An investigation of foreign direct investment and motives for multinational corporations in Turkey

Open Access

Abstract

Özetİkinci Dünya Savaşı sonrasında, dünya ekonomisi dolaysız yabancı yatırımlara doğru eğilim kazanmış ve çokuluslu şirketler gün geçtikçe büyümeye başlamışlardır. Çokuluslu şirketler belirli bir riskte en yüksek getiriyi kazanmak için değişik bölgelerde fırsatlar kollamaktadırlar. Ulusal ve uluslararası eksikleri olan pazarlar, çokuluslu şirketlere önemli fırsatlar yaratmaktadır. Özellikle çokuluslu büyük şirketler, pazardaki eksiklikleri fırsatlara dönüştürmekte ulusal rakiplerinden daha iyidirler. Bu şirketler söz gelimi ölçekten yararlanırlar, yönetimsel ve teknolojik expertiz yaparlar, mal farklılaştırmasına giderler veya f inansal kuvvetlerini artırırlar. Dolaysız yabancı yatırımlar, şirketlerin çokuluslu olma yolundaki son adımıdır. İlk adım genelde ihracattır. Bugün dünyada 36,000 firmanın en azından 175,000 yabancı bağlantısı bulunmaktadır. Dolaysız yabancı yatırımlar genelde gelişmiş ülkelerden gelişmişte olan ülkelere doğru akmaktadır. Bunun sebebi azalmakta olan sermayeye ulaşmaktır. Çokuluslu şirketlerin dolaysız yatırım yapmalarındaki güdüler başlıca üç grupta toplanabilirler. Bunlar stratejik, davranışsal ve ekonomik güdülerdir. Çalışmanın birinci bölümünde özde bu konular işlenmiştir. Bu çalışma çokuluslu şirketlerin finansal güdüleriyle ve bunların şirketlerin finansal tablolarında oluşturduğu sonuçlar ile ilgilidir. kodlu bölüm f inansal güdüleri muhasebe verilerinden araştırabilmek amacıyla rasyolarla bir araya getirmektedir. Çalışmanın ikinci bölümü Türkiye'deki dolaysız yabancı yatırımı incelemektedir. Bu bölümde, Türkiye'deki yatırım olanakları ve diğer gelişmekte olan ülkelerdeki dolaysız yabancı yatırımlar karşılaştırılmıştır. Türkiye'nin yabancı yatırım politikası ve yabancı sermaye yatırımını teşvik eden kanunlar da bu bölümde özetlenmiştir. Üçüncü bölüm çalışmanın araştırma ile ilgili bölümüdür. Bu araştırmanın amacı Türkiye'de faaliyet gösteren çokuluslu şirketlerin finansal güdülerini incelemektir. Bu nedenle çokuluslu şirketlerin muhasebe verileri; yani 1996 konsolide tabloları ve 1996 veya 1997 yıllık raporları kullanılarak ihtiyaç duyulan oranlar çıkarılmıştır. Bu oranlar regresyonun iki bağımsız ve dokuz bağımlı değişkenini oluşturmuşlardır. Bu oranlar incelenen ana kütlenin temel özelliklerini irdelemek üzere örnek firmalar için hesaplanmıştır. Araştırmanın iki hipotezi 'Statistical Package Program for Social Sciences' kullanılarak çoklu regresyon analizi ile test edilmişlerdir. Sonuçta, araştırmadan elde edilen bulgular Du-Pont denklemiyle açıklanmış ve çokuluslu firmaların özsermaye karlılığını yükseltmek için hangi rasyolarla çalıştıkları incelenmiştir.After the World War II, the world economy gained a trend towards foreign direct investment and multinational companies began to grow day by day. Multinational firms are eager for opportunities to invest in geographic locations where they can earn a rate of return high enough to compensate them for perceived level of risk. National and international market imperfections provide many important opportunities to multinationals. Especially the large ones are better able to translate these imperfections into market opportunities-like economies of scale, managerial and technological expertise, product differentiation and financial strength- than their local competitors. The foreign direct investment is a late step in a process that firms become multinational where the earliest step is exporting. Over 36,000 companies around the world have at least some investment in about 175,000 foreign affiliates. The foreign direct investment usually flow the pattern from the developed countries to the less developed countries in order to get the scarce capital. Multinational companies have mainly three types of motives for foreign direct investment decision. These motives are strategic, behavioral and economic motives which are presented in the first chapter. The financial motives are a part in the economic motives. This study deals with the financial motives of the multinational firms and searches their impacts on the financial statements of the companies. In order to investigate the financial motives from the accounting data, these financial motives are gathered into ratios in the section 3.1.3. The second chapter of the study presents the foreign direct investment in Turkey. The investment environment in Turkey and the foreign direct investment in other developing countries are also compared in this part. Furthermore, the foreign capital policy of Turkey has been discussed and the law to promote foreign capital investment has been summarized. The third chapter covers the research of the study. The purpose of the research is to investigate the financial determinants of the multinational companies operating in Turkey. The research uses the accounting data 1996 consolidated financial statements - of the multinational companies and their 1996 or 1997 annual reports to derive out the necessary ratios. These ratios creates the two independent and nine dependent variables of the regression. These ratios have been computed for the sample companies which generalize the population group. The research's two hypothesis have been tested by the multiple regression analysis using the "Statistical Package Program for Social Sciences'. Finally the conclusion of the research has been drawn binding the results to the Du-Pont equation and the ratios that increases the 'Return on Equity' of the multinational companies were studied.