Suchergebnisse

The Church is a Divine-human reality to which belong all baptized people. The Church is a religious community with the main purpose and the supreme law to be souls salvation, according to the pribciple: Salus animarum suprema semper lex esse debet. The state is a natural community created by people to satisfy their simple needs. A man needs these two communities for his full development. The purpose of the article is to consider the question of the difference between the mission of the Church and the tasks of the State. The main methods of the research are comparison and analysis. The relationship between the Church and the state has always been delicate and complex. The system of relations between the Church – religious relations in the broadest sense – and the state should also be understood as a set of legal norms that operate at a certain time interval regulating the relationship between a religious and a political community. The Church-State system of relations is a certain set of doctrinal or ideological assumptions, as well as a way of their implementation in the political and social life of the Church in relation to the State and the State in relation to the Church. In the history of relations between the Church and the State, there existed various forms of their relationship, with the two main systems to be distinguished among: 1) the system of communication (religious and political monism, cesaropapism, papoesezrizm, jurisdictionalism), and 2) the system of the Church separation from the State (American model, French, German – referring to democratic states and the Soviet model – are associated with the totalitarian regime). ; Kościół to rzeczywistość Bosko-ludzka, do której należą wszyscy ochrzczeni.Kościół jest społecznością religijną, której głównym celem i najwyższym prawem jest zbawienie dusz, zgodnie z zasadą Salus animarum suprema semper lex esse debet.Państwo jest społecznością naturalną, którą tworzą ludzie dla zaspokojenia potrzeb doczesnych. Człowiek dla pełnego rozwoju potrzebuje tych dwóch społeczności. W artykule zostanie podjęta próba odpowiedzi na następujące pytania: czym różni się posłannictwo Kościoła od zadań państwa? Główne metody badań – metody porównywania i analizy. Relacje między Kościołem i państwem zawsze były i są delikatne oraz skomplikowane. Przez system relacji między Kościołem – w szerszym znaczeniu związkiem wyznaniowym – a państwem należy rozumieć również zespół norm prawnych obowiązujących w określonym przedziale czasowym regulujących wzajemne stosunki między społecznością religijną a polityczną. System relacji Kościół – państwo to określony zespół założeń doktrynalnych lub ideologicznych, a także sposób ich realizacji w życiu społeczno-politycznym, jakimi kieruje się Kościół wobec państwa oraz państwo wobec Kościoła. W historii stosunków między Kościołem i państwem występowały różne formy ich wzajemnych relacji, wśród których można wyróżnić dwa główne systemy: 1) system powiązania (monizm religijno-polityczny, cezaropapizm, papocezaryzm, jurysdykcjonalizm) oraz 2) system rozdziału Kościoła od państwa (model amerykański, francuski, niemiecki – odnoszący się do państw demokratycznych oraz model sowiecki – związany z reżimem totalitarnym). ; Церковь – это божественно-человеческое реальность, в которую входят все крещеные. Церковь является религиозной общиной, главная цель которой заключается в высшем законе – спасение душ в соответствии с принципом Salus animarum suprema semper lex esse debet. Государство – это естественное сообщество, созданное людьми для удовлетворения временных потребностей. Людям нужны эти две общины для полного развития. Целью статьи является рассмотрение вопроса о разнице между миссией Церкви и задачами государства. Главные методы исследования – методы сравнения и анализа. Отношения между Церковью и государством всегда были деликатными и сложными. Система отношений между Церковью – религиозными отношениями в более широком смысле – и государством также следует понимать как совокупность правовых норм, действующих в определенный временной интервал, регулирующего взаимоотношения между религиозно-политическим сообществом. Церковногосударственная система отношений – это определенный набор доктринальных или идеологических предположений, а также способ их реализации в общественно-политической жизни Церкви по отношению к государству и государства по отношению к Церкви. В истории отношений между Церковью и государством существовали различные формы их взаимоотношений, среди которых можно выделить две основные системы: 1) система связи (религиозный и политический монизм, цезаропапизм, папоцезаризма, юрисдикционализм); 2) система разделения церкви и государства (американская модель, французская, немецкая – ссылаясь на демократические государства и советскую модель – связанные с тоталитарным режимом). ; Церква – це божественно-людська реальність, до якої належать усі охрещені. Церква є релігійною громадою, головною метою якої є найвищий закон – спасіння душ згідно з принципом Salus animarum suprema semper lex esse debet. Держава – це природне співтовариство, створене людьми для задоволення тимчасових потреб. Людям потрібні ці дві громади для повного розвитку. Метою статті є розгляд питання щодо різниці між місію Церкви та завданнями держави. Головні методи дослідження – методи порівняння та аналізу. Відносини між Церквою та державою завжди були делікатними та складними. Система відносин між Церквою – релігійними відносинами у ширшому значенні – і державою також слід розуміти як сукупність правових норм, що діють у певний тимчасовий інтервал, що регулює взаємовідносини між релігійно-політичною спільнотою. Церковно-державна система відносин – це певний набір доктринальних або ідеологічних припущень, а також спосіб їх реалізації в суспільно-політичному житті Церкви щодо держави та держави щодо Церкви. В історії відносин між Церквою та державою існували різноманітні форми їх взаємовідносин, серед яких можна виділити дві основні системи: 1) систему зв'язку (релігійний і політичний монізм, цезаропапізм, папоцезарізм, юрисдикціоналізм); 2) система поділу церкви і держави (американська модель, французька, німецька – посилаючись на демократичні держави та радянську модель – пов'язані з тоталітарним режимом).

Церква – це божественно-людська реальність, до якої належать усі охрещені. Церква є релігійною громадою, головною метою якої є найвищий закон – спасіння душ згідно з принципом Salus animarum suprema semper lex esse debet. Держава – це природне співтовариство, створене людьми для задоволення тимчасових потреб. Людям потрібні ці дві громади для повного розвитку. Метою статті є розгляд питання щодо різниці між місію Церкви та завданнями держави. Головні методи дослідження – методи порівняння та аналізу. Відносини між Церквою та державою завжди були делікатними та складними. Система відносин між Церквою – релігійними відносинами у ширшому значенні – і державою також слід розуміти як сукупність правових норм, що діють у певний тимчасовий інтервал, що регулює взаємовідносини між релігійно-політичною спільнотою. Церковно-державна система відносин – це певний набір доктринальних або ідеологічних припущень, а також спосіб їх реалізації в суспільно-політичному житті Церкви щодо держави та держави щодо Церкви. В історії відносин між Церквою та державою існували різноманітні форми їх взаємовідносин, серед яких можна виділити дві основні системи: 1) систему зв'язку (релігійний і політичний монізм, цезаропапізм, папоцезарізм, юрисдикціоналізм); 2) система поділу церкви і держави (американська модель, французька, німецька – посилаючись на демократичні держави та радянську модель – пов'язані з тоталітарним режимом). ; Церковь – это божественно-человеческое реальность, в которую входят все крещеные. Церковь является религиозной общиной, главная цель которой заключается в высшем законе – спасение душ в соответствии с принципом Salus animarum suprema semper lex esse debet. Государство – это естественное сообщество, созданное людьми для удовлетворения временных потребностей. Людям нужны эти две общины для полного развития. Целью статьи является рассмотрение вопроса о разнице между миссией Церкви и задачами государства. Главные методы исследования – методы сравнения и анализа. Отношения между Церковью и государством всегда были деликатными и сложными. Система отношений между Церковью – религиозными отношениями в более широком смысле – и государством также следует понимать как совокупность правовых норм, действующих в определенный временной интервал, регулирующего взаимоотношения между религиозно-политическим сообществом. Церковногосударственная система отношений – это определенный набор доктринальных или идеологических предположений, а также способ их реализации в общественно-политической жизни Церкви по отношению к государству и государства по отношению к Церкви. В истории отношений между Церковью и государством существовали различные формы их взаимоотношений, среди которых можно выделить две основные системы: 1) система связи (религиозный и политический монизм, цезаропапизм, папоцезаризма, юрисдикционализм); 2) система разделения церкви и государства (американская модель, французская, немецкая – ссылаясь на демократические государства и советскую модель – связанные с тоталитарным режимом). ; Kościół to rzeczywistość Bosko-ludzka, do której należą wszyscy ochrzczeni.Kościół jest społecznością religijną, której głównym celem i najwyższym prawem jest zbawienie dusz, zgodnie z zasadą Salus animarum suprema semper lex esse debet.Państwo jest społecznością naturalną, którą tworzą ludzie dla zaspokojenia potrzeb doczesnych. Człowiek dla pełnego rozwoju potrzebuje tych dwóch społeczności. W artykule zostanie podjęta próba odpowiedzi na następujące pytania: czym różni się posłannictwo Kościoła od zadań państwa? Główne metody badań – metody porównywania i analizy. Relacje między Kościołem i państwem zawsze były i są delikatne oraz skomplikowane. Przez system relacji między Kościołem – w szerszym znaczeniu związkiem wyznaniowym – a państwem należy rozumieć również zespół norm prawnych obowiązujących w określonym przedziale czasowym regulujących wzajemne stosunki między społecznością religijną a polityczną. System relacji Kościół – państwo to określony zespół założeń doktrynalnych lub ideologicznych, a także sposób ich realizacji w życiu społeczno-politycznym, jakimi kieruje się Kościół wobec państwa oraz państwo wobec Kościoła. W historii stosunków między Kościołem i państwem występowały różne formy ich wzajemnych relacji, wśród których można wyróżnić dwa główne systemy: 1) system powiązania (monizm religijno-polityczny, cezaropapizm, papocezaryzm, jurysdykcjonalizm) oraz 2) system rozdziału Kościoła od państwa (model amerykański, francuski, niemiecki – odnoszący się do państw demokratycznych oraz model sowiecki – związany z reżimem totalitarnym). ; The Church is a Divine-human reality to which belong all baptized people. The Church is a religious community with the main purpose and the supreme law to be souls salvation, according to the pribciple: Salus animarum suprema semper lex esse debet. The state is a natural community created by people to satisfy their simple needs. A man needs these two communities for his full development. The purpose of the article is to consider the question of the difference between the mission of the Church and the tasks of the State. The main methods of the research are comparison and analysis. The relationship between the Church and the state has always been delicate and complex. The system of relations between the Church – religious relations in the broadest sense – and the state should also be understood as a set of legal norms that operate at a certain time interval regulating the relationship between a religious and a political community. The Church-State system of relations is a certain set of doctrinal or ideological assumptions, as well as a way of their implementation in the political and social life of the Church in relation to the State and the State in relation to the Church. In the history of relations between the Church and the State, there existed various forms of their relationship, with the two main systems to be distinguished among: 1) the system of communication (religious and political monism, cesaropapism, papoesezrizm, jurisdictionalism), and 2) the system of the Church separation from the State (American model, French, German – referring to democratic states and the Soviet model – are associated with the totalitarian regime).

Церква – це божественно-людська реальність, до якої належать усі охрещені. Церква є релігійною громадою, головною метою якої є найвищий закон – спасіння душ згідно з принципом Salus animarum suprema semper lex esse debet. Держава – це природне співтовариство, створене людьми для задоволення тимчасових потреб. Людям потрібні ці дві громади для повного розвитку. Метою статті є розгляд питання щодо різниці між місію Церкви та завданнями держави. Головні методи дослідження – методи порівняння та аналізу. Відносини між Церквою та державою завжди були делікатними та складними. Система відносин між Церквою – релігійними відносинами у ширшому значенні – і державою також слід розуміти як сукупність правових норм, що діють у певний тимчасовий інтервал, що регулює взаємовідносини між релігійно-політичною спільнотою. Церковно-державна система відносин – це певний набір доктринальних або ідеологічних припущень, а також спосіб їх реалізації в суспільно-політичному житті Церкви щодо держави та держави щодо Церкви. В історії відносин між Церквою та державою існували різноманітні форми їх взаємовідносин, серед яких можна виділити дві основні системи: 1) систему зв'язку (релігійний і політичний монізм, цезаропапізм, папоцезарізм, юрисдикціоналізм); 2) система поділу церкви і держави (американська модель, французька, німецька – посилаючись на демократичні держави та радянську модель – пов'язані з тоталітарним режимом). ; Церковь – это божественно-человеческое реальность, в которую входят все крещеные. Церковь является религиозной общиной, главная цель которой заключается в высшем законе – спасение душ в соответствии с принципом Salus animarum suprema semper lex esse debet. Государство – это естественное сообщество, созданное людьми для удовлетворения временных потребностей. Людям нужны эти две общины для полного развития. Целью статьи является рассмотрение вопроса о разнице между миссией Церкви и задачами государства. Главные методы исследования – методы сравнения и анализа. Отношения между Церковью и государством всегда были деликатными и сложными. Система отношений между Церковью – религиозными отношениями в более широком смысле – и государством также следует понимать как совокупность правовых норм, действующих в определенный временной интервал, регулирующего взаимоотношения между религиозно-политическим сообществом. Церковногосударственная система отношений – это определенный набор доктринальных или идеологических предположений, а также способ их реализации в общественно-политической жизни Церкви по отношению к государству и государства по отношению к Церкви. В истории отношений между Церковью и государством существовали различные формы их взаимоотношений, среди которых можно выделить две основные системы: 1) система связи (религиозный и политический монизм, цезаропапизм, папоцезаризма, юрисдикционализм); 2) система разделения церкви и государства (американская модель, французская, немецкая – ссылаясь на демократические государства и советскую модель – связанные с тоталитарным режимом). ; Kościół to rzeczywistość Bosko-ludzka, do której należą wszyscy ochrzczeni.Kościół jest społecznością religijną, której głównym celem i najwyższym prawem jest zbawienie dusz, zgodnie z zasadą Salus animarum suprema semper lex esse debet.Państwo jest społecznością naturalną, którą tworzą ludzie dla zaspokojenia potrzeb doczesnych. Człowiek dla pełnego rozwoju potrzebuje tych dwóch społeczności. W artykule zostanie podjęta próba odpowiedzi na następujące pytania: czym różni się posłannictwo Kościoła od zadań państwa? Główne metody badań – metody porównywania i analizy. Relacje między Kościołem i państwem zawsze były i są delikatne oraz skomplikowane. Przez system relacji między Kościołem – w szerszym znaczeniu związkiem wyznaniowym – a państwem należy rozumieć również zespół norm prawnych obowiązujących w określonym przedziale czasowym regulujących wzajemne stosunki między społecznością religijną a polityczną. System relacji Kościół – państwo to określony zespół założeń doktrynalnych lub ideologicznych, a także sposób ich realizacji w życiu społeczno-politycznym, jakimi kieruje się Kościół wobec państwa oraz państwo wobec Kościoła. W historii stosunków między Kościołem i państwem występowały różne formy ich wzajemnych relacji, wśród których można wyróżnić dwa główne systemy: 1) system powiązania (monizm religijno-polityczny, cezaropapizm, papocezaryzm, jurysdykcjonalizm) oraz 2) system rozdziału Kościoła od państwa (model amerykański, francuski, niemiecki – odnoszący się do państw demokratycznych oraz model sowiecki – związany z reżimem totalitarnym). ; The Church is a Divine-human reality to which belong all baptized people. The Church is a religious community with the main purpose and the supreme law to be souls salvation, according to the pribciple: Salus animarum suprema semper lex esse debet. The state is a natural community created by people to satisfy their simple needs. A man needs these two communities for his full development. The purpose of the article is to consider the question of the difference between the mission of the Church and the tasks of the State. The main methods of the research are comparison and analysis. The relationship between the Church and the state has always been delicate and complex. The system of relations between the Church – religious relations in the broadest sense – and the state should also be understood as a set of legal norms that operate at a certain time interval regulating the relationship between a religious and a political community. The Church-State system of relations is a certain set of doctrinal or ideological assumptions, as well as a way of their implementation in the political and social life of the Church in relation to the State and the State in relation to the Church. In the history of relations between the Church and the State, there existed various forms of their relationship, with the two main systems to be distinguished among: 1) the system of communication (religious and political monism, cesaropapism, papoesezrizm, jurisdictionalism), and 2) the system of the Church separation from the State (American model, French, German – referring to democratic states and the Soviet model – are associated with the totalitarian regime).

