (1970): Husserl, E. Philosophy and the Crisis of European Humanity. In: Husserl, E. The Crisis of European Sciences and Transcendental Phenomenology: An Introduction to Phenomenological Philosophy. Evaston: Northwestern UP, 1970, P. 269–299.Husserl (1976): Husserl, E. Die Krisis der europäischen Wissenschaften und die transzendentale Phänomenologie: Eine Einleitung in die phänomenologische Philosophie. In: Husserliana, Bd. VI. Hague: Nijhoff, 1976, 559 S.Husserl (1984): Husserl, E. Logische Untersuchungen. Zweiter Teil. Untersuchungen zur Phäno-menologie und Theorie der Erkenntnis.In: Husserliana, Bd. XIX. Hague: Nijhoff, 1984, 1024 S.Kern (1964): Kern, I. Husserl und Kant: Eine Untersuchung über Husserls Verhältnis zu Kant und zum Neukantianismus. Den Haag: Nijhoff, 1964, 448 S.Levinas (2004): Levinas, E. «Tout autrement». In: L'Herne, Derrida. Paris: Herne, 2004, P. 16–19.Lawlor (2002): Lawlor, L. Derrida and Husserl: The Basic Problem of Phenomenology. Bloomington: Indiana UP, 2002, 304 p.Lipka (2011): Lipka, D. «Derrida, Husserl's Disciple: How We Should Understand Deconstruction of Transcendental Philosophy». In: Analecta Husserliana, 2011, Vol. CVIII: «Transcendentalism Overturned», P. 245–260.Mohanty (1996): Mohanty, J.N. «Kant and Husserl». In: Husserl Studies, 1996, Vol. 13, Iss. 1, P. 19–30.Naas (2003): Naas, M. Taking on the Tradition: Jacques Derrida and the Legacies of Deconstruction. Stanford: Stanford UP, 2003, 211 p.Nancy (2006): Nancy, J.-L. «Derrida da capo». In: Rue Descartes, 2006, № 2, P. 112–117.Plotka (2009): Plotka, W. «The Riddle of Reason: In Search of Husserl's Concept of Rationality». In: Bulletin d'Analyse Phénoménologique, 2009, Vol. 5, №2, URL = .Rheinberger (2010): Rheinberger, H.-J. On Historicizing Epistemology. Stanfond: Stanford UP, 2010, 128 p.Ricoeur (1955): Ricoeur P. «Kant et Husserl». In: Kant-Studien, 1955, Vol. 46, Iss. 1–4, P. 44–67.Rorty (1995): Rorty, R. «Is Derrida a "Quasi"-Transcendental Philosopher?». In: Contemporary Literature, 1995, Vol. 36, №1, P. 173–200.Taylor (1990): Taylor, M.C. Tears. Albany: SUNY Press, 1990, 263 p.
Book co-funded by the Minister of Science and Higher Education (No 713/P-DUN/2014) ; Karol Łopatecki: k.lopatecki@uwb.edu.pl ; Uniwersytet w Białymstoku ; Akta unii Polski z Litwą 1385–1791, eds S. Kutrzeba, W. Semkowicz, Kraków 1932. ; Auteroche J.Ch., Memoire du passage de Venus sur le soleil, Petersburg 1762. ; Auteroche J.Ch., Voyage en Sibérie: fait par ordre du roi en 1761, t. I, Paris 1768. ; Białystok oczami kartografa, ed. by A. Gawroński, Białystok 2011. ; Biłgorajski F., Pamiętnik szlachcica podlaskiego, "Czas" 1876, no. 275. ; Biłgorajski F., Pamiętnik szlachcica podlaskiego, "Czas" 1876, no. 279. ; Biłgorajski F., Pamiętnik szlachcica podlaskiego, "Czas" 1876, no. 269. ; Biłgorajski F., Pamiętnik szlachcica podlaskiego, "Czas" 1877, no. 19. ; Bogusławski W., Dzieje Teatru Narodowego na trzy części podzielone, Warszawa 1965. ; Büsching A.F., Geografia Krolestwa Polskiego y Wielkiego Xięstwa Litewskiego tudzież innych Prowincyi do nich należących, Warszawa 1768. ; Bykowski P.J., Dwór królewski w Grodnie. Epizod biograficzny (1795–1797), Warszawa 1884. ; Kopczyński M., Studia nad rodziną chłopską w Koronie w XVII–XVIII wieku, Warszawa 1998. ; Kosztyła Z., Bitwa pod Białymstokiem w dniu 13 lipca 1769 r., "Rocznik Białostocki" 2 (1961). ; Kosztyła Z., Dzieje wojskowe Białegostoku w XVIII wieku, [in:] Z dziejów wojskowych ziem północno-wschodnich Polski, part I, ed. Z. Kosztyła, Białystok 1986. ; Kosztyła Z., Wojskowa szkoła budownictwa i inżynierii w Białymstoku, "Wojsko Ludowe" 1960, no. 3. ; Kościelniak K., Źródła dochodów oficerów jazdy polskiej w pierwszej połowie XVII wieku, [in:] Organizacja armii w nowożytnej Europie: struktura – urzędy – prawo – finanse, ed. K. Łopatecki, Białystok 2011. ; Kotula F., Warownie chłopskie XVII w. w ziemi przemyskiej i sanockiej, "Studia i Materiały do Historii Wojskowości" 8 (1962), 1. ; Kowalczyk J., Nurt klasyczny w polskiej sztuce późnobarokowej, [in:] Klasycyzm i klasycyzmy. Materiały Sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Warszawa 1994. ; Kowalski M., Księstwa Rzeczypospolitej. Państwo magnackie jako region polityczny, Warszawa 2013. ; Kowecka E., Dwór "Najrządniejszego w Polszcze magnata", Warszawa 1991. ; Haura J.K., Skład albo skarbiec znakomitych sekretów oekonomiey ziemiańskiey, Kraków 1693. ; Choińska M., Powinności mieszczan w mieście królewskim a w mieście prywatnym: przykład Tykocina w XVI–XVIII wieku, "Studia Podlaskie" 18 (2009–2010). ; Koziarski S., Sieć kolejowa Polski w latach 1842–1918, Opole 1993. ; Kozica K., Pezda J., Imago Poloniae, t. II: Dawna Rzeczpospolita na mapach, dokumentach i starodrukach w zbiorach Tomasza Niewodniczańskiego, ed. T. Niewodniczański, Warszawa 2002. ; Kozłowska-Świątkowska E., Maroszek J., Hasbachowie. Z rodzinnego sztambucha, Białystok 2011. ; Krahel T., Od parafii do stolicy metropolii. Z kościelnych dziejów Białegostoku, "Białostocczyzna" 14 (1999), 1. ; Krahel T., Zarys dziejów parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Białymstoku, s.l. 2009, http://digital.fides.org.pl/dlibra/docmetadata?id=575&from=pubstats. ; Krassowski B., Polska na mapach wydawców norymberskich i augsburskich z XVIII wieku, "Studia i Materiały z Historii Kartografii", Warszawa 1985. ; Krug L., Betrachtungen über den Nationalreichtum des preußischen Staats und über den Wohlstand seiner Bewohner, Bd. I, Berlin 1805. ; Kryński I., Obiekty osadnicze kultury ceramiki kreskowanej z dziedzińca wstępnego pałacu Branickich w Białymstoku, "Biuletyn Konserwatorski Województwa Podlaskiego" 11 (2006). ; Kryński I., Osada ludności kultury ceramiki kreskowanej w Białymstoku, "Biuletyn Konserwatorski Województwa Podlaskiego" 12 (2006). ; Kryński I., Sprawozdanie z badań wykopaliskowych na dziedzińcu wstępnym pałacu Branickich w Białymstoku, "Podlaskie Zeszyty Archeologiczne" 1 (2005). ; Chorobińska-Misztal A., Z dziejów Siemiatycz drugiej połowy XVIII wieku. Działalność reformatorska Anny Jabłonowskiej, Białystok 1978. ; Holsche A.K., Geographie und Statistik von West- Süd- und Neu- Ostpreußen: nebst einer kurzen Geschichte des Königreichs Polen bis zu dessen Zertheilung, Bd. 1, Berlin 1800. ; Kryński I., Stankiewicz U., Początki osadnictwa, [in:] Historia Białegostoku, ed. A.Cz. Dobroński, Białystok 2012. ; Krzymkowiak-Kostrowiecka A., Środowisko geograficzne Białegostoku i okolicy oraz jego przemiany, [in:] Studia i materiały do dziejów miasta Białegostoku, t. I, eds J. Antoniewicz, J. Joka, Białystok 1968. ; Kublin L., "Regni Poloniae (.) Jakuba Kantera z 1770 r., "Zabytki Polskiej Kartografii" 2 (1980). ; Kuklo C., Demografia Rzeczypospolitej przedrozbiorowej, Warszawa 2009. ; Kuklo C. (ed.), Izabela z Poniatowskich Branicka. Życie i działalność publiczna, Białystok 2014. ; Kulesza-Woroniecka I., Cudzoziemcy w Białymstoku w osiemnastym wieku, "Studia Podlaskie" 19 (2011). ; Kulesza-Woroniecka I., Dwór Izabeli Branickiej w Białymstoku 1771–1808, [in:] Izabela z Poniatowskich Branicka. Życie i działalność publiczna, ed. C. Kuklo, Białystok 2014. ; Kulesza-Woroniecka I., Współpracownicy Izabeli Branickiej w latach 1771–1808, "Studia Podlaskie" 20 (2012). ; Kusiński W., Przemiany funkcji Białegostoku w przeszłości, "Rocznik Białostocki" 6 (1966). ; Chyczewska A., Marceli Bacciarelli: życie, twórczość. Dzieła, t. II, Poznań 1970. ; Lankamer T., Mapa J. C. Textora pod tytułem "Nowe Prusy Wschodnie" z lat 1795– 1800, "Rocznik Białostocki" 7 (1967). ; Inwentarz b. Wileńskiego Archiwum Centralnego, ed. by I. Sprogis, Wilno 1929. ; Laszuk A., Duża i średnia własność ziemska na Podlasiu w II poł. XVII w., "Zeszyt Naukowy Muzeum Wojska" 9 (1995). ; Laszuk A., Ludność województwa podlaskiego w drugiej połowie XVII wieku, Warszawa 1999. ; Laszuk D, Teatr hetmana Branickiego w Białymstoku, [in:] Z badań Katedry Historii Architektury, z. 3, Białystok 2001. ; Lech M., Białystok – miasto i jego mieszkańcy w XVIII w., "Rocznik Białostocki" 6 (1965). ; Lechowski A., Zeller-Narolewska E., Ratusz w Białymstoku, Białystok 2003. ; Leszczyński A., Żydzi ziemi bielskiej od połowy XVII w. do 1795 r., Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1980. ; Lindner L., Bogutsky A., Gozhik P. et al., Correlation of main climatic glacial-interglacial and loess-palaeosol cycles in the Pleistocene of Poland and Ukraine, "Acta Geologica Polonica" 52 (2002), 4. ; Łopatecki K., Białostockie władze miejskie w okresie staropolskim, "Miscellanea Historico-Iuridica" (in press). ; Chyczewska A., Marcello Bacciarelli 1731–1818, Wrocław–Warszawa–Kraków 1973. ; Łopatecki K., Blaski i cienie funkcjonowania rodzin w nowożytnych wojskach Europy Zachodniej, "Białostockie Teki Historyczne" 5 (2007). ; Łopatecki K., Cywilna jurysdykcja wobec wojskowych w Koronie na przełomie XVI i XVII stulecia, [in:] "Miscellanea Historico-Iuridica" 5 (2007). ; Inwentarz majętności Białegostoku z należącymi folwarkami. Słów kilka o dworze i folwarkach białostockich w 1645 roku, ed. by M. Sokół, "Biuletyn Konserwatorski Województwa Podlaskiego" 15–16 (2012). ; Łopatecki K., Ideowa wymowa ozdób armatnich z przełomu XVI i XVII wieku, [in:] Nad społeczeństwem staropolskim, t. I: Kultura–instytucje–gospodarka w XVI–XVIII stuleciu, eds K. Łopatecki, W. Walczak, Białystok 2007. ; Łopatecki K., Muzycy wojskowi w Rzeczypospolitej – zarys problematyki, [in:] Nad społeczeństwem staropolskim, t. II: Polityka i ekonomia – społeczeństwo i wojsko – religia i kultura w XVI–XVIII wieku, ed. D. Wereda, Siedlce 2009. ; Łopatecki K., Nabożeństwa wojskowe w Rzeczypospolitej szlacheckiej: zarys organizacyjno-prawny, [in:] Rzeczpospolita państwem wielu narodowości i wyznań. XVI–XVIII wiek, eds T. Ciesielski, A. Filipczak-Kocur, Warszawa–Opole 2008. ; Łopatecki K., Organizacja, prawo i dyscyplina w polskim i litewskim pospolitym ruszeniu (do połowy XVII wieku), Białystok 2013. ; Łopatecki K., Plan przebudowy twierdzy w Tykocinie z 1708 roku, "Zapiski Historyczne" 74 (2009), 2. ; Łopatecki K., Specyfika fundacji szpitali wojskowych w Rzeczypospolitej szlacheckiej na tle europejskim, [in:] Fundator i mecenas. Magnateria Rzeczypospolitej w XVI–XVIII wieku, eds E. Dubas-Urwanowicz, J. Urwanowicz, Białystok 2011. ; Łopatecki K., Sprzedaż dóbr białostockich przez spadkobierców Jana Klemensa Branickiego. Z badań nad prawem dziedziczenia na przełomie XVIII i XIX w., "Studia Podlaskie" 22 (2015), (in press). ; Ciesielski T., Armia koronna w czasach Augusta III, Warszawa 2009. ; Łopatecki K., Walczak W., Wstęp, [in:] Pałac Branickich w Białymstoku, vol. 1: Inwentarze z wieku XVII–XVIII, cz. 1, ed. by K. Łopatecki, W. Walczak, Białystok 2012. ; Łopatecki K., Wojna o szkoły wojskowe – czyli rzecz o kształceniu żołnierzy w Rzeczypospolitej szlacheckiej do połowy XVIII wieku, "Gryfita. Białostocki Magazyn Historyczny" 28 (2008). ; Łopatecki K., Zalewska E., Najazd na dobra białostockie w 1598 roku. Z badań nad najstarszymi dziejami Białegostoku, "Studia Podlaskie" 19 (2011). ; Jabłonowska A., Porządek robót miesięcznych ogrodnika na cały rok wypisany i na miesiące podzielony, Siemiatycze 1786. ; Łukasiewicz J., Białystok w XIX wieku, [in:] Studia i materiały do dziejów miasta Białegostoku, t. III, ed. J. Joka, Białystok 1972. ; M. Lech, Dzieje i obraz Białegostoku w XVIII wieku, [in:] Studia i materiały do dziejów miasta Białegostoku, t. I, ed. J. Antoniewicz, J. Joka, Białystok 1968. ; Maisel W., Sądownictwo miasta Poznania do końca XVI wieku, Poznań 1961. ; Makiłła D., Artykuły henrykowskie (1573–1576). Studium historyczno-prawne, Warszawa 2012. ; Makowiecki T., Archiwum planów Tylmana z Gameren, architekta epoki Sobieskiego, Warszawa 1938. ; Małek A., Białystok pod zaborem pruskim 1795–1807, "Białostocczyzna" 14 (1999), 4. ; Ciesielski T., Armia koronna w czasach Augusta III, Warszawa 2009. ; Małek A., Kamera Wojny i Domen Departamentu Białostockiego Nowych Prus Wschodnich 1796–1807. Monografia zespołu archiwalnego, Warszawa 2007. ; Małek A., Mieszkańcy Białegostoku pod zaborem pruskim, "Zeszyt Naukowy Muzeum Wojska" 10 (1996). ; Marchesano L., Michel Ch., Printing the Grand Manner: Charles Le Brun and Monumental Prints in the Age of Louis XIV, Los Angeles 2010. ; Maroszek J., Białystok i Knychówek – dwie realizacje tego samego projektu kościoła parafialnego w pierwszej połowie XVII wieku, "Białostocczyzna" 7 (1992), 4. ; Jabłonowska A., Ustawy powszechne dla dóbr moich rządców, t. I–VII, Siemiatycze 1783–1785 (pierwsze wydanie) oraz t. I–VIII, Warszawa 1786. ; Maroszek J., Dzieje Białegostoku w latach 1547–1692, [in:] Historia Białegostoku, ed. A.Cz. Dobroński, Białystok 2012. ; Maroszek J., Dzieje województwa podlaskiego do 1795 roku, Białystok 2013. ; Maroszek J., Najstarszy dokument uposażeniowy kościoła farnego w Białymstoku z 4 grudnia 1581 r., "Białostocczyzna" 11 (1996), 2. ; Maroszek J., Pogranicze Litwy i Korony w planach króla Zygmunta Augusta. Z historii realizacji myśli monarszej między Niemnem a Narwią, Białystok 2000. ; Maroszek J., Ponowienie praw miejskich Białegostoku, "Białostocczyzna" 13 (1998), 3. ; Ciesielski T., Garnizony państwowe w miastach koronnych w latach 1717–1763, [in:] Studia historyczno-wojskowe, t. III: Armia i społeczeństwo, ed. T. Ciesielski, Zabrze 2009. ; Maroszek J., Pożary w miastach podlaskich do końca XVIII wieku, [in:] Ars historiae – historia artis, eds E. Dubas-Urwanowicz, J. Maroszek, Białystok 2012. ; Maroszek J., Prawo polskie na Podlasiu do 1569 roku, [in:] O prawie i jego dziejach księgi dwie. Studia ofiarowane Profesorowi Adamowi Lityńskiemu w czterdziestopięciolecie pracy naukowej i siedemdziesięciolecie urodzin, vol. I, eds M. Mikołajczyk, J. Ciągwa, P. Fiedorczyk, A. Stawarska-Rippel, T. Adamczyk, A. Drogoń, W. Organiściak, K. Kuźmicz, Białystok–Katowice 2010. ; Maroszek J., Przykahałek żydowski w Białymstoku 1658–1795, [in:] Białystok Mayn Heym, ed. D. Boćkowski, Białystok 2013. ; Maroszek J., Rewelacyjne odkrycie nieznanych najstarszych dokumentów dla Białegostoku, "Białostocczyzna" 14 (1999), 1. ; Maroszek J., Rzemiosło w miastach podlaskich w XVI–XVIII w., [in:] Studia nad produkcją rzemieślniczą w Polsce (XIV–XVIII w.), eds M. Kwapień, J. Maroszek, A. Wyrobisz, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1976. ; Kalendarz półstuletni 1750–1800, ed. by B. Baczko, H. Hinz, Warszawa 1975. ; Maroszek J., Siemiatycze jako ośrodek dóbr ziemskich w XV–XVIII w. (do 1801 r.), [in:] Studia i materiały do dziejów Siemiatycz, ed. H. Majecki, Warszawa 1989. ; Maroszek J., Tajemnice białostockiego pałacu, "Medyk Białostocki" 78–80 (2009). ; Maroszek J., Targowiska miejskie w Koronie Polskiej w drugiej połowie XVIII i XVIII wieku, Białystok 1990. ; Maroszek J., Własność cerkiewna na terenie Białegostoku, "Białostocczyzna" 7 (1992), 3. ; Ciesielski T., Problematyka badań nad skarbowością polską i litewską czasów saskich (lata 1717–1764), "Miscellanea Historico-Archivistica" 12 (2000). ; Maśliński A., Architektura antyku w interpretacji baroku, Lublin 1962. ; Mączak A., Nierówna przyjaźń. Układy klientalne w perspektywie historycznej, Wrocław 2003. ; Michaluk D., Granice województwa podlaskiego i postrzeganie obszaru Podlasia w latach 1513–2013, [in:] Podlasie nadbużańskie. 500-lecie województwa podlaskiego, ed. O. Łatyszonek, Ciechanowiec 2013 ; Michałowska A., Gminy żydowskie w dawnej Rzeczypospolitej. Wybór tekstów źródłowych, Warszawa 2003 ; Mikołajczyk M., Proces kryminalny w miastach Małopolski XVV–XVIII wieku, Katowice 2013. ; Mikuła M., Zakres przedmiotowy spadkobrania testamentowego w statutach litewskich, "Krakowskie Studia z historii państwa i prawa" 3 (2010). ; Kitowicz J., Opis obyczajów za panowania Augusta III, introduction by M. Dernałowicz, Warszawa 1999. ; Miłobędzki A.J., Tradycja średniowieczna w polskiej rezydencji nowożytnej, "Kwartalnik Architektury i Urbanistyki" 24 (1979), 4. ; Mironowicz A., Nieznane dokumenty do dziejów cerkwi Białostockich z początku XIX wieku, "Białostocczyzna" 14 (1999), 4. ; Mossakowski S., Tylman z Gameren. Architekt polskiego baroku, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1973. ; Czaplińska M., Orzelska Anna Katarzyna, [in:] Polski słownik biograficzny, t. XXIV, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1979. ; Moszyński J.A., Podróż do Prus, Saksonii i Czech odbyta w roku 1838–1839, t. I, Wilno 1844. ; Mościcki H., Białystok – zarys historyczny, Białystok 1933. ; Mościcki H., Branicka Aleksandra, [in:] Polski Słownik Biograficzny, t. II, Kraków 1936. ; Muszyńska-Hoffmannowa H., W Wersalu Podlaskim, Białystok 1978. ; Neale R.S., Bath 1680–1850: a social history, or, a valley of pleasure, yet a sink of Iniquity, London 1991. ; Nieciecki J., "Polski Wersal" – Białystok Jana Klemensa Branickiego, "Biuletyn Historii Sztuki" 63 (2001). ; Nieciecki J., Apoteoza Augusta III w białostockim pałacu Jana Klemensa Branickiego, "Roczniki Humanistyczne" 47 (1999), 4. ; Kościoł katolicki na Podlasiu. Zbior dokumentow erekcyjnych i funduszowych, v. 3: Białystok, introduction and edition J. Maroszek, Białystok 1999. ; Nieciecki J., Avant-cour białostockiej rezydencji, [in:] Rola oświaty i szkolnictwa w procesie kształtowania się świadomości narodowej na pograniczu polsko-litewsko-białoruskim, ed. W. Śleszyński, Białystok 2007. ; Nieciecki J., Białostockie założenie przestrzenne w XVIII wieku, [in:] Ogród Branickich w Białymstoku. Badania – Projekty – Realizacja, Warszawa 1998. ; Czapska A., Zasady sytuowania założeń barokowych w miasteczkach podlaskich od połowy XVII po wiek XVIII, "Rocznik Białostocki" 9 (1970). ; Nieciecki J., Ceremoniał powitania królewicza Karola na białostockim dworze Jana Klemensa Branickiego w 1758 roku, "Acta Academiae Atrium Vilnensis" 54 (2009). ; Nieciecki J., Dwór Jana Klemensa Branickiego w Białymstoku, [in:] Ogród Branickich w Białymstoku. Badania – Projekty – Realizacja, Warszawa 2000. ; Nieciecki J., Kalendarium prac Antoniego Herliczki, "Białostocczyzna" 6 (1991), 2. ; Nieciecki J., Kim był Antoni Herliczka?, "Białostocczyzna" 6 (1991), 3. ; Nieciecki J., Monument serc Stefana Mikołaja i Katarzyny Aleksandry Branickich w Białymstoku, "Biuletyn Konserwatorski Województwa Podlaskiego" 