Odzyskać liberalizm. Recenzja książki Andrzeja Walickiego "Od projektu komunistycznego do neoliberalnej utopii", Warszawa: Universitas 2013

In: Studia litteraria et historica, Heft 3–4, S. 297-304

Abstract

To Recover Liberalism. Review of a book by Andrzej Walicki Od projektu komunistycznego do neoliberalnej utopii (From the Communist Project to the Neoliberal Utopia), Warszawa: Universitas 2013This review discusses a recent book by Andrzej Walicki, Od projektu komunistycznego do neoliberalnej utopii (From the Communist Project to the Neoliberal Utopia) (Warszawa: Universitas 2013). The book features a collection of essays, interviews, and scholarly articles published by Walicki in academic and popular journals between 2001 and 2012. Topics include a history of the communist project in a broader European perspective; the significance and legacy of de-Stalinization in Poland, with a particular emphasis on what the author calls "the Polish road away from communism" after 1956; right-wing conservative politics in Poland after 1989, the politicization of the memory of communism; and possible directions for the development of the Polish Left as a necessary component of a healthy democratic system. The compelling scholarly discussion is often combined with autobiographical sketches of an intellectual who has been deeply engaged in intellectual and social life in postwar Poland. Walicki, a prominent intellectual and specialist on intellectual history, studied and worked in Warsaw until he emigrated to Australia and then the United States (The University of Notre Dame) in the 1980s. In that sense, Walicki provides a unique perspective on Polish history and culture, influenced by both Polish and American academic worlds and intellectual traditions. The strength of the book is its focus on the role of language and the manipulation of terms such as "communism" or "liberalism" by contemporary political leaders in Poland to achieve specific emotional reactions from the public. One of the central claims of the book is that Polish political elites have "distorted" the meaning of liberalism by connecting it solely to the free market rather than to the original idea of individual freedoms. In this way, the dominant conservative elites in Poland are able to depict human rights and the welfare state as alien to the "Polish" tradition, supposedly exclusively Catholic and socially conservative. Walicki points to the need to recover the rich history of the Polish Left as well as to restore the original meaning and value of liberalism in shaping Polish democracy. Odzyskać liberalizm. Recenzja książki Andrzeja Walickiego Od projektu komunistycznego do neoliberalnej utopii, Warszawa: Universitas 2013Recenzja omawia najnowszą książkę Andrzeja Walickiego Od projektu komunistycznego do neoliberalnej utopii (Warszawa: Universitas 2013). Książka to zbiór esejów, wywiadów oraz artykułów naukowych publikowanych przez A. Walickiego zarówno w czasopismach naukowych, jak i popularnych w latach 2001-2012. Tematyka prac dotyczy: historii projektu komunistycznego w szerszej, europejskiej perspektywie; znaczenia i spuścizny destalinizacji w Polsce ze szczególnym naciskiem na to, co sam autor nazywa "polską drogą od komunizmu" po 1956 roku; prawicowej, konserwatywnej polityki w Polsce po roku 1989; polityzacji pamięci komunizmu oraz możliwych dróg rozwoju polskiej lewicy jako niezbędnego elementu zdrowego systemu demokratycznego.Interesująca dyskusja naukowa jest często połączona z autobiograficznymi szkicami autora, który angażował się w życie intelektualne i społeczne powojennej Polski. Andrzej Walicki, prominentny intelektualista i historyk idei, studiował i pracował naukowo na Uniwersytecie Warszawskim do lat osiemdziesiątych, kiedy wyemigrował do Australii, a następnie do USA na Uniwersytet Notre Dame. Z tego punktu widzenia Walicki dostarcza nam wyjątkowego spojrzenia na Polską historię i kulturę, ukształtowanego zarówno przez polską, jak i amerykańską tradycję intelektualną i oba akademickie światy. Siłą książki jest koncentracja autora na roli języka i manipulowaniu terminami takimi, jak "komunizm" czy "liberalizm", przez współczesnych politycznych liderów w Polsce po to, aby osiągnąć określoną reakcję emocjonalną odbiorców. Jedno z kluczowych twierdzeń książki dotyczy zniekształcenia znaczenia pojęcia "liberalizm" przez polskie elity intelektualne i polityczne poprzez połączenie go wyłącznie z wolnym rynkiem zamiast z oryginalną ideą wolności jednostki. W ten sposób dominujące konserwatywne elity w Polsce są w stanie przedstawić prawa człowieka oraz państwo opiekuńcze jako obce "polskiej" tradycji, z założenia wyłącznie katolickiej i społecznie konserwatywnej. Walicki wskazuje na potrzebę ponownego odkrycia bogatej historii polskiej lewicy, przywrócenia pierwotnych wartości liberalizmowi i odrestaurowania jego znaczenia w kształtowaniu polskiej demokracji.