Celem artykułu jest ukazanie idei demokracji jako podstawowego warunku urzeczywistnienia decentralizacji i samorządu terytorialnego, a także zagrożeń, które towarzyszą procesom demokratyzacji i uświadamiają potrzebę ich ochrony.Demokracja pojmowana zarazem jako wartość i zasada współtworzy wraz z zasadą wolności i zasadą państwa prawnego jeden z podstawowych standardów aksjologicznych i ustrojowych we współczesnej Europie. Próby określenia demokracji podejmowane w nauce poszczególnych państw ukazują różne postacie, w jakich się ona przejawia; w następstwie mnożą się definicje zasady demokracji i samego państwa demokratycznego. Różnorodność ujęć nie osłabia siły oddziaływania idei demokracji, a zwłaszcza jej siły inspiracji. W państwie prawnym demokracja chroni wszystkie prawa i wolności jednostki wiązane z liberalizmem politycznym. Poczynając od Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela z 1789 r. kształtowało się w Europie pojęcie decentralizacji; umacniało się przekonanie, że demokracja jest jej warunkiem, a samorząd ‒ formą instytucjonalną udziału obywateli w rządzeniu, służącą budowaniu demokracji od dołu. Znalazło ono wyraz w pojęciu demokracji lokalnej najczęściej w połączeniu z procesem przemian ustrojowych: jako pozytywny efekt tych przemian lub jako cel (wartość), o którą należy zabiegać w projektowanych reformach. W artykule zostały zarazem wskazane immanentne słabości procedur demokratycznych, które mogą być wykorzystywane w sposób koniunkturalny i w celach odległych od idei demokracji. Demokracji lokalnej zagrażają m.in.: indyferentyzm polityczny wyborców, tyrania większości, populizm, upartyjnienie samorządu terytorialnego. ; The article aims to show the idea of democracy as a basic condition for implementing decentralisation and self-government. At the same time it identifies certain threats that accompany those processes and the need for their protection.Democracy, understood both as a value and a principle, constitutes, together with the principles of freedom and the state of law, one of the basic axiological and system standards in modern Europe. Attempts at defining democracy made within the scientific domain of particular states manifest themselves in various ways; as a result, there are numerous definitions of the principle of democracy and of a democratic state itself. However, the variety of perspectives does not reduce the influence of the idea of democracy and, especially, its inspirational effect. In the state of law, democracy protects all the rights and freedoms of an individual connected with political liberalism. Since 1789 and the Declaration of the Rights of Man and of the Citizen, the notion of decentralisation has been developing in Europe. This has taken place together with consolidation of the belief that democracy is a condition of decentralisation and self-government is an institutional form of participation by citizens in governance, serving the bottom-up development of democracy. This has been reflected in the concept of local democracy, most often, in connection with the process of systemic change: as a positive effect of these transformations or as an objective (value) which should be pursued in future reforms. The article also indicates immanent weaknesses of democratic procedures that can be used opportunistically and for purposes far removed from the idea of democracy. Local democracy is threatened by the political indifference of voters, the tyranny of the majority, populism and a ruling party's control over self-government.

Zdaniem instytucji Unii Europejskiej – co wykazuje niniejszy tekst – konieczność wzajemnie uzupełniających się interwencji w obszarach bezpieczeństwa i rozwoju jest efektem nowych zagrożeń dla Europy. UE konsekwentnie podkreśla, że "bezpieczeństwo jest niezbędnym warunkiem rozwoju" i że "trwały pokój nie jest możliwy bez rozwoju i eliminacji ubóstwa". Tworzenie i wzmacnianie warunków politycznych, społecznych i gospodarczych dla stabilności ma zasadnicze znaczenie dla bezpieczeństwa i jest warunkiem wstępnym rozwoju. Ta współzależność między bezpieczeństwem i rozwojem odgrywa kluczową rolę w zwiększaniu skuteczności działań zewnętrznych UE. Każde państwo, które dąży do zapewnienia bezpieczeństwa i rozwoju, musi posiadać lub nabyć odpowiednie zdolności we wszystkich istotnych obszarach, w tym w obszarze bezpieczeństwa i obrony. Umożliwi to nie tylko ustabilizowanie sytuacji w danym kraju, ale również przyczyni się w sposób konstruktywny do zaprowadzenia pokoju, uzyskania stabilizacji i zapobiegania kryzysom w jego regionie. Na przestrzeni ostatnich lat UE w coraz większym zakresie wspierała tę współzależność między bezpieczeństwem i rozwojem, prowadząc interwencje w różnych obszarach polityki unijnej i korzystając z różnych instrumentów. Bieżące działania na rzecz budowania zdolności w zakresie bezpieczeństwa w państwach partnerskich obejmują szereg obszarów polityki. W trakcie ich realizacji wykorzystywane są różne instrumenty i kładzie się nacisk na budowanie skutecznych, legalnych i trwałych instytucji, w tym na wydajny system sprawiedliwości i bezpieczeństwa, kontrolę granic oraz straż przybrzeżną. Działania te obejmują m.in. dostęp do instrumentów międzynarodowych, dialog polityczny, współpracę techniczną (w tym wspólne badania naukowe i innowacje), szkolenia (transfer wiedzy oraz rozwój umiejętności) oraz dostarczanie podstawowego sprzętu i materiałów. ; The link between security and development is a key underlying principle of the EU's comprehensive approach to external conflicts and crises and complementary to the internal security policies. As stated in the treaties, the EU's external action objectives are to preserve peace, prevent conflicts and strengthen international security and also to foster the sustainable economic, social and environmental development of developing countries, with the primary aim of eradicating poverty. The primary objective of the EU's development policy is the reduction and, in the long term, the eradication of poverty, but development policy also addresses sustainable development, inequalities, social injustice and human rights violations. This is essential in addressing the root causes of insecurity and conflict.The EU may use the Common Foreign and Security Policy and the Common Security and Defence Policy missions outside its territory for peacekeeping, conflict prevention and strengthening international security. The need for mutually reinforcing interventions in the areas of security and development is clear. The EU has consistently underlined that security is a precondition for development and that without development and poverty eradication there will be no sustainable peace. Creating and fostering the political, social and economic conditions for stability is essential for a country's security and a prerequisite for its development. This security-development nexus is central to maximising the effectiveness of the EU's external action.Current security capacity building efforts in partner countries span across a number of policy areas. They call on different instruments and focus on building effective, legitimate and sustainable institutions, including effective justice and security sectors, border control and coast guards. Capacity building activities include access to international instruments, political dialogue, technical cooperation (including joint research and innovation), training (knowledge transfer and skills development) and the provision of essential equipment and material. Training in the security sector seeks to improve a partner's ability to ensure stability and the protection of citizens.

Zdaniem instytucji Unii Europejskiej – co wykazuje niniejszy tekst – konieczność wzajemnie uzupełniających się interwencji w obszarach bezpieczeństwa i rozwoju jest efektem nowych zagrożeń dla Europy. UE konsekwentnie podkreśla, że "bezpieczeństwo jest niezbędnym warunkiem rozwoju" i że "trwały pokój nie jest możliwy bez rozwoju i eliminacji ubóstwa". Tworzenie i wzmacnianie warunków politycznych, społecznych i gospodarczych dla stabilności ma zasadnicze znaczenie dla bezpieczeństwa i jest warunkiem wstępnym rozwoju. Ta współzależność między bezpieczeństwem i rozwojem odgrywa kluczową rolę w zwiększaniu skuteczności działań zewnętrznych UE. Każde państwo, które dąży do zapewnienia bezpieczeństwa i rozwoju, musi posiadać lub nabyć odpowiednie zdolności we wszystkich istotnych obszarach, w tym w obszarze bezpieczeństwa i obrony. Umożliwi to nie tylko ustabilizowanie sytuacji w danym kraju, ale również przyczyni się w sposób konstruktywny do zaprowadzenia pokoju, uzyskania stabilizacji i zapobiegania kryzysom w jego regionie. Na przestrzeni ostatnich lat UE w coraz większym zakresie wspierała tę współzależność między bezpieczeństwem i rozwojem, prowadząc interwencje w różnych obszarach polityki unijnej i korzystając z różnych instrumentów. Bieżące działania na rzecz budowania zdolności w zakresie bezpieczeństwa w państwach partnerskich obejmują szereg obszarów polityki. W trakcie ich realizacji wykorzystywane są różne instrumenty i kładzie się nacisk na budowanie skutecznych, legalnych i trwałych instytucji, w tym na wydajny system sprawiedliwości i bezpieczeństwa, kontrolę granic oraz straż przybrzeżną. Działania te obejmują m.in. dostęp do instrumentów międzynarodowych, dialog polityczny, współpracę techniczną (w tym wspólne badania naukowe i innowacje), szkolenia (transfer wiedzy oraz rozwój umiejętności) oraz dostarczanie podstawowego sprzętu i materiałów. ; The link between security and development is a key underlying principle of the EU's comprehensive approach to external conflicts and crises and complementary to the internal security policies. As stated in the treaties, the EU's external action objectives are to preserve peace, prevent conflicts and strengthen international security and also to foster the sustainable economic, social and environmental development of developing countries, with the primary aim of eradicating poverty. The primary objective of the EU's development policy is the reduction and, in the long term, the eradication of poverty, but development policy also addresses sustainable development, inequalities, social injustice and human rights violations. This is essential in addressing the root causes of insecurity and conflict. The EU may use the Common Foreign and Security Policy and the Common Security and Defence Policy missions outside its territory for peacekeeping, conflict prevention and strengthening international security. The need for mutually reinforcing interventions in the areas of security and development is clear. The EU has consistently underlined that security is a precondition for development and that without development and poverty eradication there will be nosustainable peace. Creating and fostering the political, social and economic conditions for stability is essential for a country's security and a prerequisite for its development. This security development nexus is central to maximising the effectiveness of the EU's external action. Current security capacity building efforts in partner countries span across a number of policy areas. They call on different instruments and focus on building effective, legitimate and sustainable institutions, including effective justice and security sectors, border control and coast guards. Capacity building activities include access to international instruments, political dialogue, technical cooperation (including joint research and innovation), training (knowledge transfer and skills development) and the provision of essential equipment and material. Training in the security sector seeks to improve a partner's ability to ensure stability and the protection of citizens.

An Artist in a Watershed Time: New Forms of Expressing Faith and Religiosity in Texts by Vaidotas DaunysThis article discusses Christian themes in the works of the Lithuanian poet, essayist, publisher and editor Vaidotas Daunys (1958–1995). Daunys belonged to the generation of Lithuanian writers born between 1947 and 1995, whose most intense creative period were the 1980s and 1990s – the dusk of the Lithuanian Soviet Socialist Republic, the activity of Sąjūdis (Reform Movement of Lithuania), and the beginning of systemic transition in the independent Republic of Lithuania. Still within the confines of the Soviet system, the ideological demands of the Communist Party of the USSR and the omnipotent censorship, a careful process began in Lithuanian literature of reconstructing severed bonds with its own national (including émigré) and Western European culture. The political breakthrough of 1990 resulted in a completely new political situation and sped up the existing cultural processes. An important position within Lithuanian culture was reclaimed by religion (mostly Catholicism), Christian tradition, and the closely related national and patriotic themes. The author analyses Vaidotas Duanys's most important works (poems as well as essays) against the backdrop of his biography but also as an expression of the Christian tradition and its shape at the turn of the 1990s. Vaidotas Daunys's creative biography places him among those who throughout the Soviet period balanced between the conformism of the socio-political status quo and a (naїve?) faith in creative independence and the possibility to safeguard one's own worldview. Daunys was the editorin-chief of the Pergalė [Victory] monthly (from 1987), the Veidai [Faces] almanac (1985–1988) and, starting from 1988, the Krantai [Shores] monthly. In 1985, he published his first book of poetry, entitled Metų laikai [The Four Seasons]; the next one, Kelio ženklai [Road Signs], appeared in 1999, after the poet's death. In independent Lithuania, he established the Regnum Foundation (whose fields of activity include publishing, music and culture) and reactivated the tradition of the inter-war cultural criticism magazine Naujoji Romuva [The New Romuva]. Vaidotas Daunys died tragically in the summer of 1995, while preparing to take flight at a balloon race. Twórca w czasach przełomu: nowe formy wyrażania wiary i religijności w tekstach Vaidotasa DaunysaNiniejszy artykuł został poświęcony tematyce chrześcijańskiej w twórczości litewskiego poety, eseisty, wydawcy i redaktora – Vaidotasa Daunysa (1958–1995). Należał on do pokolenia litewskich pisarzy urodzonych między rokiem 1947 a 1955, których najintensywniejszy okres twórczy przypadł na lata 80. i 90. XX wieku – schyłek Litewskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej, okres Sąjūdisu (Litewski Ruch na Rzecz Przebudowy) i początek transformacji ustrojowej niepodległej Republiki Litewskiej. Jeszcze w czasach istnienia Związku Radzieckiego, wymogów ideologicznych partii komunistycznej (KPZR) i wszechwładnej cenzury w literaturze litewskiej końca lat 80. ubiegłego wieku rozpoczął się ostrożny proces rekonstrukcji zerwanych więzi z własną kulturą narodową (także emigracyjną) oraz z kulturą zachodnioeuropejską. Przełom polityczny roku 1990 stworzył zupełnie nową sytuację polityczną i przyśpieszył wcześniejsze procesy kulturowe. Swoją ważną pozycję w litewskiej kulturze zaczęła odzyskiwać religia (przede wszystkim katolicyzm) i tradycja chrześcijańska, a także blisko z nią związana tematyka narodowo-ojczyźniana. Autorka analizuje najważniejsze utwory V. Daunysa (lirykę i eseistykę) z jednej strony w kontekście wydarzeń biograficznych, z drugiej jako wyraz tradycji chrześcijańskiej na przełomie lat 80. i 90. XX wieku. Biografia twórcza sytuuje V. Daunysa w gronie tych, którzy w czasach sowieckich balansowali między konformizmem polityczno-społecznego status quo a (naiwną?) wiarą w samodzielność twórczą i możliwość ochrony własnego światopoglądu. Był redaktorem miesięcznika "Pergalė" [Zwycięstwo] (do 1987 roku), almanachu Veidai [Oblicza] (1985–1988), a od 1988 roku czasopisma "Krantai" [Brzegi]. W 1985 roku wydał debiutancki tomik poetycki Metų laikai [Pory roku], następny Kelio ženklai [Znaki drogowe] ukazał się już po jego śmierci (1999). Po przełomie niepodległościowym założyciel Fundacji "Regnum" (obejmującej działalność wydawniczą, muzyczną i kulturalną), odnowiciel tradycji międzywojennego katolickiego czasopisma kulturalnego "Naujoji Romuva" [Nowe Romowe]. Zginął tragicznie podczas przygotowań do lotu w zawodach baloniarskich latem 1995 roku.