3 (1997). ; Nieciecki J., Opowieści o "Podlaskim Wersalu". O tym jak zwiedzano piękności parków i okolic Białegostoku, "Biuletyn Konserwatorskich Województwa Białostockiego" 4 (1998). ; Nieciecki J., Opowieści o "Polskim Wersalu", "Biuletyn Konserwatorski Województwa Białostockiego" 2 (1996). ; Nieciecki J., Opowieści o "Polskim Wersalu". O tym jak ogród przenikał do pałacu, "Biuletyn Konserwatorski Województwa Podlaskiego" 5 (1999). ; Krótka nauka budownicza dworów, pałaców, zamków podług nieba i zwyczaju polskiego, ed. by A. Miłobędzki, Wrocław 1957. ; Nieciecki J., Opowieści o "Polskim Wersalu". O tym, jak król August III na niedźwiedzia polował, "Biuletyn Konserwatorski Województwa Białostockiego" 4 (1998). ; Cellarius A., Regni Poloniae, regionumque omnium ad id Pertinentium Novißima descriptio, Amsterdam 1659. ; Nieciecki J., Pałacyk Gościnny w Białymstoku – propozycja wystroju wnętrz i zagospodarowania otoczenia, "Biuletyn Konserwatorski Województwa Podlaskiego" 6 (2000). ; Nieciecki J., Pałacyk Gościnny w Białymstoku, Białystok 2006. ; Nieciecki J., Plan rezydencji białostockiej w czasach Jana Klemensa Branickiego, "Biuletyn Konserwatorski Województwa Podlaskiego" 7 (2001). ; Nieciecki J., Pomnik na serca matki i syna, "Białostocczyzna" 6 (1991), 4. ; Nieciecki J., Testament Jana Klemensa Branickiego, [in:] Studia i materiały do dziejów miasta Białegostoku, t. V, ed. H. Majecki, Białystok 2001. ; Nieciecki J., Wystrój snycerski z XVIII w. kościoła pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Białymstoku, [in:] Studia nad sztuką renesansu i baroku, ed. A. Maśliński, t. I, Lublin 1989. ; Nowak J., Zając M., Optyka elementarna, Wrocław 1998. ; Ochmański J., Biskupstwo wileńskie w średniowieczu, Poznań 1972. ; Oleksicki A., Socjotopografia Białegostoku w XVIII w. w świetle inwentarza miasta z 1771/1772 r. i planu Beckera z 1799 r., [in:] Studia i materiały z dziejów miasta Białegostoku, t. IV, ed. H. Majecki, Białystok 1985. ; Kuczyński W., Pamiętnik 1668–1737, compilation under the supervision of J. Maroszek. ; Czyżewski P., Najstarsza białostocka księga miejska, "Białostocczyzna" 10 (1995), 4. ; Oleksicki J., Spław zboża rzeką Narwią w XVI wieku, [in:] Studia nad społeczeństwem i gospodarką Podlasia, ed. A. Wyrobisz, Warszawa 1981. ; Oleńska A., "Sekretne treści" pałacu w Białymstoku. O Figurze Rotatora na klatce schodowej, [in:] Artyści włoscy w Polsce. XV–XVIII wiek, Warszawa 2004. ; Oleńska A., Analiza kompozycji i dekoracji ogrodu przy pałacu Jana Klemensa Branickiego w Białymstoku, [in:] Ogród Branickich w Białymstoku. Badania–projekty–realizacja 1998. Studia i materiały, Ogrody 4 (10), Warszawa 1998. ; Oleńska A., Jan Klemens Branicki. Sarmata nowoczesny. Kreowanie wizerunku poprzez sztukę, Warszawa 2011. ; Oleńska A., Tykocin – pomnik chwały rodu Jana Klemensa Branickiego, [in:] Fundator i mecenas. Magnateria Rzeczypospolitej w XVI–XVIII wieku, eds E. Dubas-Urwanowicz, J. Urwanowicz, Białystok 2011. ; Oleńska A., Wątki heroiczne w programie dekoracji białostockiej rezydencji Jana Klemensa Branickiego, [in:] Dwory magnackie w XVIII wieku. Rola i znaczenie kulturowe, eds T. Kostkiewiczowa, A. Roćko, Warszawa 2005. ; Olszewicz B., Kartografia polska XVIII wieku. Przegląd chronologiczno-bibliograficzny (dokończenie), "Polski Przegląd Kartograficzny" 10 (1932). ; Opas T., Własność w miastach szlacheckich województwa lubelskiego w XVIII w., "Czasopismo Prawno-Historyczne: 22 (1970), 1. ; Pałucki W., Nazwy miejscowe typu Białystok, Górnystok, Ponikłystok, "Onomastica" 7 (1961) ; Paszkowski W., Wątki gotyckie pałacu Branickich w Białymstoku, "Ochrona Zabytków" 5 (1952), 4. ; Czyżewski P., Wasilków – przykład renesansowego rozplanowania miasta i starostwa, [in:] Małe miasta. Przestrzenie, Supraśl 2004. ; Lietuvos Metrika, Knyga Nr. 523 (1528), Viešujų reikalų knyga 1, parengė A. Baliulis, A. Dubonis, Vilnius 2006. ; Pawlata L., Problematyka i stan badań archeologicznych na obszarze miasta Białystok, "Podlaskie Zeszyty Archeologiczne" 3 (2007). ; Pelc J., Ceny w Gdańsku w XVI i XVII wieku, Lwów 1937. ; Piwarski K., Stefan Mikołaj Branicki, [in:] Polski Słownik Biograficzny, t. II, Warszawa–Kraków–Łódź–Poznań–Wilno–Zakopane 1937. ; Płosiński J., Potop szwedzki na Podlasiu 1655–1657, Zabrze 2006. ; Popławski T., Droga Chodkiewiczowska i Bazyliańska – najstarsze trakty Białegostoku, "Białostocczyzna" 10 (1995), 4. ; Popławski T., Errata do "Moskiewskiego planu Białegostoku" [in:] "Białostocczyzna" 8 (1993), 2. ; Popławski T., Przestrzeń współczesnego miasta Białegostoku na tle historycznych podziałów, "Białostocczyzna" 11 (1996), 2. ; Prayetfuss (Breitfus, Bretfus, Prefusz) Hiob, [in:] Polski Słownik Biograficzny, vol. XXVIII, 2, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1985. ; Prószyńska Z., Zegary Stanisława Augusta , Warszawa 1994. ; Ćwiek Z., Z dziejów wsi koronnej w XVII wieku, Warszawa 1966. ; Putkowska J., Wpływ sztuki Andre Le Notre'a na kształtowanie otoczenia rezydencji w Polsce w końcu XVII i 1. połowie XVIII wieku, [in:] "Biuletyn Historii Sztuki" 63 (2001), 1–4. ; Łubieński W.A., Swiat we wszystkich swoich częsciach większych y mnieyszych, to iest: w Europie, Azyi, Affryce y Ameryce, w monarchiach, krolestwach, xięstwach, prowincyach, wyspach y miastach, geograficznie, chronologicznie y historycznie okryslony, t. I, Wrocław 1740. ; Rachuba A., Konfederacje wojska litewskiego 1655–1663, Zabrze 2010. ; Reychman J., Orient w kulturze polskiego oświecenia, Wrocław 1964. ; Rolnik D., Kasztelan krakowski Antoni Jabłonowski i inni "możnowładcy". O roli politycznej magnaterii w czasach panowania Stanisława Augusta, [in:] Wobec króla i Rzeczypospolitej. Magnateria w XVI–XVIII wieku, Kraków 2012. ; Rolnik D., Szlachta koronna wobec konfederacji targowickiej (maj 1792 – styczeń 1793), Katowice 2000. ; Romaniuk Z., Drukarstwo w Białymstoku do 1915 r., "Białostocczyzna" 14 (1999), 4. ; Romaniuk Z., Dubno – zapomniana rezydencja Sapiehów, [in:] Rezydencje Sapiehów w Dubnie, eds A. Andrzejewski, H. Karwowska, Białystok 2007. ; Romaniuk Z., Kilka uwag o początkach osady i miasta Białystok, [in:] Szkice do dziejów Białegostoku, eds M. Kietliński, W. Śleszyński, Białystok 2003. ; Romaniuk Z., Straty na Podlasiu w czasie "potopu" na przykładzie starostwa brańskiego, "Białostocczyzna" 12 (1997), 1. ; D. Korolczuk, J. Maroszek, T. Popławski, Wartość przestrzeni i środowiska kulturowego dzielnicy Bojary, "Białostocczyzna" 9 (1994), 3. ; Romaniuk Z., Źródła do początków obwodu białostockiego w zbiorach Biblioteki Narodowej PAU i PAN w Krakowie, "Białostocczyzna" 16 (2001), 1–2. ; Romaniuk Z., Żydzi białostoccy do 1915 roku, [in:] Studia i materiały do dziejów miasta Białegostoku, t. V, Białystok 2001. ; Mapa Polski z podziałem na województwa z 1770 r. oraz kilku ważniejszych okresów, ed. by J.M. Bazewicz, Kraków 1895. ; Rostworowski E, Poniatowski Andrzej, [in:] Polski Słownik Biograficzny, t. XXVII, Wrocław 1983. ; Rutkowski H., Okres Stanisława Augusta w badaniach Karola Buczka nad kartografią dawnej Rzeczypospolitej, [in:] Karol Buczek (1902–1983), człowiek i uczony, ed. D. Karczewski i in., Kraków–Bydgoszcz 2004. ; Rutkowski M., Przywilej cechowy Jana Klemensa i Izabeli z Poniatowskich Branickich z 1769 r., "Rocznik Białostocki" 17 (1991). ; Rutkowski M., Uwarunkowania oraz bilans handlu zagranicznego Królestwa Polskiego wczesnej epoki paskiewiczowskiej, "Wschodni Rocznik Humanistyczny" 5 (2008). ; Rychlikowa I., Bojarzy pancerni na pograniczu moskiewskim XVI–XIX wieku, "Przegląd Wschodni" 3 (1994). ; Ryżewski G., Stara Kamienna – opis rezydencji Wiesiołowskich z 1712 r., "Biuletyn Konserwatorski Województwa Podlaskiego" 8–9 (2003). ; Ciara S., Senatorowie i dygnitarze koronni w drugiej połowie XVII wieku, Wrocław–Warszawa–Kraków 1990. ; Danieluk J., 500 lat województwa podlaskiego. Historia w dokumentach, Białystok 2013. Allgemeine Deutsche Biographie, Bd. XXXII, Leipzig 1891. ; Samusik K., Samusik J., Pałace i dwory Białostocczyzny, Białystok 1998. ; Sekunda W., Płyty kominkowe z pałacu w Choroszczy pozyskane do zbiorów Muzeum Okręgowego w Białymstoku, "Rocznik Białostocki" 15 (1981). ; Semkowicz W., Wywody szlachectwa w Polsce w XIV–XVII w., "Rocznik Towarzystwa Heraldycznego" 3 (1913). ; Materiały do architektury polskiej, t. I: Wieś i miasteczko, z. 3, Warszawa 1916. ; Sikora D., Ogród Branickich w Białymstoku i jego rewaloryzacja, "Ochrona Zabytków" 2006, nr 1. ; Skrodzki E., Partia wolanta z dyplomatą, "Tygodnik Ilustrowany" 11 (1881), 263. ; Skrok Z., Kościoł parafialny pod wezwaniem Wniebowstąpienia [!] NMP w Białymstoku. ; Słownik terminologiczny sztuk pięknych, ed. K. Kubalska-Sulkiewicz, Warszawa 2002. ; Sobczak J., Sejmiki województwa podlaskiego po reformie w r. 1791, "Studia Historyczne" 29 (1986), 4. ; Sokół M., Krzyże i kapliczki przydrożne w krajobrazie miejskim Białegostoku – wczoraj i dziś, [in:] Zeszyty dziedzictwa kulturowego, eds K. Łopatecki, W. Walczak, Białystok 2007. ; Dąbkowski P., Prawo prywatne polskie, t. II, Lwów 1911. ; Sosna G., Doroteusz F., Orla na Podlasiu. Dzieje Cerkwi, miasta i okolic, Bielsk