Od "gwałtownego zamachu" do "ataku terrorystycznego". Rozważania na tle problematyki pojęciowej "aktywności o charakterze terrorystycznym" w polskim systemie prawnym w XX w; From the 'violent attack' to the 'terrorist attack'. Considerations on the background of the conceptual issues of the "terrorist activity" in the Polish legal system in the 20th century

In: Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX Wieku, Band 26, S. 163-188

Open Access

Abstract

System prawny II Rzeczypospolitej Polskiej nie posługiwał się pojęciem terroryzmu. Wyrażano jednak już wtedy postulat stworzenia nowego typu przestępstwa terrorystycznego. Artykuł analizuje akty prawne wprowadzane w życie po II wojnie światowej, po przejęciu władzy przez komunistów, rekonstruując chronologiczny porządek języka prawnego, od pojęcia "wystąpienia terrorystycznego" (1945), poprzez "akt terrorystyczny" (1946), "zamach terrorystyczny" (1951) i "działalność terrorystyczną" (1956), dochodząc do konkluzji, że w latach 1952–1970 pojęcie "zamachu terrorystycznego" posiadało w polskim prawie definicję legalną. Istniejąca od 1970 r. luka definicyjna sprawiła, że zakres semantyczny tych pojęć był niejasny i pozbawiony objaśnienia w kodeksach karnych z 1969 r. oraz 1997 r. Dodatkowe czynniki komplikacji stanowiły wprowadzane w dalszych aktach prawnych pojęcia "terroryzmu", "przestępstw terroryzmu" czy "ataku terrorystycznego". Jednocześnie ustawodawca III Rzeczypospolitej Polskiej, po przełomie ustrojowym ostatniej dekady XX w. wrócił do stosowania zdefiniowanego legalnie w czasach stalinowskich pojęcia "zamachu terrorystycznego", nie podejmując wysiłku w zakresie objaśnienia znaczenia tego pojęcia w demokratycznym państwie prawa. Pomimo braku legalnej definicji przestępstwa o charakterze terrorystycznym przez cały bieg XX w., wyrażano w piśmiennictwie przekonanie, że polskie ustawodawstwo jest w wystarczającym stopniu dostosowane do potrzeby zwalczania przejawów terroryzmu. Rzeczpospolita Polska, dostosowując swoje przepisy do wymogów międzynarodowoprawnych i wychodząc naprzeciw postulatom doktryny, ostatecznie wprowadziła w 2004 r. definicję legalną przestępstwa o charakterze terrorystycznym do kodeksu karnego.