In his book author explains social and political phenomena that are connected with political change in local conditions in Poland in 1989. As yet there has been no empirical study that would consider first partly free election to the last parliament of People's Republic of Poland in local conditions. In 1989 there were 108 electoral constituencies in Poland to the Sejm elections, and free election to the Senate were conducted in 49 provinces of Poland. Chojnice was a capital city of election constituency no. 14 to the Sejm and a part of election to the Senate conducted in Bydgoszcz Province. As over the time social issues are perceived through stereotypes and tend to be mythologized, it seems important to author to show such events and phenomena on firm basis. It is worth emphasizing that results from 1989 elections in local conditions are generally unknown. Poles do not know results in their local constituencies because nearly thirty years after the elections official results from local constituencies still have not been not published anywhere. Thus, this study is based on primary sources, newspapers from that time, literature of this particular issue. The analysis and synthesis is based on a number of theoretical perspectives: behaviorism to describe interaction between political actors – electoral system – party systems; political process and political change; Joseph Schumpeter's assumption that political competition is of fundamental importance for the democracy; Samuel Huntington's theory of third wave of democratization. All the data is analyzed in quantitative perspective. There is no hypothesis as the study is a descriptive and explanatory one. Its main goal is to highlight earlier unknown phenomena. This study is about local politics in a one-party state during the time of political change, so author refers to the politics on state level from that time. The most important questions refer to: continuity of activity of new social movement members from the time of the carnival of Chojnice "Solidarity" in the years 1980-1981 and their involvement in 1989; political negotiations and emergence of political leaders during that time; political will of citizens to take part in political change and their will to change the political system; attitudes of political actors from PUWP and "Solidarity"; individual nature of facts from that time taken under consideration from the perspective of local reality; attitudes of local regime members towards political change; results of elections in Chojnice constituency on 4th and 18th June 1989; differentiation of political behavior in Chojnice constituency; picture of society of that time; influence of cultural and ethnical identity as well as people's ties (mainly with Catholic Church) and roots on their political choices. Political behavior is one of the main category of this study. Author highlights not only electoral system but also describes process of political leaders' emergence on local scale. In this perspective election campaign is portrayed as a political fight between candidates of Citizen Committee of "Solidarity" and candidates of Polish United Worker's Party (PUWP) and its political satellites. As a matter of fact, author stresses the importance of category of the legitimization and shows that members of PUWP (in Poland known as PZPR) were not totally delegitimized by citizens in 1989 election in Chojnice constituency. In fact, PUWP was mostly legitimized by Poles in the northern part of Bydgoszcz Province during that election. The study consists of the following parts: introduction, 8 chapters, summary, bibliography, index and appendix. The first chapter describes electoral system and law that was enforced in 1989. The second one analyzes political climate and political situation around elections to the Sejm and the Senate. The third chapter is also mostly analytical one. Author describes local communists apparatchiks' attitude towards political change. The fourth chapter shows the process of political leaders emergence from both sides of the political conflict. The fifth chapter describes personal features of candidates to the Sejm and the Senate. The sixth chapter shows election campaign. The seventh one shows election results. The eighth chapter describes political attitudes and behavior of citizens in Chojnice constituency. In the appendix readers may find results from constituency districts of Chojnice town, and Chojnice country. As a result of this study some unexpected conclusions emerged after empirical study, for example: one of the most prominent one is that citizens of People's Republic of Poland do not reject totally PUWP and its monopoly for power and authority; paradoxically candidates from "Solidarity" movement were not selected as democratically as candidates from PUWP ; deep differences in political attitudes in Chojnice constituency depended on the scale of people's religiousness and the tradition of political opposition in town, as well as on ethnic groups; the highest support for political change was among Kashubians, whereas the lowest in the groups called Krajniacy and Borowiacy. ; Monografia powstała ona w wyniku analizy procesu wyborczego tzw. przełomu politycznego związanego z wyborami czerwcowymi 1989 r. Jest to studium zdarzeń i zjawisk z tamtego okresu, z okręgu wyborczego nr 14 Chojnice, który to okręg do Sejmu PRL obejmował w wyborach kontaktowych całą północną część województwa bydgoskiego i był jednym ze 108 takich okręgów w Polsce. W książce przedstawiono zarówno genezę decyzji politycznych stojących za wyborem przedterminowych wyborów w 1989 r. przez reżim komunistyczny, jak i między innymi proces wyłaniania liderów na listy wyborcze. Zaprezentowano postawy polityczne, kontekst społeczno-polityczny, stanowisko lokalnych struktur Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i jej działaczy wobec perspektywy głębokich przemian politycznych, które zapowiadały wybory czerwcowe, jak i też zaprezentowano reakcje powyborcze chojnickich komunistów. Dokonano także analizy porównawczej, według podstawowej jednostki jaką była gmina, ukazując zróżnicowanie postaw również w odniesieniu do przynależności etnograficznej wyborców w okręgu wyborczym nr 14. Analizie poddano także wybory do Senatu, koncentrując się na przebiegu kampanii, kandydatach oraz wynikach z terenu północnej części województwa bydgoskiego. Całość studium jest wynikiem analizy materiałów źródłowych - tj. dokumentów Państwowej Komisji Wyborczej, Rady Państwa oraz Komitetu Miejskiego PZPR w Chojnicach i Komitetu Gminnego PZPR w Chojnicach oraz relacji i wspomnień.

An attempt to compare Russian Tsar Alexander I was the head of the Grand Duchy of Finland, which the Russian army captured in 1809 as a result of the Russo-Swedish war. The final act of the Congress of Vienna of June 1815 decided to establish the Kingdom of Poland. Beside the title of Grand Duke of Finland tsar, Alexander I was awarded the title of the King of Poland. From that moment on, for over one hundred years, the fate of the Grand Duchy of Finland and the Kingdom of Poland was intertwined during the rule of five Russian tsars.The aim of this paper is to answer the question whether two different ways on the road to independence – romantic Polish way with national uprisings, and pragmatic Finnish, relative loyal to the Russian tsars – had an impact on their policy towards both nations. The Kingdom of Poland and the Duchy of Finland were autonomous, were in a personal union with Russian tsars, had their own constitutions, parliaments, armies, monetary systems and educational structures, and official activities were held in Polish (Polish Kingdom) and Swedish (in the Grand Duchy of Finland). Both countries also had their own universities.The first national uprising in the Kingdom of Poland, which broke out in November 1830, resulted in a wave of repression. The Constitution was replaced by the so-called The Organic Statute, the Sejm (the Parliament) and the independent army were liquidated. The Kingdom was occupied by the mighty Russian army, and in 1833 martial law was introduced. The second national uprising of January 1863 led to another wave of repression and intensive Russification of Polish territories. In 1867, the autonomy of the Kingdom of Poland, its name and budget were abolished. From 1872 the Polish language was only an optional choice. After 1863, the policy of the Russian authorities changed towards the Grand Duchy.A session of the Finnish parliament (Eduskunta) was convened for the first time since 1809, the new parliamentary law allowed the dissemination of the Finnish language. After the deadly assault on Alexander II in 1881, his son Alexander III made attempts to limit also Finland's autonomy. The years 1899–1904 were called the first period of Russification in Finland ("the first period of oppression"). The Manifesto of June 1900 introduced obligatory Russian language in correspondence of officials with Russia. In 1901, the national Finnish army was liquidated. In Russia this was the beginning of the process of the empire's unification into one cultural, political and economic system. After a short thaw as a result of the 1905 revolution in Russia, the Grand Duchy of Finland, the so-called "second period of oppression" and anti-Finnish politics took place. During the great war of 1914–1918, the Grand Duchy was on the side of Russia. The territories of the former Kingdom of Poland were under German rule since 1915. After the outbreak of the revolution in Russia, the Eduskunta (on 6 December 1917) passed a Declaration of Independence. After a short period of regency, on 19 July 1919, the Finns adopted the republican system with a parliamentary form of government.On 11 November 1918 Germany surrendered on the Western Front. On that day, the Regency Council in Warsaw handed over military authority to the Polish Legion commander Józef Piłsudski. Although Poland still had to fight for the final shape of the state, the 11th of November 1918 is considered the first day of recovered Polish independence. ; Car rosyjski Aleksander I był głową Wielkiego Księstwa Finlandii, które rosyjska armia zajęła w 1809 roku w wyniku wojny rosyjsko-szwedzkiej. Ostateczny akt potwierdzający zdobycz uchwalił Kongres Wiedeński w czerwcu 1815 roku, na którym postanowiono także ustanowić Królestwo Polskie. Obok tytułu cara i Wielkiego Księcia Finlandii, Aleksander I otrzymał tytuł króla Polski. Od tego momentu, przez ponad sto lat, losy Wielkiego Księstwa Finlandii i Królestwa Polskiego splotły się pod rządami pięciu kolejnych rosyjskich carów.Celem artykułu jest próba odpowiedzi na pytanie, czy dwa różne sposoby na zdobycie niepodległości – romantyczny sposób polski z powstaniami narodowymi i pragmatyczny fiński, względnie lojalny wobec caratu, miały wpływ na politykę Rosji wobec obu narodów. Królestwo Polskie i Księstwo Finlandii były autonomiczne, miały charakter unii personalnej z carami rosyjskimi, kraje te posiadały własne konstytucje, parlamenty, armie, odrębne systemy monetarne oraz edukacyjne, a życie urzędowe toczyło się w języku polskim (Królestwo Polskie) i szwedzkim (w Wielkim Księstwie Finlandii). Oba kraje miały także własne uniwersytety. Dopiero po pierwszym powstaniu narodowym w Królestwie Polskim, które wybuchło w listopadzie 1830 roku, w wyniku fali represji konstytucja została zastąpiona przez tzw. Statut Organiczny, a Sejm i odrębna armia zlikwidowane. Królestwo było okupowane przez potężną armię rosyjską, a w 1833 roku wprowadzono stan wojenny. Drugie powstanie narodowe ze stycznia 1863 roku doprowadziło do kolejnej fali represji i intensywnej rusyfikacji ziem polskich. W 1867 roku Autonomia Królestwa Polskiego, jego nazwa i budżet zostały zniesione. Od 1872 roku język polski był tylko wyborem opcjonalnym.Po 1863 roku zmieniła się także polityka władz rosyjskich w stosunku do Wielkiego Księstwa Fińskiego. Posiedzenie fińskiego parlamentu (Eduskunta) zostało zwołane po raz pierwszy w 1809 roku, nowa ustawa parlamentarna umożliwiła rozpowszechnianie języka fińskiego. Po śmiertelnym ataku na Aleksandra II w 1881 roku, jego syn Aleksander III również próbował ograniczyć autonomię Finlandii. Lata 1899–1904 nazwano pierwszym okresem rusyfikacji Finlandii ("pierwszy okres ucisku"). Manifestem z czerwca 1900 r. język rosyjski został wprowadzony obowiązkowo w korespondencji urzędników z Rosją. W 1901 roku została zlikwidowana narodowa fińska armia. W Rosji był to początek procesu unifikacji imperium w jeden system kulturowy, polityczny i gospodarczy. Po krótkiej odwilży, w wyniku rewolucji w Rosji w 1905 r., w Wielkim Księstwie Fińskim nastąpił tzw. "drugi okres ucisku" i pogłębiła się polityka antyfińska. Podczas wielkiej wojny 1914–1918 Wielkie Księstwo stanęło po stronie Rosji.Natomiast tereny byłego Królestwa Polskiego znalazły się od 1915 roku pod panowaniem niemieckim. Po wybuchu rewolucji w Rosji, fińska Eduskunta uchwaliła 6 grudnia 1917 roku deklarację niepodległości. Po krótkim okresie regencji, 19 lipca 1919 roku, Finlandia przyjęła system republikański z parlamentarną formą rządu. 11 listopada 1918 roku Niemcy poddały się na froncie zachodnim. Tego dnia Rada Regencyjna w Warszawie przekazała władzę wojskową dowódcy Legionów Polskich – Józefowi Piłsudskiemu. Chociaż Polska wciąż musiała walczyć o ostateczny kształt państwa, dzień 11 listopada 1918 roku jest uważany za pierwszy dzień odzyskania polskiej niepodległości.