Podlaski–Ryboły–Białystok 1997. ; Sprawozdanie z badań archeologicznych, Białystok 1983, (the typescript kept at the Białystok Branch of National Heritage Board of Poland). ; Srogosz T., Żołnierz swawolny. Z dziejów obyczajów armii koronnej w XVII wieku, Warszawa 2010. ; Stankiewicz U., Pałac Branickich w Białymstoku – źródła archeologiczne z lat 2001–2002, "Podlaskie Zeszyty Archeologiczne" 3 (2007). ; More Precious Than Gold. Treasures of the Polish National Library, ed. H. Tchórzewska-Kabata, Warszawa 2003. ; Straubel R., Biographisches Handbuch Der Preubischen Verwaltungs- und Justizbeamten 1740–1806/15, München 2009. ; Strzelecki S., Czy Białystok pamięta o Izabeli Branickiej?, "Bibliotekarz Podlaski" 15–16 (2007–2008). ; Szczuka N., Białostocka rezydencja Jana Klemensa Branickiego (1689–1771) jako jeden z ośrodków kultury muzycznej Rzeczypospolitej XVIII wieku, "Białostocczyzna" 10 (1995), 4. ; Sztachelska A., Białostocki ośrodek miejski w okresie działalności Jana Klemensa Branickiego. Zagadnienia prawno-ustrojowe, sądownictwa i zabudowa miasta, [in:] Studia i materiały do dziejów miasta Białegostoku, t. IV, ed. H. Majecki, Białystok 1985. ; Sztachelska A., Białystok w korespondencji Branickich, [in:] Studia i materiały do dziejów miasta Białegostoku, t. III, ed. J. Joka, Białystok 1972. ; Dąbrowska M., Kafle i piece kaflowe w Polsce do końca XVIII wieku, Wrocław 1987. ; Sztachelska A., Białystok w okresie działalności Jana Klemensa Branickiego. Zagadnienia prawno-ustrojowe, sądownictwo i zabudowa miasta, [in:] Studia i materiały do dziejów miasta Białegostoku, t. IV, ed. H. Majecki, Białystok 1985. ; Sztachelska A., Trzy księgi miejskie białostockie, "Archeion" 50 (1968). ; Sztachelska A., Źródła do dziejów miasta Białegostoku w XVII i XVIII w. (do 1795 r.), "Rocznik Białostocki" 11 (1972). ; Sztachelska-Kokoczka A., "Kwadrat Rynku" jako centrum handlowe Białegostoku, "Białostocczyzna" 5 (1990), 3. ; Sztachelska-Kokoczka A., Antoni Wroczyński – landwójt Białegostoku, "Echa Bojar" (2001), 4. ; Neue Erdbeschreibung, T. 1, Bd. 2: A.F. Büsching, Welcher das ganze russische Reich, Preußen, Polen, Hungarn, und die europäische Türkey, mit den dazu gehörigen und einverleibten Ländern, enthält, Bohn 1760. ; Sztachelska-Kokoczka A., Białystok w czasach Branickich (lata 1708–95), [in:] Historia Białegostoku, ed. A.Cz. Dobroński, Białystok 2012. ; Sztachelska-Kokoczka A., Białystok za pałacową bramą, Białystok 2009. ; Sztachelska-Kokoczka A., Jan Klemens Branicki (1689–1771), "Białostocczyzna" 4 (1989), 4. ; Sztachelska-Kokoczka A., Kartki z życia Elżbiety (Izabeli) z Poniatowskich Branickiej (1730–1808), [in:] Izabela z Poniatowskich Branicka. Życie i działalność publiczna, ed. C. Kuklo, Białystok 2014. ; Dąbrowski S., Teatr hetmański w Białymstoku w XVIII w., Białystok 1938. ; Sztachelska-Kokoczka A., Magnackie dobra Jana Klemensa Branickiego, Białystok 2006. ; Sztachelska-Kokoczka A., Nieznany fragment lustracji mostu pod Ploskami, "Białostocczyzna" 1 (1986), 2. ; Sztachelska-Kokoczka A., Prawa miejskie Białegostoku, "Białostocczyzna" 4 (1989), 4. ; Sztachelska-Kokoczka A., Stefan Mikołaj Branicki, [in:] Słownik biograficzny białostocko-łomżyńsko-suwalski, z. 3, Białystok 2005. ; Szyburska T., Białystok. Zespół pałacowy d. Branickich. Dokumentacja historyczno-architektoniczna, Warszawa 1972 (typescript). ; Szymańska I., Średzińska A., Pałac Branickich. Historia i wnętrza, Białystok 2011. ; Neu-Ostpreussisches Intelligenz-Blatt of 5 VII 1799. ; Śmiałowski J., Zarobkowanie pozarolnicze ludności rolniczej w Królestwie Polskim w latach przeduwłaszczeniowych (1815–1864), Łódź 1973. ; Tazbir J., Arianie w Białymstoku i okolicach, [in:] Studia i materiały do dziejów miasta Białegostoku, t. I, eds J. Antoniewicz, J. Joka, Białystok 1968. ; Teodorczyk J., Żygulski Z., Dwugłos o bitwie pod Kircholmem. Historia i ikonografia, "Rocznik Historii Sztuki" 24 (1999). ; Dmowska-Grabiasowa H., Działalność kulturalna Izabeli Branickiej w świetle korespondencji, [in:] Studia i materiały do dziejów miasta Białegostoku, t. IV, ed. H. Majecki, Białystok 1985. ; Tęgowski J., Wróbel W., Dzieje Białegostoku w okresie średniowiecza i wczesnej nowożytności, [in:] Historia Białegostoku, ed. A.Cz. Dobroński, Białystok 2012. ; Tomalska J., Artyści na dworze hetmana Branickiego, "Białostocczyzna" 4 (1989), 1. ; Trzebiński W., Działalność urbanistyczna magnatów i szlachty w Polsce XVIII wieku, Warszawa 1962. ; Trzoska J., Gdańskie młynarstwo i piekarnictwo w II połowie XVII i w XVIII wieku, Gdańsk 1973. ; Turecki A., Plan du chateau et de la ville de Białystok avec ses environs, [in:] Ochrona reliktów urbanistycznych Białegostoku, eds J. A. Włodarczyk, G. Dąbrowska-Milewska, A. Turecki Białystok 1996. ; Tykiel B., Kilka uwag historyczno-statystycznych o guberni augustowskiej, "Biblioteka Warszawska" 4 (1857). ; Uruszczak W., Ustawodawstwo sejmowe w sprawach Żydów z lat 1496–1572, [in:] Rzeczypospolita państwem wielu narodowości i wyznań XVI–XVIII wiek, eds T. Ciesielski, A. Filipczak-Kocur, Warszawa–Opole 2008. ; Niemcewicz J.U., Pamiętniki czasów moich, t. I, ed. by J. Dihm, Warszawa 1957. ; Urwanowicz J. (ed.), Władza i prestiż. Magnateria Rzeczypospolitej w XVI–XVIII wieku, Białystok 2003. ; Urwanowicz J., Stefan Mikołaj Branicki – szkic do portretu (z kłopotami z urzędem wojewody podlaskiego w tle), [in:] O prawie i jego dziejach księgi dwie. Studia ofiarowane Profesorowi Adamowi Lityńskiemu w czterdziestopięciolecie pracy naukowej i siedemdziesięciolecie urodzin, t. I, eds M. Mikołajczyk, J. Ciągwa, P. Fiedorczyk, A. Stawarska-Rippel, T. Adamczyk, A. Drogoń, W. Organiściak, K. Kuźmicz, Białystok–Katowice 2010. ; Dobroński A.Cz., Białystok Izabeli Branickiej, pruski i rosyjski, [in:] Izabela z Poniatowskich Branicka. Życie i działalność publiczna, ed. C. Kuklo, Białystok 2014. ; Walicki M., Rembrandt e Polsce, "Biuletyn Historii Sztuki" 18 (1956), 3. ; Wasilewski T., Białystok w XVI–XVII wieku, [in:] Studia i materiały do dziejów miasta Białegostoku, t. I, eds J. Antoniewicz, J. Joka, Białystok 1968. ; Wasilewski T., Kształtowanie się białostockiego ośrodka miejskiego w XVII i XVIII w., [in:] Studia i materiały do dziejów miasta Białegostoku, t. IV, ed. H. Majecki, Białystok 1985. ; Wasilewski T., Powstanie miasta Białegostoku, [in:] Studia nad społeczeństwem i gospodarką Podlasia w XVI–XVIII w., ed. A. Wyrobisz, Warszawa 1981. ; Wątroba P., Trzy ogrody Podlasia w świetle rysunków Pierre'a Ricaud de Tirregaille'a odnalezionych w Bibliotheque Nationale de France, "Biuletyn Historii Sztuki" 63 (2001), 1–4. ; Wernerowa W., Ocena "ankiet parafialnych" jako źródła wiedzy Karola Perthéesa o fizjografii Rzeczypospolitej przedrozbiorowej, [in:] Karol Perthées (1739–1815), fizjograf Pierwszej Rzeczypospolitej. Życie oraz działalność kartograficzna i entomologiczna, ed. J. Pawłowski, Warszawa 2003. ; Wilkiewicz-Wawrzyńczykowa A., Spory graniczne polsko-litewskie w XV–XVII w., Wilno 1938. ; Wiśniewski J., Początki Białegostoku i okolicznego osadnictwa, [in:] Studia i materiały do dziejów miasta Białegostoku, t. IV, ed. H. Majecki, Białystok 1985. ; Niemcewicz J.U., Pamiętniki czasów moich. Dzieło pośmiertne, Lipsk 1868. ; Wójciuk M., Urzędnicy ziemscy województwa brzesko-litewskiego w czasach saskich, "Wschodni Rocznik Humanistyczny" 2 (2005). ; Centralny Katalog Zbiorów Kartograficznych w Polsce, z. 5: Wieloarkuszowe mapy topograficzne ziem polskich 1576–1870, cz. 2, ed. by T. Paćko, W. Trzebiński, Wrocław 1982. ; Wójtowicz G., Wójtowicz A., Historia monetarna Polski, Warszawa 2003. ; Wróbel W., Działalność Stefana Mikołaja Branickiego herbu Gryf w Białymstoku w latach 1689–1709, "Biuletyn Konserwatorski Województwa Podlaskiego" 14 (2008). ; Wróbel W., Działalność Stefana Mikołaja Branickiego herbu Gryf w Białymstoku w latach 1689–1709, "Biuletyn Konserwatorski Województwa Podlaskiego" 14 (2008). ; Wróbel W., Klasztor brygidek w Grodnie – największa fundacja sakralna rodu Wiesiołowskich, "Zeszyty Naukowe Studenckiego Koła Naukowego Historyków Uniwersytetu w Białymstoku" 2 (2009). ; Wróblewska G., Rozplanowanie nowożytnych miast w Wielkopolsce od XVI do końca XVIII wieku, Warszawa–Poznań 1977. ; Wyczański A., Historyk wobec liczby, [in:] Metody i wyniki. Z warsztatu historyka dziejów społeczeństwa polskiego, ed. S. Kalabiński, in cooperation with J. Hensel, I. Rychlikowa, Warszawa 1980. ; Wyczański A., Wieś polskiego odrodzenia, Warszawa 1969. ; Wyrobisz A., Spław na Bugu w XVI i pierwszej połowie XVII wieku, "Kwartalnik Historii Kultury Materialnej" 32 (1984), 4. ; Zasławska D.N., Chinoiserie w Wilanowie. Studium z dziejów nowożytnej recepcji mody chińskiej w Polsce, Warszawa 2008. ; Opisy parafii dekanatu knyszyńskiego z roku 1784, ed. by W. Wernerowa, "Studia Podlaskie" 1 (1990). ; Dobroński A.Cz. (ed.), Historia Białegostoku, A. Cz., Białystok 2012. ; Zdrójkowski Z., Teodor Ostrowski (1750–1802). Pisarz dawnego polskiego prawa sądowego, Warszawa 1956. ; Zeller E., Ratusz w Białymstoku, "Białostocczyzna" 4 (1989), 2. ; Zeller-Narolewska, Pałac Branickich w Białymstoku w XIX i XX w. Przemiany i problemy konserwatorskie, "Biuletyn Konserwatorski Województwa Podlaskiego" 7 (2001). ; Zielińska T., Klientela w otoczeniu Jana Klemensa Branickiego kasztelana krakowskiego i hetmana wielkiego koronnego około połowy XVIII wieku, [in:] Patron i dwór. Magnateria Rzeczypospolitej w XVI–XVIII wieku, eds E. Dubas-Urwanowicz, J. Urwanowicz, Warszawa 2006. ; Zielińska T., Magnateria polska epoki saskiej: funkcje urzędów i królewszczyzn w procesie przeobrażeń warstwy społecznej, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1977. ; Żórawska-Witkowska A., Muzyka na dworze Jana Klemensa Branickiego, [in:] Dwory magnackie w XVIII wieku. Rola i znaczenie kulturowe, eds T. Kostkiewicz, A. Roćko, Warszawa 2005. ; Żurkowa R., Z dziejów organizacji Departamentu Białostockiego w 1807 r., "Rocznik Białostocki" 2 (1961). ; Żyłko E., Mecenat artystyczny hetmana Jana Klemensa Branickiego i Elżbiety z Poniatowskich Branickiej (1709–1809), Warszawa 1963, Biblioteka Jagiellońska, Przyb. 