Gruomota: the influence of politics and nationalism on the development of written Latgalian in the long nineteenth century (1772–1918)

Abstract

Gruomota: the influence of politics and nationalism on the development of written Latgalian in the long nineteenth century (1772–1918)Latgale, the southeast region of Latvia, has a distinct ethnoregional identity largely due to the wide- spread use of the Latgalian language/dialect. The status of Latgalian as a language/dialect is highly politicised in Latvia today, yet this is not only a twenty-first century phenomenon. Since its inception as a written language in the mid-eighteenth century, the development of written Latgalian has been strongly influenced by politics and nationalism. This is an exploratory paper, which traces the impact of politics and nationalism on the development of written Latgalian throughout the long nineteenth century, a period in which the region was administered by three political regimes (Polish-Lithuanian Commonwealth, Russian Empire, First Republic of Latvia). Transnational perspectives are used to contextualise the development of written Latgalian with the development of other written languages in the vicinity (Belarusian, Latvian, Lithuanian, and Samogitian), and to open up the field for further comparative studies on the development of non-national written languages/dialect. Latgale is a borderland region often neglected in mainstream Latvian scholarship, and by extension, even more so outside Latvia. This paper hopes to go some way to rectifying this. Gramota: wpływ polityki i nacjonalizmu na rozwój łatgalskiego języka literackiego w długim wieku XIX (1772–1918)Łatgalię, południowo-wschodni region Łotwy, cechuje odrębna tożsamość etniczno-regionalna, przede wszystkim z racji powszechnego na tym terenie używania języka/dialektu łatgalskiego. Status łatgalskiego jako języka/dialektu stanowi w dzisiejszej Litwie w dużej mierze kwestię o wymiarze politycznym, aczkolwiek nie jest to zjawisko, które pojawiło się dopiero w XX stuleciu. Łatgalski już od czasu swych narodzin jako język literacki w połowie XVIII wieku pozostawał pod silną presją polityki oraz nacjonalizmów. Niniejszy artykuł ma na celu prześledzenie oddziaływania polityki i nacjonalizmu na kształtowanie się literackiej odmiany języka łatgalskiego w ciągu "długiego wieku XIX" – okresu, w którym region ten podlegał administracji rządowej sprawowanej przez trzy systemy polityczne (Rzeczpospolita Obojga Narodów, Imperium Rosyjskie, Pierwsza Republika Litewska). Spojrzenie na omawiane zagadnienie z perspektywy ponadnarodowej pozwala stworzyć kontekst rozwoju łatgalskiego języka literackiego w odniesieniu do innych języków literackich formujących się w bliskim jego sąsiedztwie (białoruskiego, łotewskiego, litewskiego i semigalskiego), jak też otworzyć pole dla kolejnych studiów porównawczych nad kształtowaniem się nienarodowych języków/dialektów literackich. Łatgalia stanowi region pograniczny, zwykle zaniedbywany przez główny nurt nauki łotewskiej, a tym bardziej w dociekaniach naukowych poza granicami Łotwy. Niniejszy artykuł ma za zadanie choć w pewnej mierze stan ten naprawić.