An attempt to compare Russian Tsar Alexander I was the head of the Grand Duchy of Finland, which the Russian army captured in 1809 as a result of the Russo-Swedish war. The final act of the Congress of Vienna of June 1815 decided to establish the Kingdom of Poland. Beside the title of Grand Duke of Finland tsar, Alexander I was awarded the title of the King of Poland. From that moment on, for over one hundred years, the fate of the Grand Duchy of Finland and the Kingdom of Poland was intertwined during the rule of five Russian tsars. The aim of this paper is to answer the question whether two different ways on the road to independence – romantic Polish way with national uprisings, and pragmatic Finnish, relative loyal to the Russian tsars – had an impact on their policy towards both nations. The Kingdom of Poland and the Duchy of Finland were autonomous, were in a personal union with Russian tsars, had their own constitutions, parliaments, armies, monetary systems and educational structures, and official activities were held in Polish (Polish Kingdom) and Swedish (in the Grand Duchy of Finland). Both countries also had their own universities. The first national uprising in the Kingdom of Poland, which broke out in November 1830, resulted in a wave of repression. The Constitution was replaced by the so-called The Organic Statute, the Sejm (the Parliament) and the independent army were liquidated. The Kingdom was occupied by the mighty Russian army, and in 1833 martial law was introduced. The second national uprising of January 1863 led to another wave of repression and intensive Russification of Polish territories. In 1867, the autonomy of the Kingdom of Poland, its name and budget were abolished. From 1872 the Polish language was only an optional choice. After 1863, the policy of the Russian authorities changed towards the Grand Duchy. A session of the Finnish parliament (Eduskunta) was convened for the first time since 1809, the new parliamentary law allowed the dissemination of the Finnish language. After the deadly assault on Alexander II in 1881, his son Alexander III made attempts to limit also Finland's autonomy. The years 1899–1904 were called the first period of Russification in Finland ("the first period of oppression"). The Manifesto of June 1900 introduced obligatory Russian language in correspondence of officials with Russia. In 1901, the national Finnish army was liquidated. In Russia this was the beginning of the process of the empire's unification into one cultural, political and economic system. After a short thaw as a result of the 1905 revolution in Russia, the Grand Duchy of Finland, the so-called "second period of oppression" and anti-Finnish politics took place. During the great war of 1914–1918, the Grand Duchy was on the side of Russia. The territories of the former Kingdom of Poland were under German rule since 1915. After the outbreak of the revolution in Russia, the Eduskunta (on 6 December 1917) passed a Declaration of Independence. After a short period of regency, on 19 July 1919, the Finns adopted the republican system with a parliamentary form of government. On 11 November 1918 Germany surrendered on the Western Front. On that day, the Regency Council in Warsaw handed over military authority to the Polish Legion commander Józef Piłsudski. Although Poland still had to fight for the final shape of the state, the 11th of November 1918 is considered the first day of recovered Polish independence. ; Car rosyjski Aleksander I był głową Wielkiego Księstwa Finlandii, które rosyjska armia zajęła w 1809 roku w wyniku wojny rosyjsko-szwedzkiej. Ostateczny akt potwierdzający zdobycz uchwalił Kongres Wiedeński w czerwcu 1815 roku, na którym postanowiono także ustanowić Królestwo Polskie. Obok tytułu cara i Wielkiego Księcia Finlandii, Aleksander I otrzymał tytuł króla Polski. Od tego momentu, przez ponad sto lat, losy Wielkiego Księstwa Finlandii i Królestwa Polskiego splotły się pod rządami pięciu kolejnych rosyjskich carów. Celem artykułu jest próba odpowiedzi na pytanie, czy dwa różne sposoby na zdobycie niepodległości – romantyczny sposób polski z powstaniami narodowymi i pragmatyczny fiński, względnie lojalny wobec caratu, miały wpływ na politykę Rosji wobec obu narodów. Królestwo Polskie i Księstwo Finlandii były autonomiczne, miały charakter unii personalnej z carami rosyjskimi, kraje te posiadały własne konstytucje, parlamenty, armie, odrębne systemy monetarne oraz edukacyjne, a życie urzędowe toczyło się w języku polskim (Królestwo Polskie) i szwedzkim (w Wielkim Księstwie Finlandii). Oba kraje miały także własne uniwersytety. Dopiero po pierwszym powstaniu narodowym w Królestwie Polskim, które wybuchło w listopadzie 1830 roku, w wyniku fali represji konstytucja została zastąpiona przez tzw. Statut Organiczny, a Sejm i odrębna armia zlikwidowane. Królestwo było okupowane przez potężną armię rosyjską, a w 1833 roku wprowadzono stan wojenny. Drugie powstanie narodowe ze stycznia 1863 roku doprowadziło do kolejnej fali represji i intensywnej rusyfikacji ziem polskich. W 1867 roku Autonomia Królestwa Polskiego, jego nazwa i budżet zostały zniesione. Od 1872 roku język polski był tylko wyborem opcjonalnym. Po 1863 roku zmieniła się także polityka władz rosyjskich w stosunku do Wielkiego Księstwa Fińskiego. Posiedzenie fińskiego parlamentu (Eduskunta) zostało zwołane po raz pierwszy w 1809 roku, nowa ustawa parlamentarna umożliwiła rozpowszechnianie języka fińskiego. Po śmiertelnym ataku na Aleksandra II w 1881 roku, jego syn Aleksander III również próbował ograniczyć autonomię Finlandii. Lata 1899–1904 nazwano pierwszym okresem rusyfikacji Finlandii ("pierwszy okres ucisku"). Manifestem z czerwca 1900 r. język rosyjski został wprowadzony obowiązkowo w korespondencji urzędników z Rosją. W 1901 roku została zlikwidowana narodowa fińska armia. W Rosji był to początek procesu unifikacji imperium w jeden system kulturowy, polityczny i gospodarczy. Po krótkiej odwilży, w wyniku rewolucji w Rosji w 1905 r., w Wielkim Księstwie Fińskim nastąpił tzw. "drugi okres ucisku" i pogłębiła się polityka antyfińska. Podczas wielkiej wojny 1914–1918 Wielkie Księstwo stanęło po stronie Rosji. Natomiast tereny byłego Królestwa Polskiego znalazły się od 1915 roku pod panowaniem niemieckim. Po wybuchu rewolucji w Rosji, fińska Eduskunta uchwaliła 6 grudnia 1917 roku deklarację niepodległości. Po krótkim okresie regencji, 19 lipca 1919 roku, Finlandia przyjęła system republikański z parlamentarną formą rządu. 11 listopada 1918 roku Niemcy poddały się na froncie zachodnim. Tego dnia Rada Regencyjna w Warszawie przekazała władzę wojskową dowódcy Legionów Polskich – Józefowi Piłsudskiemu. Chociaż Polska wciąż musiała walczyć o ostateczny kształt państwa, dzień 11 listopada 1918 roku jest uważany za pierwszy dzień odzyskania polskiej niepodległości.

"Yearbook of Eastern Studies" has been established as a forum for the debate on the multifaceted nature of transformations in Central and Eastern Europe and Asia, with particular focus on the post-Soviet area. The conceptual content of the periodical was born thanks to the professors Zdzislaw J. Winnicki and Walenty Baluk, who edited the first three volumes, which were published formally as separate monographs, but already under the banner of "Wschodnioznawstwo". Since 2010, the Yearbook has the status of a scientific journal, and two years later it has been listed on the journals of the Ministry of Science and Higher Education. In addition, the periodical is indexed in national and international databases such as Index Copernicus, Central European Journal of Social Sciences and Humanities, BazHum and Polska Bibliografia Naukowa. The scientific profile of the periodical, which has consistently been implemented since the beginning of the activity of "Yearbook of Eastern Studies", focuses on the field of social sciences, with particular emphasis on the science of politics and science of safety. Its great advantage is its internationalization, which manifests itself both in terms of composition of the scientific council, reviewers, and authors of texts published in the "Wschodnioznawstwo" in Polish, English and Russian languages. Up to now, researchers from Poland, Azerbaijan, Belarus, Czech Republic, Georgia, Germany, Hungary, Japan, Kazakhstan, Latvia, Macedonia, Russia, Slovakia and Ukraine have published on the cards of the journal. ; Wydawany przez Zakład Badań Wschodnich od 2007 r. rocznik "Wschodnioznawstwo" powstał jako forum debaty nad wielowymiarowością przemian w regionie Europy Środkowej i Wschodniej oraz Azji, ze szczególnym uwzględnieniem obszaru postradzieckiego. Koncepcja merytoryczna periodyku zrodziła się dzięki profesorom Zdzisławowi J. Winnickiemu oraz Walentemu Balukowi, którzy redagowali wspólnie pierwsze trzy tomy, wydane jeszcze z formalnego punktu widzenia jako odrębne monografie, ale już pod szyldem "Wschodnioznawstwa". Od 2010 r. rocznik posiada status czasopisma naukowego, a dwa lata później trafił na listę czasopism punktowanych Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Ponadto periodyk jest indeksowany w krajowych i międzynarodowych bazach, takich jak Index Copernicus, Central European Journal of Social Sciences and Humanities, BazHum czy Polska Bibliografia Naukowa. Profil naukowy periodyku, który konsekwentnie jest realizowany od początku działalności "Wschodnioznawstwa", koncentruje się wokół dziedziny nauk społecznych, ze szczególnym uwzględnieniem nauk o polityce i nauk o bezpieczeństwie. Ogromnym atutem rocznika jest jego umiędzynarodowienie, które przejawia się zarówno w aspekcie składu rady naukowej, recenzentów, jak i autorów tekstów zamieszczanych na łamach "Wschodnioznawstwa" w językach polskim, angielskim i rosyjskim. Do tej pory na kartach periodyku publikowali naukowcy z Polski, Azerbejdżanu, Białorusi, Czech, Gruzji, Japonii, Kazachstanu, Łotwy, Macedonii, Niemiec, Rosji, Słowacji, Ukrainy i Węgier.

This book offers a contrastive, corpus-illustrated study of modal adverbs in English and Polish. It adopts a functional perspective on modal adverbs, and focuses on their interpersonal, textual and rhetorical functions in the two languages. The items under analysis (e.g. certainly, probably, evidently, clearly) are categorised differently in Anglophone and Polish linguistics, which is why this book also provides some insights into the treatment of modality and modal adverbs in English and Polish studies, thus contributing to the discussion of the ways in which such concepts as modal adverb, modal particle and discourse marker are understood across different languages and different linguistic traditions. It draws its examples from two monolingual corpora (the British National Corpus and the National Corpus of Polish), and the English-Polish parallel corpus Paralela. ; This project is financed from the grant received from the Polish Ministry of Science and Higher Education under the Regional Initiative of Excellence programme for the years 2019-2022; project number 009/RID/2018/19, the amount of funding: PLN 10 947.15. It has also received financial support from the Polish Ministry of Science and Higher Education under subsidy for maintaining the research potential of the Faculty of Philology, University of Białystok. ; a.rozumko@uwb.edu.pl ; Agata Rozumko is an Assistant Professor of English and English-Polish Contrastive Linguistics in the Institute of Modern Languages at the University of Bialystok. Her research interests are in the areas of epistemic modality (modality in academic discourse, native and non-native uses of epistemic markers in English), evidentiality, and intercultural pragmatics. ; Uniwersytet w Białymstoku ; Adamska, Irmina. 2004. "Oczywiście 'of course' and rzeczywiście 'indeed' – two different types of evidential markers in Polish: a relevance-theoretical account". In: Henryk Kardela, William J. Sullivan and Adam Głaz (eds.). Perspectives on Language. Lublin: Wydawnictwo M. Curie-Skłodowskiej, 9–21. ; Ädel, Annelie. 2010. Just to give you kind of a map of where we are going: A taxonomy of meta discourse in spoken and written academic English. Nordic Journal of English Studies 9(2): 69–97. ; Ädel, Annelie. 2014. "What I want you to remember is." Audience orientation in monologic academic discourse. In: Lieselotte Brems, Lobke Ghesquière and Freek Van de Velde (eds.). Intersubjectivity and Intersubjectification in Grammar and Discourse. Theoretical and Descriptive Advances. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins, 101–127. ; Aijmer, Karin. 1997. "I think – an English modal particle". In: Toril Swan and Olaf Jansen Westvik (eds.). Modality in Germanic Languages. Berlin: Mouton de Gruyter, 1–47. ; Aijmer, Karin. 2002. English Discourse Particles. Evidence from a Corpus. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins. ; Aijmer, Karin. 2007a. "The interface between discourse and grammar: The fact is that". In: Agnès Celle and Ruth Huart (eds.). Connectives as Discourse Landmarks. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins, 31–46. ; Aijmer, Karin. 2007b. "Modal adverbs as discourse markers. A bilingual approach to the study of indeed." In: Jochen Rehbein, Christiane Hohenstein and Lukas Pietsch (eds.). Connectivity in Grammar and Discourse. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins. ; Aijmer, Karin. 2009. "Does English have modal particles?" In: Andrew Kehoe and Antoinette Renouf (eds.). Corpus Linguistics: Refinements and Reassessments. New York/Amsterdam: Rodopi, 111–130. ; Aijmer, Karin. 2013. "Analyzing modal adverbs as modal particles and discourse markers". In: Liesbeth Degand, Bert Cornillie and Paola Pietrandrea (eds.). Discourse Markers and Modal Particles. Categorization and Description. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins, 89–106. ; Aijmer, Karin. 2016. "Modality and mood in functional linguistic approaches". In: Jan Nuyts and Johan van der Auwera (eds.). The Oxford Handbook of Modality and Mood. Oxford: Oxford University Press, 495–513. ; Aijmer, Karin, Bengt Altenberg and Mats Johansson. 1996. "Text-based contrastive studies in English. Presentation of a Project". In: Karin Aijmer, Benght Altenberg and Mats Johansson (eds.). Languages in Contrast. Papers from a Symposium on Text based Cross-linguistic Studies in Lund, 4-5 March 1994. Lund: Lund University Press, 73–85. ; Aijmer, Karin and Anne-Marie Simon-Vandenbergen. 2004. A model and a methodology for the study of pragmatic markers: the semantic field of expectation. Journal of Pragmatics 36 (10): 1781–1805. ; Aijmer, Karin and Anne-Marie Simon-Vandenbergen (eds). 