565/06. ; Высоцкая Н.Ф., Жывапіс Беларусі XII–XVIII стагоддзяў, Мінск 1980. ; http://bn.org.pl/download/document/1236004326.pdf http://www.rcin.org.pl/igipz/dlibra/docmetadata?id=282 ; Dobroński A.Cz., Białystok garnizonowy, "Medyk Białostocki" 2012, no. 107. ; Ostrowski T., Prawo cywilne albo szczególne narodu polskiego, t. I, Warszawa 1784. ; https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Izabela_Branicka.JPG ; https://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=229083&from=pubstats ; http://leb.nlr.ru/ ; https://pl.wikipedia.org/wiki/Kuriany ; https://pl.wikipedia.org/wiki/Nadania_praw_miejskich_w_Polsce_po_1900 ; https://rcin.org.pl/dlibra/show-content/publication/edition/460?id=460&from=FBC ; http://rcin.org.pl/dlibra/docmetadata?id=289&from=&dirids=1&ver_id=&lp=51&QI=1839E235687D009648366B54E33F0E6D-33 ; http://rcin.org.pl/dlibra/docmetadata?id=408&from=&dirids=1&ver_id=&lp=1&QI=255C6F045CD617D330752E0301CE29BF-5 ; https://pl.pinterest.com/pin/256001560040580731/ ; Dobroński A.Cz., Białystok w latach 1795–1864, [in:] ed. A.Cz. Dobroński, Białystok 2012. ; https://poranny.pl/apps/pbcs.dll/article?AID=/20131124/ALBU-MB/131129821 ; Pałac Branickich w Białymstoku, vol. I: Inwentarze z XVII i XVIII stulecia, parts 1–2, ed. by K. Łopatecki, W. Walczak, Białystok 2012. ; https://www.wrotapodlasia.pl/pl/region/historia/rezydencja.htm ; https://www.facebook.com/Wschodzacy.Bialystok/posts/491680020901665 ; Pinkas kahal Tiktin 381–566. Haskamot, hachlatot we-takanot kefi szehetikan min ha-pinkas ha-mekori sze-awad be-Szoa Israel Halperin, t. I, ed. by M. Naday [M. Kacykowicz], Jeruszalajim 1996. ; Polska stanisławowska w oczach cudzoziemców, vol. I–II, ed. by W. Zawadzki, Warszawa 1963. ; Potocka A., Pamiętniki, t. I, Warszawa 1898. ; Potocka-Wąsowiczowa A., Wspomnienia naocznego świadka, ed. by B. Grochulska, Warszawa 1965. ; Prawa i przywileje miasta i dóbr ziemskich Zabłudów XV–XVIII w., ed. J. Maroszek, Białystok 1994. ; Projekt konstytucji dla Galicji z 1790 r. ("Charta Leopoldina"), ed. and translated S. Grodziski, A. S. Gerhardt, Warszawa–Kraków 1981. ; Dobroński A.Cz., Lechowski A., Izabela Branicka w 200-lecie śmierci, Białystok 2008. ; Projekt prawa prowincjonalnego Obwodu Białostockiego z 1811 roku, ed. by K. Łopatecki, M. Piłaszewicz-Łopatecka, Białystok–Oświęcim 2015. ; Pruskie opisy miast polskich z końca XVIII wieku. Departament białostocki, ed. by J. Wąsicki, Poznań 1964. ; Radziwiłł A.S., Pamiętnik, t. II: 1637–1646, trans. and ed. by A. Przyboś, R. Żelewski, Warszawa 1980. ; Regestra thelonei aquatici Vladislaviensis saeculi XVI, published by S. Kutrzeba, F. Duda, Kraków 1915. ; Rulhiere C., Histoire de l'Anarchie de Pologne, "Edinburgh Review" 14 (1809). ; Sapiehowie. Materiały historyczno-genealogiczne i majątkowe, t. II, Petersburg 1892. ; Schulz F., Podróże Inflantczyka z Rygi do Warszawy i po Polsce w latach 1791–1793, transl. by J.I. Kraszewski, ed. by W. Zawadzki, Warszawa 1956. ; Starowolski Sz., Polska albo opisanie położenia Królestwa Polskiego, ed. by A. Piskadło, Kraków 1976. ; Starzeński M., Na schyłku dni Rzeczypospolitej. Kartki z pamiętnika Michała Starzeńskiego (1757–1795), ed. by H. Mościcki, Warszawa 1914. ; Statut krakowskiej gminy żydowskiej z roku 1595 i jego uzupełnienia, ed. by A. Jakimi, Kraków 2005. ; Dubas-Urwanowicz E., Koronne zjazdy szlacheckie w dwóch pierwszych bezkrólewiach po śmierci Zygmunta Augusta, Białystok 1998. ; Sysang J.Ch., Le Comte Branizki Petit General de la Couronne, [Paris after 1727]. ; Święcki T., Opis starożytney Polski, t. I, Warszawa 1816. ; Urzędnicy centralni i dygnitarze Wielkiego Księstwa Litewskiego XIV–XVIII wieku. Spisy, ed. by H. Lulewicz, A. Rachuba, Kórnik 1994. ; Urzędnicy centralni i nadworni Polski XIV–XVIII wieku. Spisy, ed. by K. Chłapowski, S. Ciara, Ł. Kądziela, T. Nowakowski, E. Opaliński, G. Rutkowska, T. Zielińska, Kórnik 1992. ; Urzędnicy podlascy XIV–XVIII wieku. Spisy, ed. by E. Dubas-Urwanowicz, W. Jarmolik, M. Kulecki, J. Urwanowicz, Kórnik 1994. ; Volumina Constitutionum, part II, vol. 1: 1550–1585, ed. by S. Grodziski, I. Dwornicka, W. Uruszczak, Warszawa 2005. ; Volumina Constitutionum, part II, vol. 2: 1587–1609, ed. by S. Grodziski, Warszawa 2008. ; Volumina Legum, t. II, issued by J. Ohryzko, Petersburg 1859. ; Volumina Legum, t. III, issued by J. Ohryzko, Petersburg 1860. ; Volumina Legum, t. IV, issued by J. Ohryzko, Petersburg 1860. ; Dubas-Urwanowicz E., Urwanowicz J. (ed.), Fundator i mecenas. Magnateria Rzeczypospolitej w XVI–XVIII wieku, Białystok 2011. ; Volumina Legum, t. V, issued by J. Ohryzko, Petersburg 1860. ; Volumina Legum, t. VII, issued by J. Ohryzko, Petersburg 1860. ; Volumina Legum, t. VIII, issued by J. Ohryzko, Petersburg 1860 ; Volumina Legum, t. IX, Kraków 1889. ; Wyrwicz K., Geografia powszechna czasów teraźniejszych, Warszawa 1770. ; Zabawy przyjemne i pożyteczne, vol. V, no. 1, Warszawa 1772. ; Zawisza K., Pamiętniki, ed. by J. Bartoszewicz, Warszawa 1862. ; Описане рукописнаго отделения Виленской Публичной Библютеки, вып. IV, Вильнo 1903. ; Полное собраніе законов Россійской Имперіи, Т. XLIV: Книга штатов, Ч. 2: Штаты по духовной и по гражданской части. Штаты по гражданской части (1809–1811), Санкт-Петербург 1830. ; Aftanazy R., Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, vol. V, Wrocław 1994. ; Dubas-Urwanowicz E., Urwanowicz J. (ed.), Patron i dwór. Magnateria Rzeczypospolitej w XVI–XVIII wieku, Warszawa 2006. ; Alexandrowicz A., "Mappa szczegulna województwa podlaskiego" Karola de Perthées z 1795 r. Uwagi wstępne, "Studia Podlaskie" 1 (1990). ; Alexandrowicz S., Powstanie i rozwój miast województwa podlaskiego (XV – 1 poł. XVII w.), "Acta Baltico-Slavica" 1 (1964). ; Andrzejewski A., Karwowska H., Kamienica wielka rezydencji Sapiehów w Dubnie, gm. Boćki, woj. podlaskie, "Biuletyn Konserwatorski Województwa Podlaskiego" 14 (2008). ; Baczkowski M., Garnizon Krakowa w latach 1796–1815. Struktura, finansowanie, stosunki z mieszkańcami, [in:] Zamki, twierdze i garnizony Opola, Śląska i dawnej Rzeczypospolitej, ed. T. Ciesielski, Zabrze 2010. ; Bałaban M., Ustrój gminy żydowskiej w XVI–XX w. (nowe badania naukowe), "Głos Gminy Żydowskiej" 1 (1937). ; Banach J., Herkules Polonus: studium z ikonografii sztuki nowożytnej, Warszawa 1984. ; Bandtkie J.W., Prawo prywatne polskie, Warszawa 1851. ; Bania Z., Pałac w Podhorcach, "Rocznik Historii Sztuki" 13 (1981). ; Bartczakowa A., Jakub Fontana, architekt warszawski XVIII wieku, Warszawa 1970. ; Baszanowski J., Przemiany demograficzne w Gdańsku w latach 1601–1846, Gdańsk 1995. ; Dubas-Urwanowicz E., Urwanowicz J. (ed.), Wobec króla i Rzeczypospolitej. Magnateria w XVI–XVIII wieku, Kraków 2012. ; Bąkowski J., Kronika kościoła parafialnego w m. Białymstoku położonego w diecezji wileńskiej, guberni grodzieńskie, powiecie i dekanacie białostockim. 