Η κανονιστικότητα στη «φιλοσοφική κοινωνική θεωρία» του Karl Marx

In: Ελληνική Επιθεώρηση Πολιτικής Επιστήμης, Band 46, S. 124

Abstract

Στην παραδοσιακή θεωρία, που χωρίζει σαφώς φιλοσοφία και επιστήμη, ηθική και οικονομία, θεωρία και πράξη, κανονιστική και περιγραφική θεωρία, είναι διαδεδομένη η άποψη ότι η μαρξική θεωρία στερείται μιας κανονιστικής διάστασης. Ωστόσο, η «φιλοσοφική κοινωνική θεωρία» του Marx δεν είναι «ηθικολογούσα κριτική», αλλά ως εμμενής κριτική του καπιταλιστικού κοινωνικού σχηματισμού βρίσκει τα εμμενή κριτήριά της, το κανονιστικό της στοιχείο μέσα στην ίδια την κοινωνική πραγματικότητα. Ο Μαρξ καταφάσκει αρχικά στα αιτήματα του καντιανού πρακτικού Λόγου, για να αποδείξει στη συνέχεια ότι στον καπιταλιστικό κοινωνικό σχηματισμό πραγματοποιούνται μόνο φαινομενικά, γι' αυτό τα αντιστρέφει εμμενώς. Μέσω της ύστερης θεωρίας της αλλοτρίωσης του Μαρξ καταδεικνύεται πως στη μαρξική θεωρία οι κυρίαρχες κανονιστικές ιδέες της σύγχρονης πολιτικής φιλοσοφίας (λ.χ. δικαιοσύνη, ελευθερία) μετατίθενται από τη σφαίρα του δικαίου στη σφαίρα της πολιτικής οικονομίας και πως αυτές οι τυπικές, φορμαλιστικές νόρμες της αστικής κοινωνίας μετασχηματίζονται σε υλικές (λ.χ. κοινωνική δικαιοσύνη, κοινωνική ελευθερία).