2006. Pragmatic Markers in Contrast. Oxford: Elsevier. ; Aijmer, Karin and Anne-Marie Simon-Vandenbergen. 2009. "Discourse markers". In: Handbook of Pragmatics online. John Benjamins. ; Aikhenvald, AlexandraY. 2003. "Evidentiality in typological perspective". In: Alexandra Y. Aikhenvald and R.M.W. Dixon (eds.). Studies in Evidentiality. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins, 1–31. ; Aikhenvald, Alexandra Y. 2004. Evidentiality. Oxford: Oxford University Press. ; Aikhenvald, Alexandra Y. 2006. "Evidentiality in grammar". In: Keith Brown (ed.). Encyclopedia of Language and Linguistics. Oxford: Elsevier, 320–325. ; Aikhenvald, Alexandra Y. 2007. Information source and evidentiality: what can we conclude? Italian Journal of Linguistics 19: 209–227. ; Aikhenvald, Alexandra Y. 2018. "Evidentiality. The framework". In: Alexandra Y. Aikhenvald (ed.). The Oxford Handbook of Evidentiality. Oxford: Oxford University Press, 1–36. ; Alonso-Almeida, Francisco. 2015. On the mitigating function of modality and evidentiality. Evidence from English and Spanish medical research papers. Intercultural Pragmatics 12 (1): 33–57. ; AnderBois, Scott. 2014. On the exceptional status of reportative evidentials. Proceedings of SALT 24: 234–254. ; Andersen, Gisle. 2000. Pragmatic Markers and Sociolinguistic Variation. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins. ; Anderson, Lloyd B. 1986. "Evidentials, paths of change, and mental maps: Typologically regular asymmetries". In: Wallace Chafe and Johanna Nichols (eds.). Evidentiality: The Linguistic Coding of Epistemology. Norwook, NJ: Ablex, 273-312. ; Angermüller, Johannes. 2013. "Discourse analysis in Europe". In: Bonnafous Simone and Malika Temmar (eds.). Discourse Analysis and Human and Social Sciences. Bern: Peter Lang, 9–24. ; Antaki, Charles and Margaret Wetherell. 1999. Show concessions. Discourse Studies 1(1): 7–27. ; Auer, Peter. 1996. The pre-front field in spoken German and its relevance as a grammaticalization position. Pragmatics 6 (3): 295–322. ; Bakhtin, Mikhail M. (1981 [1935]). The Dialogic Imagination: Four Essays. Edited by M. Holquist, translated by C. Emerson and M. Holquist. Austin: University of Texas Press. ; Bally, Charles. (1965 [1932]). Linguistique générale et linguistique française (4th edn). Berne: Francke. ; Bańko, Mirosław. 2012. Wykłady z polskiej fleksji. Warszawa: PWN. ; Barron, Anne and Klaus P. Schneider. 2014. "Discourse pragmatics: signposting a vast field". In: Anne Barron and Klaus P. Schneider (eds.). Pragmatics of Discourse. Berlin: De Gruyter Mouton, 1–33. ; Bartmiński, Jerzy and Stanisława Niebrzegowska-Bartmińska. 2012. Tekstologia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. ; Beeching, Kate. 2002. Gender, Politeness and Pragmatic Particles in French. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins. ; Beeching, Kate. 2012. "Semantic change. Evidence from false friends". In: Peters Lauwers, Gudrun Vanderbauwhede and Stijn Verleyen (eds.). Pragmatic Markers and Pragmaticalization. Lessons from False Friends. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins, 11–36. ; Bellert, Irena. 1971. Niektóre postawy modalne w interpretacji semantycznej wypowiedzeń. Sesja Naukowa Międzynarodowej Komisji Budowy Gramatycznej Języków Słowiańskich w Krakowie w dniach 3-5 grudnia 1969 roku, Prace Komisji Słowianoznawstwa 23: 155–169. ; Bellert, Irena. 1977. On semantic and distributional properties of sentential adverbs. Linguistic Inquiry 8: 337–351. ; Benveniste, Émile. 1966. Problèmes de Linguistique Générale. Paris: Gallimard. ; Biber, Douglas and Edward Finegan. 1988. Adverbial stance types in English. Discourse Processes 11(1): 1–34. ; Biber, Douglas and Edward Finegan. 1989. Styles of stance in English: Lexical and grammatical marking of evidentiality and affect. Text 9 (1): 93–124. ; Biber, Douglass, Stig Johansson, Geoffrey Leech, Susan Conrad and Edward Finegan. 1999. Longman Grammar of Spoken and Written English. Harlow: Longman. ; Birecka, Karolina. 2005. "Analiza wybranych czasowników nakazu". http://www.sknj.ifp.uni.wroc.pl/publikacje/b01.pdf. ; Bogusławski, Andrzej. 1971. O tzw. modalności zdaniowej. Sesja Naukowa Międzynarodowej Komisji Budowy Gramatycznej Języków Słowiańskich w Krakowie w dniach 3-5 grudnia 1969 roku, Prace Komisji Słowianoznawstwa 23: 123–128. ; Bogusławski, Andrzej. 1977. Z problematyki wyrażeń epistemicznych. Sprawozdania Towarzystwa Naukowego w Toruniu 29: 63–65. ; Bogusławski, Andrzej. 2003. "Może i być może". In: Jadwiga Linde-Usiekniewicz and Romuald Huszcza (eds.). Prace językoznawcze dedykowane Profesor Jadwidze Sambor. Warszawa: Wydawnictwo Wydziału Polonistyki UW, 11–43. ; Bogusławski, Andrzej and Jan Wawrzyńczyk. 1993. Polszczyzna jaką znamy (Nowa sonda słownikowa). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego. ; Bonami, Olivier and Danièle Godard. 2008. "Lexical semantics and pragmatics of evaluative adverbs". In: Louise Mc Nally and Christopher Kennedy (eds.). Adjectives and Adverbs: Syntax, Semantics, and Discourse. Oxford: Oxford University Press, 274–304. ; Boniecka, Barbara. 1976. O pojęciu modalności (przegląd problemów badawczych). Język Polski 56 (2): 99–110. ; Boniecka, Barbara. 1998. "Tekst potoczny a dyskurs". In: Jerzy Bartmiński and Barbara Boniecka (eds.). Tekst. Problemy teoretyczne. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Skłodowskiej-Curie, 45–62. ; Boniecka, Barbara. 1999. Wykład o modalności. Annales UMCS Sectio FF Vol. XVII: 7–29. ; Boryś, Wiesław. 2006. Słownik etymologiczny języka polskiego. Kraków: Wydawnictwo Literackie. ; Boye, Kasper. 2012. Epistemic Meaning. A Crosslinguistic and Functional-Cognitive Study. Berlin/New York: De Gruyter Mouton. ; Boye, Kasper. 2018. "Evidentiality: The notion and the term". In: Alexandra Y. Aikhenvald (ed.). The Oxford Handbook of Evidentiality. Oxford: Oxford University Press, 261–272. ; Boye, Kasper and Peter Harder. 2013. "Grammaticalization and pragmatics". In: Handbook of Pragmatics online. John Benjamins. DOI:10.1075./hop.17.gra1. ; Bralczyk, Jerzy. 1978. O leksykalnych wyznacznikach prawdziwościowej oceny sądów. Katowice: Uniwersytet Śląski. ; Bréal, Michel. 1897. Essai de sémantique. Paris: Hachette (Eng. trans. Semantics: Studies in the Science of Meaning. New York: Dover. 1965). ; Breban, Tine. 2006. "Grammaticalization and subjectification of the English adjectives of general comparison". In: Angelika Athanasiadou, Costas Canakis and Bert Cornillie (eds.). Subjectification: Various Paths to Subjectivity. Berlin/New York: Mouton de Gruyter, 241–278. ; Brinton, Laurel J. 1996. Pragmatic Markers in English: Grammaticalization and Discourse Functions. Berlin: Mouton de Gruyter. ; Brinton, Laurel J. 2008. The Comment Clause in English: Syntactic Origins and Pragmatic Development. Cambridge: Cambridge University Press. ; Bromhead, Helen. 2009. The Reign of Truth and Faith. Epistemic Expressions in 16th and 17th Century English. Berlin: Mouton de Gruyter. ; Brown, Penelope and Stephen C. Levinson. 1987. Politeness. Some Universals in Language Usage. Cambridge: Cambridge University Press. ; Bulygina T. V. and A. D. Šmelev. 1993. "Kommunikativnaja modal'nost': konstatacija vozmožnosti, gipotezy i kvazi-soobšcenija". In: Giusti F. Fici and S. Signorini (eds.). Kategorija skazuemogo v slavjanskich jazykach: modal'most' i aktualizacja. Akty meždunarodnoj konferencii Certosa di Pontignano 26-29.03.1992. München. ; Bulygina T. V. and A. D. Šmelev. 1997. Jazykovaja konceptualizacija mira (na materiale russkoj grammatiki). Moscow. ; Buttler, Danuta. 1978. Rozwój semantyczny wyrazów polskich. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego. ; Bybee, Joan L. and William Pagliuca. 1985. "Cross-linguistic comparison and the development of grammatical meaning". In: Jacek Fisiak (ed.). Historical Semantics and Historical Word-formation. Berlin: Mouton, 59–84. ; Bybee, Joan L., Revere Perkins and William Pagliuca. 1994. The Evolution of Grammar. Chicago: University of Chicago Press. ; Bybee, Joan and Suzanne Fleischman. 1995. "Modality in grammar and discourse. An introductory essay". In: Joan Bybee and Suzanne Fleischman (eds.). Modality in Grammar and Discourse. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins, 1–14. ; Byloo, Pieter, Richard Kastein and Jan Nuyts. 2007. "On certainly and zeker". In: Mike Hannay and Gerard J. Steen (eds.). Structural-functional Studies in English Grammar. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins, 35–57. ; Celle, Agnès. 2009. "Hearsay adverbs and modality". In: Raphael Salkie, Pierre Busuttil and Johan der Auwera (eds.). Modality in English: Theory and Description. Berlin/New York: Mouton de Gruyter, 269–293. ; Celle, Agnès. 2011. "The intersubjective function of modal adverbs. A contrastive English-French study of adverbs in journalistic discourse". In: Karin Aijmer (ed.). Contrastive Pragmatics. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins, 23–36. ; Chafe, Wallace L. 1986. "Evidentiality in English conversation and academic writing". In: Wallace L. Chafe and Johanna Nichols (eds.). Evidentiality: The Linguistic Coding of Epistemology. Norwook, NJ: Ablex, 261–272. ; Coates, Jennifer. 1983. The Semantics of the Modal Auxiliaries. London/Canberra: Croom Helm. ; Coates, Jennifer. 1990. Modal meaning: The semantics-pragmatics interface. Journal of Semantics 7: 53–63. ; Coates, Jennifer. 1995. "The expression of root and epistemic possibility in English": In: Joan Bybee and Suzanne Fleischman (eds.). Modality in Grammar and Discourse. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins, 56–66. ; Cornillie, Bert. 2007. On the continuum between lexical and grammatical evidentiality. Evidence from Spanish. Italian Journal of Linguistics 19 (1): 108–129. ; Cornillie, Bert. 2009. Evidentiality and epistemic modality: on the close relationship of two different categories. Functions of Language 16 (1): 44–32. ; Cornillie, Bert. 2010. "An interactional approach to epistemic and evidential adverbs in Spanish conversation". In: Gabriele Diewald and Elena Smirnova (eds.). Linguistic Realization of Evidentiality in European Languages. Berlin/New York: Mouton de Gruyter, 309–330. ; Cornillie, Bert. 2018. On speaker commitment and speaker involvement. Evidence from evidentials in Spanish talk-in-interaction. Journal of Pragmatics 128: 161–170. ; Cornillie, Bert and Paola Pietrandrea. 2012. Modality at work. Cognitive, interactional and textual functions of modal markers. Journal of Pragmatics 44 (15): 2109–2115. ; Cornillie, Bert and Pedro Gras. 2015. On the interactional dimension of evidentials: The case of the Spanish evidential discourse markers. Discourse Studies 17(2): 141–161. ; Cribb, Michael. 2012. Semantic and pragmatic miscues in non-native spoken extended discourse. Journal of Pragmatics 44: 71–82. ; Culioli, Antoine. 1995. Cognition and Representation in Linguistic Theory. Amsterdam: John Benjamins. ; Cyran, Władysław. 1967. Przysłówki polskie. Budowa słowotwórcza. Łódź: Łódzkie Towarzystwo Naukowe. ; Danielewiczowa, Magdalena. 2002. Wiedza i niewiedza. Studium polskich czasowników epistemicznych. Warszawa: Katedra Lingwistyki Formalnej Uniwersytetu Warszawskiego. ; Danielewiczowa, Magdalena. 2008a. Opis przysłówków epistemicznych jako wyzwanie teoretyczne. Prace Filologiczne vol. LIV. Seria Językoznawcza: 47–62. ; Danielewiczowa, Magdalena. 2008b. Jak nie należy opisywać przysłówków epistemicznych? Wiener Slawitischer Almanach 72. Lexikalishe Evidenzialitäts-Marker in slavischen Sprachen: 109–128. ; Danielewiczowa, Magdalena. 2009. Ewentualnie jako semantyczny równoważnik pewnego warunku, ewentualnie pewnej alternatywy. Linguistica Copernicana 1(1): 77–92. ; Danielewiczowa, Magdalena. 2012. W głąb specjalizacji znaczeń. Przysłówkowe metapredykaty atestacyjne. Warszawa: Katedra Lingwistyki Formalnej Uniwersytetu Warszawskiego. ; Davies, Norman. 2005. God's Playground. A History of Poland. Vol. II. 1795 to the Present. Revised edition. Oxford: Oxford University Press. ; Déchaine, Rose-Marie, Clare Cook, Jeffrey Muehlbauer and Ryan Waldie. 2017. (De‑) constructing evidentiality. Lingua 186-187: 21–54. ; Degand, Liesbeth, Bert Cornillie and Paola Pietrandrea (eds.). 2013a. Discourse Markers and Modal Particles. Categorization and Description. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins. ; Degand, Liesbeth, Bert Cornillie and Paola Pietrandrea. 2013b. "Modal particles and discourse markers: Two sides of the same coin?" In: Liesbeth Degand, Bert Cornillie and Paola Pietrandrea (eds.). Discourse Markers and Modal Particles. Categorization and Description. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins, 1–18. ; De Haan, Ferdinand. 1998. The Category of Evidentiality. Unpublished ms., University of New Mexico. ; De Haan, Ferdinand. 1999. Evidentiality and epistemic modality: Setting boundaries. Southwest Journal of Linguistics 18: 83–101. ; Delancey, Scott. 2001. "The mirative and evidentiality". In: Patrick Dendale and Liliane Tasmowski (eds.). Evidentiality. Special Issue of Journal of Pragmatics 33: 369–382. ; De Smet, Hendrik and Jean-Christophe Verstraete. 2006. Coming to terms with subjectivity. Cognitive Linguistics 17: 365–392. ; Diewald, Gabriele. 2006. "Discourse particles and modal particles as grammatical elements." In: Kerstin Fischer (ed.). Approaches to Discourse Particles. Amsterdam: Elsevier, 403–425. ; Diewald, Gabriele. 2011. Pragmaticalization (defined) as grammaticalization of discourse functions. Linguistics 49(2): 365–390. ; Diewald, Gabriele. 2013. "'Same same but different' – Modal particles, discourse markers and the art (and purpose) of categorization". In: Liesbeth Degand, Bert Cornillie and Paola Pietrandrea (eds.). Discourse Markers and Modal Particles. Categorization and Description. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins, 19–45. ; Diewald, Gabriele and Elena Smirnova. 2010a. "Introduction. Evidentiality in European languages: the lexicogrammatical distinction". In: Gabriele Diewald and Elena Smirnova (eds.). Linguistic Realization of Evidentiality in European Languages. Berlin/New York: Mouton de Gruyter, 1–14. ; Diewald, Gabriele and Elena Smirnova. 2010b (eds.). Linguistic Realization of Evidentiality in European Languages. Berlin/New York: Mouton de Gruyter. ; Dostie, Gaétane. 2004. Pragmaticalisation et marqueurs discursifs. Analyse sémantique et traitement lexicographique. Bruxelles: De Boeck and Larcier, Editions Ducoulot. ; Downing, Angela. 