1849, ed. by J. Maroszek, "Białostocczyzna" 8 (1993), 2. ; Bentkowski F., Spis medalów polskich lub z dziejami krainy polskiej stycznych, Warszawa 1830. ; Bernatowicz T., Alba. Od renesansowej willi do kompozycji krajobrazowej. Z badań źródłowych nad architekturą ogrodów na Kresach, Warszawa 2009. ; Bieńkowska K., Wyniki nadzoru archeologicznego prowadzonego w zachodniej części Rynku Kościuszki w Białymstoku, "Podlaskie Zeszyty Archeologiczne" 3 (2007). ; Bończak-Kucharczyk E., Maroszek J., "Pawilon Pod Orłem" w Parku Branickich w Białymstoku, "Białostocczyzna" 7 (1992), 4. ; Bończak-Kucharczyk E., Maroszek J., Kucharczyk K., Katalog parków i ogrodów zabytkowych dawnego województwa białostockiego. Część ogólna, Warszawa 2000. ; Bończak-Kucharczyk E., Maroszek J., Kucharczyk K., Katalog parków i ogrodów zabytkowych dawnego województwa białostockiego. Część szczegółowa, Białystok 2000. ; Bremer-David C. et. al., Masterpieces of the J. Paul Getty Museum. Decorative Arts, London 1997. ; Buczek K., Kartograf króla Stanisława Augusta. Życie i dzieła, [in:] Karol Perthées (1739–1815), fizjograf Pierwszej Rzeczypospolitej. Życie oraz działalność kartograficzna i entomologiczna, ed. J. Pawłowski, Warszawa 2003. ; Buczek K., Kartograf króla Stanisława Augusta. Życie i dzieła, ed. by H. Rutkowski, [in:] Karol Perthées (1739–1815), fizjograf Pierwszej Rzeczypospolitej. Życie oraz działalność kartograficzna i entomologiczna, ed. J. Pawłowski, Warszawa 2003. ; Dunin-Borkowski J.S., Polacy, dygnitarzami Austrii, t. I: Podkomorzowie i paziowie (1750–1890), Lwów 1890. ; Buczek K., O kilku mapach Polski z czasów Stanisława Augusta, "Kwartalnik Historii Nauki i Techniki" 18 (1973), 1. ; Bukowska K., Tomasz Drezner polski romanista XVII wieku i jego znaczenie dla nauki prawa w Polsce, Warszawa 1960. ; Dunin-Kozicki Z., Białystok w XVIII wieku, "Kwartalnik Litewski" 3 (1910). ; Centralny katalog zbiorów kartograficznych w Polsce, z. VI: Mapy ziem polskich przeglądowe i jednoarkuszowe topograficzne wydane w latach 1764–1814 i wybór map z lat 1815–1870 z uwzględnieniem zbiorów Biblioteki Polskiej w Paryżu, ed. by T. Paćko, W. Trzebiński, Warszawa 2000. ; Dziubecki T., Programy symboliczne i funkcje ceremonialne rezydencji magnackich. Puławy – Białystok – Radzyń Podlaski – Lubartów w latach 1730–1760, Warszawa 2010. ; Encyklopedyja powszechna, t. VII, Warszawa 1861. ; Ertman A., Rękopiśmienna mapa woj. podlaskiego K. Pertheesa z r. 1795. Jej źródła, metoda opracowania, znaczenie dla badań historycznych, "Analecta" 16 (2007), 1–2. ; Fiedorowicz T., Kietliński M., Maciejczuk J., Białostockie ulice i ich patroni, Białystok 2012. ; Filipczak-Kocur A., Skarbowość Rzeczypospolitej 1587–1648, Warszawa 2006. ; Filipow K., Herby białostockie, "Białostocczyzna" 4 (1989), 1. ; Gembarzewski B., Rodowody pułków polskich i oddziałów równorzędnych od r. 1717 do r. 1831, Warszawa 1925. ; Gieysztorowa I., Wstęp do demografii staropolskiej, Warszawa 1976. ; Glinka J., Herb miejski Białegostoku, "Miesięcznik Heraldyczny" 17 (1938), 2. ; Glinka J., Kaplica i cmentarz pod wezwaniem św. Marii Magdaleny w Białymstoku, "Rubieże" 1 (1992). ; Coxe W., Travels In Poland Russia and Denmark, Londyn 1802. ; Glinka J., Prace Jana Zygmunta Deybla w ramach mecenatu Jana Klemensa Branickiego, "Biuletyn Historii Sztuki" 23 (1961), 4. ; Glinka J., Ród Klasucia w wiekach XIII–XVI. Ze studiów nad kształtowaniem się i różnicowaniem społecznym bojarstwa litewskiego, cz. 1, "Studia Źródłoznawcze" 4 (1959). ; Glinka J., Ród Klausucia w wiekach XIII–XVI. Ze studiów nad kształtowaniem się i różnicowaniem społecznym bojarstwa litewskiego, cz. 2, "Studia Źródłoznawcze" 5(1960). ; Glinka J., Zamek obronny w Białymstoku na przełomie XVI i XVII wieku, "Rocznik Białostocki" 2 (1961). ; Gloger Z., Encyklopedia staropolska, t. II, Warszawa 1901. ; Gmiterek H., Komisja graniczna z 1623 roku. Przyczynek do dziejów sporów granicznych polsko-litewskich w XVII wieku, "Rocznik Bialskopodlaski" 11 (2003). ; Gołaszewski Ł., Zakrzewski A.B., Ustrój województwa podlaskiego XVI–XVIII wiek. Wybrane problemy, [in:] Podlasie nadbużańskie. 500-lecie województwa podlaskiego, ed. O. Łatyszonek, Ciechanowiec 2013. ; Gołębiowski, Gabinet medalów polskich oraz tych, które się dziejów Polski tyczą, ed. by E. Raczyński, Wrocław 1843. ; Górski K., Historia piechoty polskiej, Kraków 1896. ; Grassmann M., Wróbel W., Pierwszy raport z badań piwnic pałacu Branickich, "Medyk Białostocki" 2012, no. 109. ; Coxe W., Travels into Poland, Russia, Sweden, and Denmark: Interspersed with Historical Relations and Politucal Inquires, vol. 1, Dublin 1784. ; Grycel J., Współczesna architektura mieszkaniowa polsko-białoruskiego pogranicza na przykładzie Białegostoku i Grodna, http://suw.biblos.pk.edu.pl/resources/i3/i4/i2/i4/r3424/GrycelJ_WspolczesnaArchitektura.pdf. ; Guldon Z., Zaludnienie Polski w 1629 r., "Zapiski Historyczne" 33 (1968), 4. ; Guldon Z., Zniszczenia gospodarcze w królewszczyznach sandomierskich w dobie rokoszu Zebrzydowskiego /1606 – 1609/, "Kwartalnik Historii Kultury Materialnej" 30 (1982), 3–4. ; Guzowski P., Chłopi i pieniądze na przełomie średniowiecza i czasów nowożytnych, Kraków 2008. ; Helmut G., The history of photography from the earliest use of camera obscura in the XI c up to 1914, London 1974. ; Herbst S., Potrzeba historii, czyli o polskim stylu życia: wybór pism, t. II, Warszawa 1978. ; Herszberg A.S., Pinkas Bialistok, vol. 1–2, New York 1950. ; Jabłonowski A., Podlasie, cz. 1, [in:] Źródła dziejowe, vol. XVII, part I, Warszawa 1908. ; Jabłonowski A., Podlasie, cz. 2, [in:] Źródła dziejowe, t. XVII, cz. II, Warszawa 1909. ; Jabłonowski A., Podlasie, cz. 3, [in:] Źródła dziejowe, t. XVII, cz. 3, Warszawa 1910. ; Der königlichen Republik Polen Woiwodschaft Podlachien mit dem obern Theile der Woiwodschaft Lublin oder Klein Polens nördlicher Theil. Nro. 43, hrsg. F. J. J. von Reilly, Wiedeń 1789. ; Jakimowicz T., Dwór murowany w Polsce w wieku XVI. Wieża – kamienica – kasztel, Warszawa–Poznań 1979. ; Jarmolik W., Gryzelda Wodyńska – przybrana córka Wiesiołowskich, "Białostocczyzna" 7 (1992) 4. ; Jarmolik W., Pierwsza lokacja miejska na Podlasiu (Sokołów Podlaski – 1424 r.), "Studia Podlaskie" 1 (1990). ; Jaroszewicz-Pieresławcew Z., Ideał biblioteki ziemiańskiej w siedemnastowiecznym dziele Jakuba Kazimierza Haura a rzeczywistość, [in:] Między barokiem a oświeceniem. Edukacja, wykształcenie, wiedza, ed. S. Achremczyk, Olsztyn 2005. ; Jučas M., Unia polsko-litewska, tłum. A. Firewicz, Toruń 2004. ; Kacperczyk M., Założenie pałacowo-ogrodowe Branickich w Białymstoku w XIX i XX w. – przemiany, zniszczenia, praktyka konserwatorska, [in:] Zeszyty dziedzictwa kulturowego, eds K. Łopatecki, W. Walczak, Białystok 2007. ; Kalyada V., Mobilizacja służby ziemskiej w Wielkim Księstwie Litewskim w XVI stuleciu, [in:] Organizacja armii w nowożytnej Europie: struktura–urzędy–prawo–finanse, ed. K. Łopatecki, Zabrze 2011. ; Kałamajska-Saeed M., Dom Sapieżyński, cz. II: Ikonografia, Warszawa 2008. ; Kamiński Cz., Żukowski J., Katalog monet polskich, 1697–1763: epoka saska, Warszawa 1980. ; Karpińska M., Badania dziejów kobiet w Polsce w epoce nowożytnej (wiek XVI–XVIII), [in:] Dzieje kobiet w Polsce. Dyskusje wokół przyszłej syntezy, ed. K.A. Makowski, Poznań 2014. ; Faden W., A map of the Kingdom of Poland and Grand Dutchy of Lithuania with their dismembered provinces and the Kingdom of Prussia, London 1793. ; Karpowicz M. Sztuka polska XVIII wieku, Warszawa 1985. ; Kasprzak A.J., O szkle na pańskim stole. Przyczynek do rozwoju szklanej zastawy stołowej w czasach saskich, [in:] Zastawy stołowe XVI–XX w. Materiały z sesji towarzyszącej wystawie "Splendor stołu" w Muzeum Sztuki Złotniczej Kazimierz Dolny 26–27 października 2006 [http://www.mnkd.pl/files/userfiles/files/Zastawy.pdf]. ; Kaźmierczak R., Kola A., Archeologiczne badania wykopaliskowe na terenie ogrodu Branickich w Białymstoku w 2000 roku, "Biuletyn Konserwatorski Województwa Podlaskiego" 7 (2001). ; Kaźmierczyk A., Żydzi w dobrach prywatnych: w świetle sądowniczej i administracyjnej praktyki dóbr magnackich w wiekach XVI–XVIII, Kraków 2002. ; Kirchner T., Le héros épique: peinture d'histoire et politique artistique dans la France du XVIIe siècle, Paris 2008. ; Kocójowa M., "Pamiątkom ojczystym ocalonym z burzy dziejowej". Muzeum Emeryka Hutten Czapskiego (Stańków–Kraków), Kraków 1978. ; Kola A., Archeologiczne badania wykopaliskowe na terenie ogrodu Branickich w Białymstoku w 1998 roku, "Biuletyn Konserwatorski Województwa Podlaskiego" 5 (1999). ; Kola A., Archeologiczne badania wykopaliskowe na terenie zabytkowego ogrodu Branickich w Białymstoku w 2001 roku, "Biuletyn Konserwatorski Województwa Podlaskiego" 8–9 (2003). ; Kołodziejczyk R., Kształtowanie się burżuazji w Królestwie Polskim (1815–1850), Warszawa 1957. ; Kondratiuk M., Nazwy miejscowe południowo-wschodniej Białostocczyzny, Wrocław 1974. ; Głuchowski J., Ikones książąt i królów polskich, Kraków 1605. ; Konopczyński W., Jan Klemens Branicki, [in:] Polski Słownik Biograficzny, t. II, Warszawa–Kraków–Łódź–Poznań–Wilno–Zakopane 1937.
