İşletmelerin Sermaye Yapısı Üzerinde Firma Yaşam Döngüsünün Etkisi: Borsa İstanbul Üzerine Bir İnceleme; THE EFFECT OF FIRM LIFE CYCLE ON THE CAPITAL STRUCTURE OF BUSINESSES: AN INVESTIGATION ON BORSA ISTANBUL

In: Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Heft 62, S. 96-110

Abstract

Firma yaşam döngüsü teorisi pazarlama ve mikroekonominin ürün yaşam eğrisinden türetilen ve firmanın canlı bir organizma gibi belirli yaşam evrelerine sahip olduğu anlayışından hareket edilerek ifade edilen deterministik olmayan bir kavramdır. 1960'lı yıllarda ortaya çıkan firma yaşam döngüsü kavramı son yıllarda üzerinde önemli sayıda çalışmanın yapıldığı bir konu olmuştur. Bu çalışmanın temel amacı işletmelerin sermaye yapısı üzerinde firma yaşam döngüsünün etkisini incelemektedir. Bu amacı gerçekleştirmek üzere Borsa İstanbul'a kayıtlı farklı sektörlerde yer alan 294 firmanın 2013-2020 yıllarına ait verilerinden yararlanılmıştır. Çalışmada firma yaşam döngüsü göstergesi olarak Dickinson (2011) tarafından geliştirilmiş olan modelden yararlanılmıştır. Sermaye yapısı göstergeleri olarak da Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar (KVYK), Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar (UVYK) ve Öz Kaynaklar (ÖK) kullanılmıştır. Ampirik analizlerde korelasyon ve regresyon analizlerinden yararlanılmıştır.
Yapılan analiz sonucunda, sahiplik yapısı açısından yaşam döngüsü aşamaları arasındaki ilişki, KVYK'ın giriş aşaması ile pozitif diğer tüm aşamalar ile negatif, UVYK'ın giriş ve büyüme aşaması ile pozitif, olgunluk, durgunluk ve düşüş aşamaları ile negatif, ÖK giriş ve büyüme dönemi ile negatif, olgunluk, durgunluk ve düşüş aşamaları ile pozitif olduğu sonucu elde edilmiştir. Firma karakteristiği bakımından, giriş aşamasındaki firmaların karlılık ve büyüklüğünün negatif, buna karşın Satılan Ticari Malın Maliyeti (STMM) pozitif ve anlamlıdır. Büyüme aşamasında karlılık ve büyüklüğün pozitif, STMM negatif ve anlamlıdır. Olgunluk aşamasında karlılık, büyüklük ve satışlar pozitif, STMM ise negatif ve anlamlıdır. Durgunluk aşamasında karlılık pozitif, büyüklük, satış ve STMM negatiftir. Düşüş aşamasında karlılık, büyüklük ve satışlar negatif, SMM ise pozitif ve anlamlıdır.