2001. Surely you knew! Surely as a marker of evidentiality and stance. Functions of Language 8: 251–282. ; Downing, Angela. 2006. "The English pragmatic marker surely and its functional counterparts in Spanish". In: Karin Aijmer and Anne-Marie Simon-Vandenbergen (eds.). Pragmatic Markers in Contrast. Oxford: Elsevier, 39–58. ; Downing, Angela. 2009a. "From manner adverb to stance marker. Surely, (inter)subjectivity and English cultural norms". In: Rhonwen Bowen, Mats Mobärg and Söve Ohlander (eds.). Corpora and Discourse – and Stuff: Papers in Honour of Karin Aijmer. Göteborg: University of Göteborg, 13–22. ; Downing, Angela. 2009b. Surely as a marker of dominance and entitlement in the crime fiction of P.D. James. Brno Studies in English 35: 79–92. ; Downing, Angela and Philip Locke. 2006. English Grammar. A University Course (2nd edn) [first published 1992]. London/New York: Routledge. ; Duszak, Anna. 1997. "Cross-cultural academic communication: a discourse-community view". In: Anna Duszak (ed.). Culture and Styles of Academic Discourse. Berlin/New York: Mouton de Gruyter, 11–39. ; Duszak, Anna. 1998. Tekst, dyskurs, komunikacja językowa. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. ; Duszak, Anna and Grzegorz Kowalski. 2013. Systemowo-funkcjonalna analiza dyskursu. Kraków: Universitas. ; Dyvik, Helge. 1998. "A translational basis for semantics." In: Stig Johansson and Signe Oksefjell (eds.). Corpora and Cross-linguistic Research: Theory, Method and Case Studies. Amsterdam: Rodopi, 51–86. ; Dyvik, Helge. 2004. "Translations as semantic mirrors: from parallel corpus to wordnet". In: Karin Aijmer and Bengt Altenberg (eds.). Advances in Corpus Linguistics. Papers from the 23rd International Conference on English Language Research on Computerized Corpora. Amsterdam: Rodopi, 311–326. ; Erman, Britt and Ulla-Britt Kotsinas. 1993. Pragmaticalization: The case of ba' and you know. Studier i modern språkvetenskap 10: 76–93. ; Ernst, Thomas. 2009. Speaker-oriented adverbs. Natural and Linguistic Theory 27 (3): 497–544. ; Facchinetti, Roberta. 2009. "Subjectivity, (non-)subjectivity and intersubjectivity". In: Anastasios Tsangalidis and Roberta Facchinetti (eds.). Studies on English Modality in Honour of Frank Palmer. Bern: Peter Lang, 53–68. ; Faller, Martina. 2002. Semantics and Pragmatics of Evidentials in Cuzco Quechua. PhD dissertation. Department of Linguistics. Stanford University, at: http://personalpages.manchester.ac.uk/staff/martina.t.faller/documents/thesis-a4.pdf. ; Faller, Martina. 2017. Reportative evidentials and modal subordination. Lingua 186-187: 55–67. ; Finegan, Edward. 1995. "Subjectivity and subjectivisation: An introduction". In: Dieter Stein and Susan Wright (eds.). Subjectivity and Subjectivisation in Language. Cambridge: Cambridge University Press, 1–15. ; Fischer, Kerstin. 2000. From Cognitive Semantics to Lexical Pragmatics. The Functional Polysemy of Discourse Particles. Berlin: Mouton de Gruyter. ; Fischer, Kerstin (ed.). 2006a. Approaches to Discourse Particles. Amsterdam: Elsevier. ; Fischer, Kerstin. 2006b. "Towards an understanding of the spectrum of approaches to discourse particles: introduction to the volume". In: Kerstin Fischer (ed.). Approaches to Discourse Particles. Amsterdam: Elsevier, 1–20. ; Fischer, Kerstin. 2014. "Discourse markers". In: Klaus P. Schneider and Anne Barron (eds.). Pragmatics of Discourse. Berlin/Boston: De Gruyter Mouton, 271–294. ; Fisiak, Jacek, Maria Lipińska-Grzegorek and Tadeusz Zabrocki. 1978. An Introductory English-Polish Contrastive Grammar. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. ; Foolen, Ad. 1996. "Pragmatic particles". In: Handbook of Pragmatics online. John Benjamins. DOI:10.1075/hop2.pra3. ; Fox, Barbara A. 2001. Evidentiality: Authority, responsibility, and entitlement in English conversation. Journal of Linguistic Anthropology 11(2): 167–192. ; Fraser, Bruce. 1990. An approach to discourse markers. Journal of Pragmatics 14: 383–95. ; Fraser, Bruce. 1996. Pragmatic markers. Pragmatics 6 (2):167–190. ; Fraser, Bruce. 1999. What are discourse markers? Journal of Pragmatics 31: 931–952. ; Fryer, Daniel Lees. 2013. "Exploring the dialogism of academic discourse: Heteroglossic engagement in medical research articles". In: Gisle Andersen and Kristin Bech (eds.). English Corpus Linguistics: Variation in Time, Space and Genre. Amsterdam/New York: Rodopi, 183–207. ; Gerhardt, Julie. 1985. On the use of will and gonna. Toward a description of activity types for child language. Discourse Processes 8: 143–75. ; Gerhardt, Julie. 1990. The relation of language to content in children's speech. The role of hafta statements in structuring 3-year-olds' discourse. IPrA Papers in Pragmatics 4 (1/2): 1–57. ; Gil-Salom, Luz and Carmen Soler-Monreal. 2009. Interacting with the reader: Politeness strategies in engineering research article discussions. International Journal of English Studies. Special Issue: 175–189. ; Głowiński, Michał. 1988. "Dyskurs". In: Janusz Sławiński (ed.). Słownik terminów literackich. Wrocław: Ossolineum. ; Goffman, Erving. 1972 [1955]. "On face-work: an analysis of ritual elements in social interaction". In: John Laver and Sandy Hutcheson (eds.). Communication in Face to Face Interaction: Selected Rreadings. Harmondsworth: Penguin, 319–346. ; Grabias, Stanisław. 1994. Język w zachowaniach społecznych. Lublin: Wydawnictwo UMCS. ; Greenbaum, Sidney. 1969. Studies in English Adverbial Usage. London: Longman. ; Grochowski, Maciej. 1984. Program metodologiczny opisu partykuł. Sborník Prací Filosofické Fakulty Brněnské University A 32: 77–88. ; Grochowski, Maciej. 1986a. Polskie partykuły. Składnia, semantyka, leksykografia. Wrocław: Ossolineum. ; Grochowski, Maciej. 1986b. On the syntactic properties of particles (with special reference to Polish). International Journal of Slavic Linguistics and Poetics 33: 7–16. ; Grochowski, Maciej. 1989. "Preliminaries for semantic description of Polish particles". In: Harald Weydt (ed.). Sprechen mit Partikeln. Berlin/New York: Walter de Gruyter, 77–84. ; Grochowski, Maciej. 1997. Wyrażenia funkcyjne. Studium leksykograficzne. Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN. ; Grochowski, Maciej. 2002. "Właściwości linearne partykuł modalnych a struktura tematyczno-rematyczna wypowiedzenia". In: Janusz Siatkowski (ed.). Z polskich studiów slawistycznych seria 10, Językoznawstwo. Warszawa: Komitet Słowianoznawstwa PAN, 89–98. ; Grochowski, Maciej. 2008. "O cechach syntaktycznych i semantycznych wyrażeń widać, widocznie, najwidoczniej (na tle kategorii ewidencjonalności)". In: Björn Wiemer and Vladimir A. Plungian (eds.). Lexicalische Evidenzialitäts-Marker in slavischen Sprachen (Wiener Slawistischer Almanach 72). München-Wien: Verlag Otto Sagner, 129–148. ; Grochowski, Maciej. 2009. Miejsce partykuł w systemie części mowy. Historia i współczesność (na przykładzie języka polskiego). Sprawozdania z czynności i posiedzeń Polskiej Akademii Umiejętności LXXI (2007): 20–37. ; Grochowski Maciej, Anna Kisiel and Magdalena Żabowska. 2014. Słownik gniazdowy partykuł polskich. Kraków: Polska Akademia Umiejętności. ; Grzegorczykowa, Renata. 1975. Funkcje semantyczne i składniowe polskich przysłówków. Wrocław/Warszawa/Kraków/Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo PAN. ; Grzegorczykowa, Renata. 1998. "Przysłówek". In: Renata Grzegorczykowa, Roman Laskowski and Henryk Wróbel (eds.). Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia. Warszawa: PWN, 524-535. ; Grzegorczykowa, Renata. 2007. Wstęp do językoznawstwa. Warszawa: PWN. ; Grzegorczykowa, Renata. 2010. Wprowadzenie do semantyki językoznawczej (4th edn). Warszawa: PWN. ; Grzegorczykowa, Renata, Roman Laskowski and Henryk Wróbel (eds.). 1998. Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia (2nd edn). Warszawa: PWN. ; Halliday, Michael A.K. 1970. Functional diversity in language as seen from a consideration of modality and mood in English. Foundations of Language 6: 322–361. ; Halliday, Michael A. K. 2004. An Introduction to Functional Grammar (3rd edn revised by Christian M. I. M. Matthiessen). London: Hodder Arnold. ; Hanks, William F. 2012. Evidentiality in social interaction. Pragmatics and Society 3:2. (Special Issue on Evidentiality in Interaction): 169–180. ; Hansen, Björn. 1998. Powstanie i rozwój słów modalnych w języku polskim. Poradnik Językowy 1-2: 25–43. ; Hansen, Björn. 2009. "Modals and the boundaries of grammaticalization: The case of Russian, Polish and Serbian-Croatian". In: Walter Bisang, Nikolaus P. Himmelmann and Bjön Wiemer (eds.). What Makes Grammaticalization?: A Look from its Fringes and its Components. Berlin: Mouton de Gruyter, 245–270. ; Hansen, Björn and Petr Karlik (eds.). 2005. Modality in Slavonic Languages: New Perspectives. München: Sagner. ; Hansen, Björn and Ana Drobnjaković. 2010. Polish in the light of grammaticalization theory. Cognitive Studies/Études Cognitives 10: 35–51. ; Harris, Zelig S. 1952. Discourse analysis. Language 28 (1):1–30. ; Hasselgård, Hilde. 2006. "'Not now'– On non-correspondence between the cognate adverbs now and nå". In: Karin Aijmer and Anne-Marie Simon-Vandenbergen (eds.). Pragmatic Markers in Contrast. Amsterdam: Elsevier, 93–113. ; Hasselgård, Hilde. 2010. Adjunct Adverbials in English. Cambridge: Cambridge University Press. ; Haumann, Dagmar. 2007. Adverb Licensing and Clause Structure in English. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins. ; Heliasz, Celina. 2012. Przysłówkowe wykładniki ograniczania dostępu do wiedzy o działaniach. Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego. ; Hengeveld, Kees. 1988. Illocution, mood and modality in a functional grammar of Spanish. Journal of Semantics 6: 227–269. ; Hennemann, Anja. 2013. A Context-Sensitive and Functional Approach to Evidentiality in Spanish or Why Evidentiality Needs a Superordinate Category. Frankfurt am Main: Peter Lang. ; Holmes, Janet. 1982. Expressing doubt and certainty in English. RELC Journal 13 (2): 9–28. ; Holmes, Janet. 1983. "Speaking English with the appropriate degree of conviction". In: Christopher Brumfit (ed.). Learning and Teaching Languages for Communication: Applied Linguistics Perspectives. London: Centre for Information on Language Teaching and Research, 100–113. ; Holmes, Janet. 1988. Of course: a pragmatic particle in New Zealand's women's and men's speech. Australian Journal of Linguistics 2: 49–74. ; Honowska, Maria. 1984. Prawdopodobnie (Przyczynek do teorii aktu mowy). Polonica 10: 121–131. ; Hopper, Paul J. and Elizabeth Closs Traugott. 1993. Grammaticalization. Cambridge: Cambridge University Press. ; Horn, Larry. 1972. On the Semantic Properties of Logical Operators in English. Bloomington: Mimeo Indiana University Linguistics Club. ; Hoye, Leo Francis. 1997. Adverbs and Modality in English. London/New York: Longman. ; Hoye, Leo Francis. 2009. "Modality in discourse: The pragmatics of epistemic modality". In: Anastasios Tsangalidis and Roberta Facchinetti (eds.). Studies on English Modality in Honour of Frank Palmer. Bern: Peter Lang, 99–131. ; Hryniewicz, Janusz. T. 2004. Polityczny i kulturowy kontekst rozwoju gospodarczego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR. ; Huddleston, Rodney and Geoffrey K. Pullum. 2002. The Cambridge Grammar of the English Language. Cambridge: Cambridge University Press. ; Hyland, Ken and John Milton. 1997. Qualification and certainty in L1 and L2 students' writing. Journal of Second Language Writing 6 (2): 183–205. ; Jakubowska, Ewa. 1999. Cross-cultural Dimensions of Politeness in the Case of Polish and English. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego. ; Jaszczolt, Katarzyna M. 2009. Representing Time. An Essay on Temporality as Modality. Oxford: Oxford University Press. ; Jaszczolt, Katarzyna M. 2011. "Contrastive analysis". In: Jan-Ola Östman and Jef Verschueren (eds.). Pragmatics in Practice. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins, 111–117. ; Jędrzejko, Ewa. 1987. Semantyka i składnia polskich czasowników deontycznych. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. ; Jodłowski, Stanisław. 1971. Studia nad częściami mowy. Warszawa: PWN. ; Jodłowski, Stanisław. 1976. Podstawy polskiej składni. Warszawa: PWN. ; Jucker, Andreas H. and Yael Ziv. 1998. "Discourse markers: Introduction". In: Andreas H. Jucker and Yael Ziv (eds.). Discourse Markers. Description and Theory. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins. ; Kakietek, Piotr. 1980. English Modal Auxiliaries and their Equivalent Constructions in Polish. Katowice: Uniwersytet Śląski. ; Kärkkäinen, Elise. 2003. Epistemic Stance in English Conversation. A Description of its Interactional Functions, with a Focus on I think. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins. ; Kiseleva, K. L. and Deni Pajar. 1998. Diskursivnye slova: opyt kontekstno-semantičeskogo analiza. Moskva. ; Kiss, É. Katalin. 2009. "Introduction". In: Katalin É. Kiss (ed.). Adverbs and Adverbial Adjuncts at the Interfaces. Berlin/New York: Mouton de Gruyter, 1–18. ; Klemensiewicz, Zenon. 1963. Zarys składni polskiej. Warszawa: PWN. ; Klinge, Alex. 1995. On the linguistic interpretation of contractual modalities. Journal of Pragmatics 6: 649–675. ; Kokorniak, Iwona and Małgorzata Fabiszak. 2014. "Grammaticalization of Polish mental predicate prefixes". In: Sylvie Hancil and Ekkehard König (eds.). Grammaticalization – Theory and Data. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins, 109–128. ; Korytkowska, Małgorzata and Roman Roszko. 1997. Modalność imperceptywna. Gramatyka konfrontatywna bułgarsko-polska vol. 6, part 1, Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy. ; Koseska-Toszewa, Violetta. 1978. Relacje modus-tempus w języku bułgarskim na tle języka polskiego. Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej XVII: 289–298. ; Koseska-Toszewa, Violetta, Viara Maldžieva and Jordan Pencev. 1996. Modalność. Problemy teoretyczne. Gramatyka konfrontatywna bułgarsko-polska vol. 6, part 1, Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk. ; Kratzer, Angelika. 1977. "What 'must' and 'can' must and can mean". Linguistics and Philosophy 1(1): 337–355. ; Kronning, Hans. 2003. "Modalité et énidentialité." In: Merete Birkelund, Gerhard Boysen and Poul Søren Kjaersgaard (eds.). Aspects de la modalité. Tübingen: Max Niemeyer Verlag, 131–151. ; Krzeszowski, Tomasz. 