The thesis provides a complex analysis of the technologies of political marketing in the activities of political parties. Theoretical and methodological basis of research of problem fields are identified and patterns of formation and development of political marketing in political science are defined. The aim of the research was to determine the patterns of political marketing in Ukraine and specifics use of marketing techniques in political parties. The differences of scientific categories «marketing technologies of political party» and «technologies of political marketing» which are using by political parties are highlighted. The marketing technologies of political parties is meant as the totality of methods and means for promoting political products. The technologies of political marketing are defined as a set of practices in creating, maintaining and developing political relations between political actors by using political market products.According to the marketing strategy of positioning the Ukrainian political parties and key party product (ideology / «package of programs» / image ideology) the essence of technologies of political marketing that are used by political parties in their work, namely in design of party image, definition of party people, naming, creating ideological platform, design of party symbols and branding, are singled out in the research. Delimitation between scientific categories «party goods» and «party brand» is proposed. The term «party brand» provides for rooting in the public consciousness, symbolic content, emotional load and is the possibility to combine in itself few political goods. Party brand as result of political marketing is interpreted by the author as a unique offer of specific political party. Acquisition of traits of this unique offer in the marketing party strategy helps to create lasting image and form stable political reputation on the market. The author emphasized that the party proposals are updated by the election campaigns because the main function of political parties is electoral and the essence of parties is defined as organizations designed to gain and exercise of state power. Elections as a concentrated expression of the political market is a mechanism of legitimation of power to political parties. It is proposed the author's synthesis of areas of general marketing principles and Jean Baudrillard's concept of postmodern. It allowed investigating features of political marketing at essentially new level: the change from rational forms of symbolization to branding and sensory-emotional forms of symbolic exchange.It is proved that to the forefront of the political market political product should get, efficiency which is due not so much situational expectations as authentic mental peculiarities of the people combined with the current trends of global political market.The author identified four stages of political marketing in Ukraine that are determined by the characteristics of the party and electoral systems, the level of competition on the political market, the choice of means and methods of party activity:- stage of nucleation of political market (1991–1997);- stage of formation and development of political marketing technologies (1998–2003);- stage of amplification technologizing and virtualization election campaigns (2004–2009);- stage of expansion of technologies and their diversity (from 2010 – till now).It is substantiated that using of technologies of political marketing in the activities of political parties leads to the changes in their form and content, demonstrates successful participation of the same party in three electoral cycles, which is the evidence of party's institutionalization. As a result, specific partypolitical structuring from atomized to systems of almost large parties took place. In this regard, necessity to create brands in the party-political space of modern Ukraine, that driven by the desire of parties to ensure strategic planning for political product in the long term, is argued. The author proved dependence of dynamics of political marketing technologies in the activities of political parties with correlation between the type of party system, electoral law and the polarization of Ukrainian society.In the research, it is stressed that in the election campaigns in the late XX - XXI centuries in Ukraine ideological factor plays less important role than in the elections early 1990s. The current electoral process is not a competition of ideologies but a competition of symbols which main task is to engage to the side of the candidate a significant number of voters. The features of party proposals during parliamentary campaigns 2012, 2014 is analysed. The specific of personal factors and party imaging products in the design of the brand party is revealed. It is emphasized that party products and brands are the carriers of information. For example, names of political parties not only provide for information about specific political party, but about the laws of functioning of the political life in Ukrainian society, political power, the level of political culture.The role of the names and symbols of Ukrainian political parties is found out. It is concluded that by using symbolic form political party decrypts the meaning of the name, identifies itself ideologically, recalls the essence of their programmatic objectives, says the goal of the current campaign and immediate tasks. The content invested in party symbols is revealed. The author analyses its colours, which are powerful way of manipulating the human psyche. It is proved that the party proposals acquire symbolic and cease to carry a meaning and be based on real public demand. Political symbols become tools of manipulation and suggestion of populist ideas. On the one hand, it brings instant benefits to political parties, but on the other - leads to a decline in political culture and civic activity. The research substantiated that for design of effective symbolism must consider the level of political culture of the electorate, traditions, level of political education, voter mentality. It is emphasized that Ukrainian society tend to personalize perception of political power, which reduces the totality of power relations to a figure of specific political leader. The author highlighted that political parties are mass political organizations in which leadership can be distributed among several politicians.It was found that the challenges in 2014 led to new tendencies in the party system in Ukraine, namely the enhancing the process creation of parties, also inclusion in party lists ATO members, civil society activists, journalists, volunteers. It was due to public demand for «new faces», new alliances between political forces. A high level of personalization for Ukrainian politics connected primarily with the fact that most voters are not able to make a political choice, based on their own real interests. Ordinary citizens associate realization their life aspirations and dreams with the active leader of political force who is trying to act as a hero, a saviour. It is accentuated attention that political parties do not compete for the effective implementation of social development programs, but compete for the distribution of power. In their activities, profitable for a narrow circle of persons, but not national interests are dominated. Populism and excessive social orientation of the election programs of political parties are typical characteristics of modern political market in Ukraine.It is concluded that during the current transitional period the domestic party market has not reached a level that would satisfy the needs of society, political goods have not met the expectations and hopes. They are made without targeting consumers and based on stereotypical thinking. The party market does not match a model of «free competition», which makes it difficult to promote party products. Political parties are not associated with specific results of which should be designed to meet the most important values and needs of citizens. The research presents practical recommendations to improve political marketing technologies considering domestic political consumer. ; В исследовании осуществлен комплексный анализ технологий политического маркетинга в деятельности политических партий. Определены теоретико-методологические основы исследования проблемного поля, закономерности становления и развития политического маркетинга в политической науке.Выяснены теоретические основы изучения и использования в политической практике технологий политического маркетинга политическими партиями; обобщены и указано на расхождение содержания научных категорий «технологии политического маркетинга» и «маркетинговые технологии политической партии».Согласно маркетинговой стратегии позиционирования украинских политических партий и ключевого партийного продукта, предложено систематизировать технологии, которые используют политические партии в своей деятельности: конструирование имиджа партии; нейминг (разработка названия политической партии); определение бренд-персон политической партии; создание идеологической платформы и формирования программы партии; разработка дизайна партийной символики и рекламной продукции; партийный брендинг.Предложена целесообразность сочетания основ общего маркетинга и постмодернистской концепции Ж. Бодрийяра, что позволило исследовать особенности технологий политического маркетинга на принципиально новом уровне: замена рациональных форм символизации имиджевыми и чувственно-эмоциональными формами символического обмена.Обосновано, что на первый план партийного рынка должен выйти политический продукт, дееспособность которого обусловливается не столько ситуационными ожиданиями граждан, сколько аутентичными ментальными особенностями народа в сочетании с актуальными тенденциями мирового политического рынка. Указано на различия научных категорий «партийный товар» и «партийный бренд», суть последнего заключается в его укорененности в массовом сознании, символическом наполнении, эмоциональной нагрузке и возможности объединять в себе несколько политических товаров.Выделены четыре этапа динамики украинского политико-партийного рынка в условиях независимости. Обосновано, что использование технологий политического маркетинга в деятельности политических партий приводит к изменению их формы и содержания, демонстрируя успешное выступление одной и той же партийной силы в течение трех электоральных циклов, что свидетельствует о партийной институционализации, и обусловливает определенное партийно-политическое структурирование от авторизированной к системе почти крупных политических партий.Раскрыта специфика персонального фактора и визуализации партийных продуктов в конструировании бренда партии. Проанализированы особенности партийных предложений парламентских кампаний 2012, 2014 гг. Доказано, что в условиях нынешнего переходного периода отечественный партийный рынок не достиг того уровня, который бы удовлетворял потребности общества, политические товары не соответствуют ожиданиям и надеждам, создаются без ориентации на потребителя, базируются на стереотипном мышлении. ; У дослідженні здійснено комплексний аналіз технологій політичного маркетингу в діяльності політичних партій. Визначено теоретико- методологічні засади дослідження проблемного поля, закономірності становлення та розвитку політичного маркетингу в політичній науці. Метою дисертаційного дослідження було з'ясування закономірності розвитку політичного маркетингу в Україні та специфіку використання маркетингових технологій у діяльності політичних партій. Виділено розбіжності змісту наукових категорій: «маркетингові технології політичної партії» і «технології політичного маркетингу», що використовують політичні партії. Під маркетинговими технологіями політичних партій розуміється сукупність прийомів і засобів просування політичних продуктів, а технології політичного маркетингу визначаються як сукупність практик створення, підтримки та розвитку політичних взаємовідносин між акторами політичного ринку за допомогою політичних продуктів.Згідно маркетингової стратегії позиціонування українськими політичними партіями та ключового партійного продукту (ідеологія / «пакет програм» / іміджева ідеологія), у дослідженні виокремлено та розкрито зміст технологій політичного маркетингу, які використовують політичні партії у своїй діяльності, а саме: неймінг, конструювання іміджу партії, визначення партійних персон, створення ідеологічної платформи, розробка дизайну партійної символіки, брендинг. Запропоновано розмежовувати наукові категорії «партійного товару» та «партійного бренду», зміст останнього полягає в його вкоріненості у масовій свідомості, символічному наповненні, емоційному навантаженні та можливості об'єднувати у собі декілька політичних товарів. Партійний бренд, як результат політичного маркетингу, тлумачиться автором як своєрідна унікальна пропозиція конкретної політичної партії. Набуття її ознак в маркетинговій стратегії партії сприяє створенню довготривалого іміджу, формуванню її стабільної репутації на політичному ринку. Автором наголошено, що партійні пропозиції актуалізуються виборчими кампаніями, бо головна функція політичних партій – електоральна – визначається самою сутністю їх як організацій, призначених для завоювання й здійснення державної влади. Саме вибори як концентроване вираження політичного ринку є механізмом легітимації влади для політичної партії.Запропоновано доцільність поєднання основ загального маркетингу та постмодерністської концепції Ж. Бодрійяра, що дозволило дослідити особливості технологій політичного маркетингу на принципово новому рівні: заміна раціональних форм символізації іміджевими та чуттєво- емоційними формами символічного обміну. Доведено, що на перший план партійного ринку повинен вийти політичний продукт, дієздатність якого обумовлюється не стільки ситуаційними очікуваннями громадян, скільки аутентичними ментальними особливостями народу в поєднанні з актуальними тенденціями світового політичного ринку.Виокремлено чотири етапи політичного маркетингу в діяльності політичних партій України, які визначаються особливостями партійної та виборчої систем, рівнем конкуренції на політичному ринку, вибором засобів і методів партійної діяльності:- етап зародження політичного ринку (1991–1997 рр.);- етап формування та розвитку технологій політичного маркетингу (1998–2003 рр.);- етап посилення технологізації та віртуалізації передвиборчих кампаній (2004–2009 рр.);- етап розширення технологій та їх урізноманітнення (з 2010 р. – по теперішній час).Обґрунтовано, що використання технологій політичного маркетингу у діяльності політичних партій призводить до зміни їх форми і змісту, демонструючи успішний виступ однієї і тієї ж партійної сили протягом трьох електоральних циклів, що є свідченням партійної інституціоналізації, та обумовлює певне партійно-політичне структурування: від атомізованої до майже системи крупних партій. Можна говорити про певні перспективи щодо стабілізації української партійної системи: маємо зменшення фрагментації партійної системи у поєднанні зі зростанням ролі партійних організацій. У зв'язку з цим аргументовано необхідність створення брендів у партійно-політичному просторі сучасної Україні, щ обумовлюється прагненням партій до забезпечення стратегічного планування політичного продукту на довгострокову перспективу. Доведена залежність динаміки розвитку технологій політичного маркетингу в діяльності політичних партій від кореляції між типом партійної системи, виборчим законодавством і поляризацією українського суспільства.У роботі підкреслено, що у виборних кампаніях кінця ХХ – початку ХХІ ст. в Україні ідеологічний чинник відіграє менше значення, ніж на виборах початку 1990-х років. Сучасний виборчий процес – це змагання не ідеологій, а символів, основним завданням яких є залучати на сторону кандидата значну кількість виборців. Проаналізовано особливості партійних пропозицій парламентських кампаній 2012, 2014 рр. Розкрито специфіку персонального чиннику та візуалізації партійних продуктів у конструюванні бренду партії. Наголошено, що партійні товари та бренди є носіями інформації. Наприклад, назви політичних партій дають відомості не тільки про конкретну політичну силу, а й про закономірності функціонування політичного життя українського суспільства, політичної влади, рівень політичної культури. З'ясовано роль назви та символіки українських політичних партій. Зроблено висновок, що через символічні форми політична партія розшифровує значення своєї назви, ідеологічно ідентифікує себе, нагадує про суть своїх програмових завдань, заявляє про мету поточної кампанії і найближчі цілі. Розкрито зміст, вкладений в партійну символіку. Аналізується її колірна гама, яка є потужним засобом маніпулювання людської психіки.Доведено, що партійні пропозиції набувають символічності та перестають нести у собі смислове навантаження, спиратися на реальний суспільний попит. Політичні символи стають інструментами маніпулювання та навіювання популістських ідей, що, з одного боку, приносить миттєву вигоду політичним партіям, з іншого – веде до зниження рівня політичної культури та громадської активності. У дослідженні обґрунтовано, що при розробці ефективної символіки необхідно враховувати рівень політичної культури електорату, традиції, рівень політичної освіченості, менталітет виборця.Наголошено, що для українського суспільства притаманне персоніфіковане сприйняття політичної влади, яке редукує всю сукупність владних відносин до фігури конкретного політичного лідера. Підкреслено, що політичні партії – це масові політичні організації, в яких лідерство може бути розподілено серед кількох політиків. З'ясовано, що виклики 2014 р. призвели до нових тенденцій у партійній системі України, а саме активізації процесу партієтворення, включення у партійні списки учасників АТО, громадських активістів, журналістів, волонтерів, що було зумовлено суспільним запитом на «нові обличчя», створення нових союзів між політичними силами. Характерний високий рівень персоніфікації для української політики пов'язується, насамперед, з тим, що більшість не здатна здійснити політичний вибір, що заснований на їх власних реальних інтересах. Пересічні громадяни пов'язують втілення своїх життєвих сподівань та мрій з політичною активністю лідера сили, який намагається виступати в ролі героя, рятівника. Акцентовано увагу, що політичні партії змагаються не за втілення ефективніших програм розвитку суспільства, а за розподіл владних повноважень; у їх діяльності переважають вузькопартійні, а не загальнонаціональні інтереси. Популізм, надмірна соціальна орієнтованість передвиборчих програм політичних партій – типова характеристика сучасного політичного ринку України.Зроблено висновок, що за умов нинішнього перехідного періоду, вітчизняний партійний ринок не досяг того рівня, який би задовольняв потреби суспільства, політичні товари не відповідають очікуванням та надіям, створюються без орієнтації на споживача, базуються на стереотипному мисленні. Партійний ринок не відповідає моделі «вільної конкуренції», що зумовлює труднощі просування на ньому партійних продуктів. Партії не асоціюються з конкретними результатами діяльності, що мають бути спрямовані на задоволення найбільш значимих цінностей, потреб громадян.У роботі запропоновано практичні рекомендації щодо вдосконалення технологій політичного маркетингу з урахуванням споживача вітчизняного політичного товару.