1984. "Tertium comparationis". In: Jacek Fisiak (ed.). Contrastive Linguistics. Prospects and Problems. Berlin/New York/Amsterdam: Mouton Publishers. ; Krzeszowski, Tomasz P. 1990a. Contrasting Languages: The Scope of Contrastive Linguistics. Berlin/New York: Mouton de Gruyter. ; Krzeszowski, Tomasz. P. 1990b. "Prototypes and equivalence". In: Jacek Fisiak (ed.). Further Insights into Contrasive Analysis. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins, 29–46. ; Krzyżyk, Danuta. 2008. Synonimia pojęć prawdziwościowych – teoria i nauczanie. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego. ; Labocha, Janina. 1996. "Tekst, wypowiedź, dyskurs". In: Stanisław Gajda and Mieczysław Balowski (eds.). Styl a tekst. Opole: Uniwersytet Opolski, 49–53. ; Lakoff, George. 1973. Hedges: A study in meaning criteria and the logic of fuzzy concepts. Journal of Philosophical Logic 2: 458–508. ; Langacker, Ronald. W. 1985. "Observations and speculations on subjectivity". In: John Haiman (ed.). Iconicity in Syntax. Proceedings of a Symposium on Iconicity in Syntax, Stanford, June 24-26, 1983. Amsterdam: Benjamins, 49–90. ; Langacker, Ronald. W. 1990. Subjectification. Cognitive Linguistics 1.1: 5–38. ; Langacker, Ronald. 1991. Foundations of Cognitive Grammar. Vol. II. Stanford: Stanford University Press. ; Langacker, Ronald. W. 2002. "Deixis and subjectivity". In: Frank Brisard (ed.). Grounding: The Epistemic Footing of Deixis and Reference. Berlin: Mouton de Gruyter, 1–28. ; Laskowski, Roman. 1998. "Zagadnienia ogólne morfologii". In: Renata Grzegorczykowa, Roman Laskowski and Henryk Wróbel (eds.). Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia. Warszawa: PWN, 27–86. ; Lazard, Gilbert. 2001. On the grammaticalization of evidentiality. Journal of Pragmatics 33: 359–367. ; Lee-Wong, Song Mei. 1999. Politeness and Face in Chinese Culture. Frankfurt: Peter Lang. ; Lehmann, Christian. 1995 [1982]. Thoughts on Grammaticalization. A Programmatic Sketch. (Arbeiten des Kölner Universalien-Projekts 48). Munich: Lincom Europa. ; Lehmann, Christian. 2008. "Information structure and grammaticalization". In: Elena Seoane and Maria José López Couso (eds.). Theoretical and Empirical Issues in Grammaticalization. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins, 207–229. ; Lewandowska-Tomaszczyk, Barbara. 2007. "Polysemy, prototypes, and radial categories". In: Dirk Geeraerts and Hubert Cuykens (eds.). The Oxford Handbook of Cognitive Linguistics. Oxford: Oxford University Press, 139–169. ; Lewis, Diana M. 2003. Rhetorical motivations for the emergence of discourse particles, with special reference to English of course. In: Ton van der Wouden, Ad Foolen, and Piet Van de Craen (eds.). Particles. Special Issue of Belgian Journal of Linguistics 16: 79–91. ; Lewis, Diana M. 2006. "Discourse markers in English: A discourse-pragmatic view". In: Kerstin Fischer (ed.). Approaches to Discourse Particles. Amsterdam: Elsevier, 43–59. ; Lewis, Diana M. 2011. A discourse-constructional approach to the emergence of discourse markers in English. Linguistics 49 (2): 415–443. ; Lewis, Diana M. 2014. Discourse patterns in the development of discourse markers in English. Functions of Language 21 (1): 95–118. ; Liao, Silvie. 2009. Variation in the use of discourse markers by Chinese teaching assistants in the US. Journal of Pragmatics 41 (7): 1313–1328. ; Ligara, Bronisława. 1997. Polskie czasowniki modalne i ich francuskie ekwiwalenty tłumaczeniowe. Kraków: Universitas. ; Lubecka, Anna. 2000. Requests, Invitations, Apologies and Compliments in American English and Polish. A Cross-cultural Communication Perspective. Kraków: Księgarnia Akademicka. ; Lyons, John. 1977. Semantics. Cambridge: Cambridge University Press. ; Łapa, Romana. 2003. Predykatywne wyrażenia modalne z bezokolicznikiem we współczesnej polskiej prasie. Poznań: Poznańskie Studia Polonistyczne. ; Macaulay, Ronald K. S. 1995. The adverbs of authority. English World-Wide 16: 37–60. ; Majsak, T. A. and S. G. Tatevosov. 2000. Prostranstvo govorjašcego v kategorijach grammatiki, ili Cego nel/zja skazat' o sebe samom. Voprosy jazykoznanija 5: 68–80. ; Marcjanik, Małgorzata. 1997. Polska grzeczność językowa. Kielce: WSP. ; Marcjanik, Małgorzata. 2008. Grzeczność w komunikacji językowej. Warszawa: PWN. ; Marcjanik, Małgorzata. 2009. Mówimy uprzejmie. Poradnik językowego savoir-vivre'u. Warszawa: PWN. ; Marín-Arrese, Juana I. 2009. "Commitment and subjectivity in the discourse of a judicial inquiry". In: Raphael Salkie, Pierre Busuttil and Johan der Auwera (eds.). Modality in English: Theory and Description. Berlin/New York: Mouton de Gruyter, 237–268. ; Marín-Arrese, Juana I., Gerda Haßler and Marta Carretero (eds.). 2017. Evidentiality Revisited. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamims. ; Martin, James Robert and David Rose. 2003. Working with Discourse: Meaning beyond the Clause. New York/London: Continuum. ; Martin, James Robert and Peter R. R. White. 2005. The Language of Evaluation: Appraisal in English. London/New York: Palgrave. ; Matthewson, Lisa. 2011. "On apparently non-modal evidentials". In: Olivier Bonami and Patricia Cabredo Hofherr (eds.). Emprical Issues in Formal Syntax and Semantics 8. http://www.cssp.cnrs.fr/eiss8/index_en.html, 333–357. ; McCready, Eric and Norry Ogata. 2007. Evidentiality, modality and probability. Linguistics and Philosophy 30(2): 147–206. ; Milewski, Tadeusz. 1969. Językoznawstwo. Warszawa: PWN. ; Misz, Henryk. 1968. Dodatkowe wyznaczniki intelektualne ze stanowiska formalnosyntaktycznego. Slavia Occidentalis 27: 147–151. ; Mitchell, Mark L., Janina M. Jolley and Robert R. O'Shea. 2003. Writing for Psychology. Wadsworth: Cengage Learling. ; Mortelmans, Tanja. 2007. "Modality in Cognitive Linguistics". In: Dirk Geeraerts and Hubert Cuykens (eds.). The Oxford Handbook of Cognitive Linguistics. Oxford: Oxford University Press, 869–889. ; Mortensen, Janus. 2012. "Subjectivity and intersubjectivity as aspects of epistemic stance marking". In: Nicole Baumgarten, Inke Du Bois and Juliane House (eds.). Subjectivity in Language and in Discourse. Bingley: Emerald, 229–246. ; Mosegaard Hansen, Maj-Britt. 1998. The Function of Discourse Particles: A Study with Special Reference to Spoken Standard French. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins. ; Mushin, Ilana. 2012. "Watching for witness": Evidential strategies and epistemic authority in Garrwa conversation. Pragmatics and Society 3:2. (Special Issue on Evidentiality in Interaction): 270–293. ; Mushin, Ilana. 2013. Making knowledge visible in discourse: Implications for the study of linguistic evidentiality. Discourse Studies 15 (5): 627–645. ; Müller, Simone. 2005. Discourse Markers in Native and Non-native English Discourse. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins. ; Myhill, John. 1995. Change and continuity in the functions of the American English modals. Linguistics 33: 157–211. ; Myhill, John. 1997. Should and ought: The rise of individually oriented modality in American English. Journal of English Linguistics 1: 3–23. ; Nagórko, Alicja. 2007. Zarys gramatyki polskiej. Warszawa: PWN. ; Nagórko, Alicja. 2012. Podręczna gramatyka języka polskiego. Warszawa: PWN. ; Narrog, Heiko. 2005. On defining modality again. Language Sciences 27.2: 165–192. ; Narrog, Heiko. 2012. Modality, Subjectivity, and Semantic Change. A Cross-linguistic Perspective. Oxford: Oxford University Press. ; Narrog, Heiko. 2014. "Beyond intersubjectification. Textual uses of modality and mood in subordinate clauses as part of speech-act orientation". In: Lieselotte Brems, Lobke Ghesquière and Freek Van de Velde (eds.). Intersubjectivity and Intersubjectification in Grammar and Discourse. Theoretical and Descriptive Advances. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins, 29–51. ; Narrog, Heiko. 2015. (Inter)subjectification and its limits in secondary grammaticalization. Language Sciences 47: 148–160. ; Nida, Eugene A. 2001. Language and Culture: Contexts in Translating. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins. ; Nuckolls, Janis. B. 2018. "The interactional and cultural pragmatics of evidentiality in Pastaza Quichua". In: Alexandra Y. Aikhenvald (ed.). The Oxford Handbook of Evidentiality. Oxford: Oxford University Press, 202–221. ; Nuckolls, Janis and Lev Michael. 2014. "Introduction. Evidentials and evidential strategies in interactional and socio-cultural contexts". In: Janis Nuckolls and Lev Michael (eds.). Evidentiality in Interaction. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins, 13–20. ; Nuyts, Jan. 2001a. Epistemic Modality, Language, and Conceptualization: A Cognitive-Pragmatic Perspective. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins. ; Nuyts, Jan. 2001b. Subjectivity as an evidential dimension in epistemic modal expressions. Journal of Pragmatics 33: 383–400. ; Nuyts, Jan. 2006. "Modality: Overview and linguistic issues". In: William Frawley (ed.). The Expression of Modality. Berlin/New York: Mouton de Gruyter, 1–26. ; Nuyts, Jan. 2007. "Cognitive Linguistics and Functional Linguistics". In: Dirk Geeraerts and Hubert Cuykens (eds.). The Oxford Handbook of Cognitive Linguistics. Oxford: Oxford University Press, 543–565. ; Nuyts, Jan. 2014. "Notions of (inter)subjectivity". In: Lieselotte Brems, Lobke Ghesquière and Freek Van de Velde (eds.). Intersubjectivity and Intersubjectification in Grammar and Discourse. Theoretical and Descriptive Advances. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins, 53–76. ; Nuyts, Jan. 2015. Subjectivity: Between discourse and conceptualization. Journal of Pragmatics 86: 106–110. ; Nuyts, Jan and Johan van der Auwera (eds.). 2016. The Oxford Handbook of Modality and Mood. Oxford: Oxford University Press. ; Ochs, Elinor. 1996. "Linguistic resources for socializing humanity". In: John J. Gumperz and Stephen C. Levinson (eds.). Rethinking Linguistic Relativity. Cambridge: Cambridge University Press, 407–437. ; Ogiermann, Eva. 2009. On Apologizing in Negative and Positive Politeness Cultures. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins. ; Palmer, Frank. R. 1990 [1979]. Modality and the English Modals (2nd edn). London: Longman. ; Palmer, Frank R. 2001 [1986]. Mood and Modality (2nd edn). Cambridge: Cambridge University Press. ; Panfilov, V V. 1977. Kategorija modal'nosti i ee rol' v konstituirovanii struktury predloženija i suždenija. Voprosy Jazykoznanija 4: 37–48. ; Papafragou, Anna. 2000. Modality: Issues in the Semantics-Pragmatics Interface. Amsterdam: Elsevier. ; Perkins, Michael R. 1983. Modal Expressions in English. London: Pinter. ; Pęzik, Piotr. 2016. "Exploring phraseological equivalence with Paralela". In: Ewa Gruszczyńska and Agnieszka Leńko-Szymańska (eds.). Polish Language Parallel Corpora. Warszawa: Instytut Lingwistyki Stosowanej UW, 67–81. ; Piekarczyk, Dorota. 2015. "O potrzebie rozróżniania metatekstu i metajęzyka". In: Tomasz Korpysz and Anna Kozłowska (eds.). Język pisarzy: problemy metajęzyka i metatekstu. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, 11–27. ; Plungian, Vladimir. 2001. The place of evidentiality within the universal grammatical space. Journal of Pragmatics 33: 349–357. ; Portner, Paul. 2009. Modality. Oxford: Oxford University Press. ; Prévost, Sophie. 2011. A propos from verbal complement to discourse marker: A case of grammaticalization? Linguistics 49(2): 391–413. ; Quirk, Randolph, Jan Svartvik, Geoffrey Leech and Sidney Greenbaum. 1985. A Comprehensive Grammar of the English Language. London/New York: Longman. ; Rachwałowa, Maria. 1983. Przysłówki metatekstowe i modalne w próbie języka naukowej humanistyki. Rocznik Naukowo-Dydaktyczny WSP w Krakowie 80, Prace Językoznawcze IV: 133–142. ; Radden, Günter and René Dirven. 2007. Cognitive English Grammar. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins. ; Ramat, Paolo. 1996. "Allegedly, John is ill again": stratégies pour le médiatif. In: Zlatka Guentchéva (ed.). L'énonciation médiatisée. Louvain/Paris: Peeters, 287–298. ; Ramat, Paolo and Davide Ricca. 1998. "Sentence adverbs in the languages of Europe". In: Van der Auwera Johan and Dónall Ó. Baoill (eds.). Adverbial Constructions in the Languages of Europe. Berlin/New York: Mouton de Gruyter, 187–275. ; Rospond, Stanisław. 2009. Gramatyka historyczna języka polskiego z ćwiczeniami (4th edn). Warszawa: PWN. ; Roszko, Roman. 1993. Wykładniki modalności imperceptywnej w języku polskim i litewskim. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy. ; Rozumko, Agata. 2008. "An interdisciplinary approach to teaching grammar to prospective teachers of English". In: Krzysztof Bogacki, Barbara Głowacka and Dorota Potocka (eds.). Interdisciplinary Perspectives in Foreign Language Teacher Education. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 309–318. ; Rozumko, Agata. 2012a. "Evidential adverbs expressing certainty in English and Polish". In: Krzysztof Bogacki, Joanna Cholewa and Agata Rozumko (eds.). Formal and Semantic Aspects of Linguistic Research. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 249–260. ; Rozumko, Agata. 2012b. Speech-act adverbs in English and Polish: a cross-linguistic and cross-cultural comparison. Białostockie Archiwum Językowe 12: 183–196. ; Rozumko, Agata. 2012c. "Cross-cultural aspects of contrastive studies: the discourse of fact and truth in English and Polish. A corpus-based study". In: Agata Rozumko and Dorota Szymaniuk (eds.). Directions in English-Polish Contrastive Research. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 89–118. ; Rozumko, Agata. 2015. Native and non-native uses of English modal particles. The case of surely and for sure. Poznań Studies in Contemporary Linguistics 51 (4): 551–573. ; Rozumko, Agata. 2016a. "Epistemic adverbs in English and Polish academic discourse". In: Joanna Leśniewska and Mateusz Urban (eds.). Beyond Words. Crossing Borders in English Studies. Vol. II. Kraków: Tertium, 57–72. ; Rozumko, Agata. 2016b. Linguistic concepts across languages: The category of epistemic adverbs in English and Polish. Yearbook of the Poznań Linguistic Meeting 2 (1): 195–214. ; Rozumko, Agata. 2016c. Adverbs of certainty in a cross-linguistic and cross-cultural perspective. English-Polish. Languages in Contrast: International Journal for Contrastive Linguistics 16 (2): 239–263. ; Rozumko, Agata. 2017. Adverbial markers of epistemic modality across disciplinary discourses: A contrastive study of research articles in six academic disciplines. Studia Anglica Posnaniensia 52 (1): 73–101. ; Rozumko, Agata. 2018. The functions of clearly in academic discourse: From an adverb of manner to a discourse marker. Studia Linguistica Universitatis Iagellonicae Cracoviensis 135: 47–57. ; Rozumko, Agata. 2019. Between acknowledgement and countering: Interpersonal functions of English reportative adverbs. Journal of Pragmatics 140: 1–11. ; Rozumko, Agata, forthcoming. Evidential strategies in receiver-directed talk: The case of English inferential adverbs, Lingua, http://doi.org/10.1016/j.lingua.2018.12.003 ; Rytel, Danuta. 1982. Leksykalne środki wyrażania modalności w języku czeskim i polskim. Wrocław: Ossolineum. ; Schiffrin, Deborah. 1987. Discourse Markers. Cambridge: Cambridge University Press. ; Schoonjans, Steven. 2013. "Modal particles: Problems in defining a category". In: Paola Pietrandrea, Bert Cornillie and Liesbeth Degand (eds.). Discourse Markers and Modal Particles: Categorization and Description. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins. ; Schwenter, Scott A. and Elizabeth Closs Traugott. 2000. Invoking scalarity: The development of in fact. Journal of Historical Pragmatics 1–1: 7–25. ; Shapiro, Barbara J. 2000. A Culture of Fact: England, 1550-1720. Ithaca/London: Cornell University Press. ; Sidnell, Jack. 2012. Who knows best?: Evidentiality and epistemic asymmetry in conversation. Pragmatics and Society 3:2 (Special Issue on Evidentiality in Social Interaction): 294–320. ; Simon-Vandenbergen, Anne-Marie. 1992. The interactional utility of of course in spoken discourse. Occasional Papers in Systemic Linguistics 6: 213–226. ; Simon-Vandenbergen, Anne-Marie and Karin Aijmer. 2003. The expectation marker of course. Languages in Contrast 4 (1): 13–43. ; Simon-Vandenbergen, Anne-Marie and Karin Aijmer. 2007. The Semantic Field of Modal Certainty: A Corpus-based Study of English Adverbs. Berlin/New York: Mouton de Gruyter. ; Simon-Vandenbergen, Anne-Marie, Peter White and Karin Aijmer. 2007. "Presupposition and 'taking for granted' in mass communicated political argument. An illustration from British, Flemish and Swedish political colloquy". In: Anita Fetzer and Gerda Eva Lauerbach (eds.). Political Discourse in the Media. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins, 31–74. ; Skowronek, Katarzyna. 1993. Reklama. Studium pragmalingwistyczne. Kraków: PAN. ; Socka, Anna. 2015. Polish particles of hearsay: syntactic and textual distribution. In: Björn Wiemer (ed.). Studies on Evidentiality Marking in West and South Slavic. München/Berlin/Leipzig/Washington: Verlag Otto Sagner, 111–137. ; Squartini, Mario. 2012. Evidentiality in interaction: The concessive use of the Italian Future between grammar and discourse. Journal of Pragmatics 44: 2116–2128. ; Stępień, Marzena. 2010. Mówienie i prawda. O czasownikowych wykładnikach wiedzy niezweryfikowanej przez mówiącego. Warszawa: Wydział Polonistyki UW/BEL Studio. ; Swan, Toril. 1988. Sentence Adverbials in English: A Synchronic and Diachronic Investigation. Oslo: Novis. ; Szczyrbak, Magdalena. 2014. The Realisation of Concession in the Discourse of Judges. A Genre Perspective. Kraków: Jagiellonian University Press. ; Tabor, Whitney and Elizabeth Closs Traugott. 1998. "Structural scope expansion and grammaticalization". In: Anna Giacalone Ramat and Paul J. Hopper (eds.). The Limits of Grammaticalization. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins, 229–272. ; Tarano, Gina. 2008. "Discourse adjectives". In: Louise Mc Nally and Christopher Kennedy (eds.). Adjectives and Adverbs: Syntax, Semantics and Discourse. Oxford: Oxford University Press, 305–327. ; Thornes, Tim. 2018. Evidentiality in the Uto-Aztecan languages. In: Alexandra Y. Aikhenvald (ed.). The Oxford Handbook of Evidentiality. Oxford: Oxford University Press, 409–430. ; Tokarski, Jan. 1949. O kategorii przysłówka. Poradnik Językowy 29/2: 14–20. ; Traugott, Elizabeth Closs. 1989. On the rise of epistemic meanings in English: An example of subjectification in semantic change. Language 65: 31–55. ; Traugott, Elizabeth Closs. 1995a. "Subjectification in grammaticalisation". In: Susan Wright and Dieter Stein (eds.). Subjectivity and Subjectivisation. Cambridge: Cambridge University Press, 31–54. ; Traugott, Elizabeth Closs. 1995b. The role of the development of discourse markers in a theory of grammaticalization. Paper presented at ICHL 12 Manchester, UK, August. Version of 11/97. At: http://www/~traugott/papers/discourse.pdf. ; Traugott, Elizabeth Closs. 2003. "From subjectification to intersubjectification". In: Raymond Hickey (ed.). Motives for Language Change. Cambridge: Cambridge University Press, 124–139. ; Traugott, Elizabeth Closs. 2006. "Historical aspects of modality". In: William Frawley (ed.). The Expression of Modality. Berlin/New York: Mouton de Gruyter, 107–139. ; Traugott, Elizabeth Closs. 2007. Discussion article: Discourse markers, modal particles, and contrastive analysis, synchronic and diachronic. Catalan Journal of Linguistics 6: 139–157. ; Traugott, Elizabeth Closs. 2010. "(Inter)subjectivity and (inter)subjectification: A reassessment". In: Kristin Davidse, Lieven Vandelanotte and Hubert Cuyckens (eds.). Subjectification, Intersubjectification and Grammaticalization. Berlin/New York: Mouton de Gruyter, 29–71. ; Traugott, Elizabeth Closs. 2014. "Intersubjectification and clause periphery". In: Lieselotte Brems, Lobke Ghesquière and Freek Van de Velde (eds.). Intersubjectivity and Intersubjectification in Grammar and Discourse. Theoretical and Descriptive Advances. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins, 7–27. ; Traugott, Elizabeth Closs and Richard B. Dasher. 2002. Regularity in Semantic Change. Cambridge: Cambridge University Press. ; Travis, Catherine E. 2006. "The Natural Semantic Metalanguage approach to discourse markers". In: Kerstin Fischer (ed.). Approaches to Discourse Particles. Amsterdam: Elsevier, 219–241. ; Trillo, Jesus R. 2002. The pragmatic fossilization of discourse markers in non-native speakers of English. Journal of Pragmatics 34 (6): 769–784. ; Tutak, Kinga. 2003. Leksykalne nieczasownikowe wykładniki modalności epistemicznej w autobiografiach. Kraków: Księgarnia Akademicka. ; Usoniene, Aurelia and Audrone Šoliene. 2012. "Choice of strategies in realizations of epistemic possibility in English and Lithuanian: A corpus-based study". In: Gert De Sutter, Kris Heylen and Stefania Marzo (eds.). Corpus Studies in Contrastive Linguistics. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins, 141–166. ; van der Auwera, Johan and Vladimir A. Plungian. 1998. Modality's semantic map. Linguistic Typology 2 (1): 79–124. ; van der Auwera, Johan, Ewa Schalley and John Nuyts. 2005. "Epistemic possibility in a Slavonic parallel corpus – a pilot study". In: Björn Hansen and Petr Karlik (eds.). Modality in Slavonic Languages: New Perspectives. München: Sagner, 201–217. ; Van linden, An. 2012. Modal Adjectives: English Deontic and Evaluative Constructions in Synchrony and Diachrony. Berlin: Mouton de Gruyter. ; Verschueren, Jef. 1999. Understanding Pragmatics. London: Arnold. ; Verstraete, Jean-Christophe. 2001. Subjective and objective modality: Interpersonal and ideational functions in the English modal auxiliary system. Journal of Pragmatics 33(10): 1505–1528. ; Vidrine, D. V. 2016. A blurb of: Stanley H. Block, Carolyn Bryant Block and Guy do Plessis. Mind-Body Workbook for addiction: Effective Tools for Substance-Abuse Recovery and Relapse Prevention. New Harbinger Publications. ; Vinogradov, Viktor Vladimirovitch. 1975 [1950]. "On kategorii modal'nosti in modal'nych slovach v russkom jazyke [On the category of modality and modal markers in Russian]". In: V. V. Vinogradov: Izbrannye trudy. Issledovanija po ruskskoj grammatike. Moscow, 53–87. ; Visconti, Jacqueline. 2013. Facets of subjectification. Language Sciences 36: 7–17. ; Vold, Eva Thue. 2006. "The choice and use of epistemic modality markers in linguistics and medical research articles". In: Marina Bondi and Ken Hyland (eds.). Academic Discourse across Disciplines. New York: Peter Lang, 225–249. ; Vološinov, V. N. 1929 [1995]. Marxism and the Philosophy of Language. Translated by L. Matjka and I. R. Titunik. London: Routledge. ; Wajszczuk, Jadwiga. 1997. System znaczeń w obszarze spójników polskich. Wprowadzenie do opisu. Warszawa: Katedra Lingwistyki Formalnej UW. ; Wajszczuk, Jadwiga. 2000. Can a division of lexemes according to syntactic criteria be consistent? Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego 55: 20–38. ; Wajszczuk, Jadwiga. 2005. O metatekście. Warszawa: Katedra Lingwistyki Formalnej UW. ; Wajszczuk, Jadwiga. 2010. Functional class (so called "part of speech") assignment as a kind of meaning-bound word syntactic formation. Cognitive Studies/Études Cognitives 10: 15–33. ; Warchał, Krystyna. 2010. Encoding certainty. On some epistemic modality markers in English and Polish research articles. The case of MUST/MUSIEĆ. Internet-Zeitschrift für Kulturwissenschaften Nr 17. http://www.inst.at/trans/17Nr/2-7/2-7_warchal/17.htm [last accessed 4 June 2015]. ; Warchał, Krystyna. 2015. Certainty and Doubt in Academic Discourse: Epistemic Modality Markers in English and Polish Linguistics Articles. Katowice: Uniwersytet Śląski. ; Watts, Richard. 1984. An analysis of epistemic possibility and probability. English Studies 65: 129–140. ; Weydt, Harald. 2006. What are particles good for?" In: Kerstin Fischer (ed.). Approaches to Discourse Particles. Amsterdam: Elsevier, 205–217. ; White, Peter R. R. 2000. "Dialogue and inter-subjectivity: reinterpreting the semantics of modality and hedging". In: Malcolm Coulthard, Janet Cotterill and Frances Rock (eds.). Dialogue Analysis VII: Working with Dialogue: Selected Papers from the 7th IADA Conference Birmingham 1999. Tübingen: Niemeyer, 67–80. ; White, Peter R. R. 2003. Beyond modality and hedging: a dialogic view of the language of intersubjective stance. Text 23 (2): 259–284. ; Wiemer, Björn. 2006. Particles, parentheticals, conjunctions and prepositions as evidentiality markers in contemporary Polish (a first exploratory study). Studies in Polish Linguistics 3: 5–67. ; Wiemer, Björn. 2010. "Hearsay in European languages: toward an integrative account of grammatical and lexical marking". In: Gabriele Diewald and Elena Smirnova (eds.). Linguistic Realization of Evidentiality in European Languages. Berlin/New York: Mouton de Gruyter, 59–129. ; Wiemer, Björn. 2018. "Evidentials and epistemic modality". In: Alexandra Y. Aikhenvald (ed.). The Oxford Handbook of Evidentiality. Oxford: Oxford University Press, 85–108. ; Wiemer, Björn and Anna Socka. 2017a. How much does pragmatics help to contrast the meaning of hearsay adverbs? Part 1. Studies in Polish Linguistics 12-1, 21–56. ; Wiemer, Björn and Anna Socka. 2017b. How much does pragmatics help to contrast the meaning of hearsay adverbs? Part 2. Studies in Polish Linguistics 12-2, 75–95. ; Wierzbicka, Anna. 1969. Dociekania semantyczne. Wrocław: Ossolineum. ; Wierzbicka, Anna. 1971. "Metatekst w tekście". In: Maria Renata Mayenowa (ed.). O spójności tekstu. Wrocław: Ossolineum, 105–121. ; Wierzbicka, Anna. 2003. Cross-Cultural Pragmatics. The Semantics of Human Interaction (2nd edn). Berlin/New York: Mouton de Gruyter. ; Wierzbicka, Anna. 2006. English: Meaning and Culture. Oxford: Oxford University Press. ; Wierzbicka, Anna. 2010. Experience, Evidence and Sense. The Hidden Cultural Legacy of English. Oxford/New York: Oxford University Press. ; Willett, Thomas. 1988. A cross-linguistic survey of the grammaticalization of evidentiality. Studies in Language 12 (1): 51–97. ; Williams, Jessica. 1992. Planning, discourse marking, and the comprehensibility of international teaching assistants. TESOL Quarterly 26 (4): 693–711. ; Willim, Ewa. 2010. O sporach wokół formy i funkcji we współczesnym językoznawstwie. Formalizm kontra funkcjonalizm? Studia Copernicana 1 (3): 81–127. ; Willim, Ewa and Elżbieta Mańczak-Wohlfeld. 1997. A Contrastive Approach to Problems with English. Warszawa/Kraków: Wydawnictwo Naukowe PWN. ; Witosz, Bożena. 2012. Badania nad dyskursem we współczesnym językonawstwie polonistycznym. Oblicza komunikacji 5: 61–76. ; Wróbel, Henryk. 2001. Gramatyka języka polskiego. Kraków: Spółka Wydawnicza "Od nowa". ; Żabowska, Magdalena. 2006. Zróżnicowanie semantyczne partykuł epistemicznych. LingVaria 1: 203–213. ; Żabowska, Magdalena. 2013. Faktycznie i rzeczywiście – operacje na wiedzy i ich leksykalizacja. Linguistica Copernicana 1 (9): 131–141. ; Żabowska, Magdalena. 2014. "Partykułologia i partykułografia. Stan obecny i perspektywy". In: Andrzej Moroz, Piotr Sobotka and Magdalena Żabowska (eds.). Maiuscula linguistica. Studia in honorem Professori Matthiae Grochowski sextuagesimo quinto dedicata. Warszawa: BEL Studio, 103–119. ; Cambridge Advanced Learner's Dictionary and Thesaurus. Cambridge University Press. at: https://dictionary.cambridge.org. ; Collins English Dictionary (Complete and Unabridged 10th Edition). HarperCollins Publishers. at: http://www.dictionary.com. ; COBUILD Advanced English Dictionary at: https://dictionary.cambridge.org. ; Collins English-Polish/Polish-English Dictionary. 1996. ed. by Jacek Fisiak et al. Warszawa: Polska Oficyna Wydawnicza. ; http://www.dictionary.com (based on the Random House Dictionary 2018). ; Inny Słownik Języka Polskiego vols 1-2. 2000. ed. by Mirosław Bańko. Warszawa: PWN. ; Longman Dictionary of Contemporary English (2nd edition) 1990. Longman: Harlow/Warszawa: PWN. ; LDOCE online: Longman Dictionary of Contemporary English at: https://www.ldoceonline.com. ; Merriam-Webster: https://www.merriam-webster.com. ; English Oxford Living Dictionaries at: https://en.oxforddictionaries.com. ; Great English-Polish/Polish-English Dictionary. 2006. Warszawa: PWN and Oxford University Press (online edition). ; Słownik Języka Polskiego vols 1-11. 1958-1969. ed. by Witold Doroszewski. Warszawa: Polska Akademia Nauk (online: http://sjp.pwn.pl/doroszewski). ; Słownik Języka Polskiego vols. 1-3. 1978-1981. ed. by Mieczysław Szymczak. Warszawa: PWN. ; Stanisławski, Jan. 1999 [1955-1964]. The Great English-Polish/Polish-English Dictionary. Warszawa: Philip Wilson. ; Uniwersalny Słownik Języka Polskiego. 2003. ed. by Stanisław Dubisz. Warszawa: PWN. ; Wielki Słownik Języka Polskiego online ed. by Piotr Żmigrodzki et al. at: http://wsjp.pl. ; The British National Corpus (BNC): http://bncweb.lancs.ac.uk/ ; Narodowy Korpus Języka Polskiego (NKJP): http://www.nkjp.uni.lodz.pl/index_adv.jsp ; Paralela (a parallel English-Polish/Polish-English corpus): http://paralela.clarin-pl.eu/